پمپ‌های آتش نشانی هسته‌ی اصلی سیستم اطفا حریق هستند؛ ابزارهایی ضروری که می‌توانند ساختمان‌ها را از فاجعه نجات دهند. پمپ آتشنشانی فشار آب لازم برای اسپرینکلر آتش نشانی و شلنگ‌های آتشنشانی را فراهم می‌کنند و عدم عملکرد درست آنها در شرایط ضروری می‌تواند باعث خسارات زیادی شود. به همین خاطر آزمایش‌های منظم و بررسی این پمپ‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه‌ی این مطلب در خصوص اهمیت تست پمپ آتش نشانیصحبت خواهیم کرد.
پمپ آتش نشانی چیست؟
پمپ آتش نشانی یکی از اجزای ضروری در سیستم حفاظت در برابر حریق به ویژه ساختمان‌های مرتفع است. در ساختمان‌هایی که طبقات زیادی دارند (بین 120 تا 150 متر ارتفاع یا بیشتر)، پمپ آتشنشانی یک تجهیز مهم برای توزیع آب در سیستم‌های اسپرینکلر است چرا که در این ساختمان‌ها فشار آب شبکه‌ی اصلی برای تامین آب مورد نیاز اسپرینکلرها کافی نخواهد بود.
حتی در ساختمان‌های کوتاه‌تر نیز پمپ آتش نشانی می‌تواند عنصری مهم برای مهار آتش باشد. پمپ آتش نشانی و تجهیزات اطفای حریق بسیار حیاتی هستند اما نمی‌توان اهمیت تست پمپ آتش نشانی را نیز نادیده گرفت. چرا که نصب غیرحرفه‌ای این سیستم‌ها می‌تواند شرایط را خطرناک و جان و مال افراد را به مخاطره اندازد.
پمپ آتشنشانی به عنوان یکی از اجزای ضروری در سیستم اطفا حریق ساختمان‌ها باید به طور منظم از نظر عملکرد مورد بررسی قرار گیرد.
(از مطلب چراغ چشمک زن اعلام حریق نیز بازدید کنید.)
حفاظت از سیستم‌های اعلام و اطفا حریق
ابتدا لازم است نگاهی به اهمیت تست و تنظیم پمپ آتش نشانی بیاندازیم. در ادامه لایه‌های مختلف سیستم‌های حفاظت و اعلان حریق را در سیستم ایمنی در برابر آتش ساختمان بررسی می‌کنیم.
- سیستم‌های اعلام حریق از جمله اعلام حریق آدرس پذیر و اعلام حریق متعارف اولین تجهیزاتی هستند که وجود نشانه‌های حریق را تشخیص می‌دهند و با به صدا درآوردن آژیرها به ساکنان و افراد حاضر در ساختمان هشدار می‌دهند.
- کپسول آتش نشانی یک سیستم دفاعی ساده برای افراد در برابر آتش‌های کوچک و مهار شده است که بسته به مواد و تجهیزاتی که در ساختمان وجود دارد، از کپسول آتش نشانی مناسب مانند کپسول پودر خشک، کپسول گاز CO، کپسول خاموش کننده آبی، کپسول آتش نشانی فوم و غیره استفاده می‌شود.
- سیستم اسپرینکلر آتش نشانی زمانی شروع به کار می‌کند که اقدامات شدیدتری باید انجام شود.
- سیستم پمپ آتش نشانی آخرین دفاع ساختمان در برابر آتش است. اگر اسپرینکلرها آسیب ببینند و جریان آب یا منبع آب آنها برای راه‌اندازی سیستم ناکافی باشد، پمپ آتشنشانی می‌تواند به کمک بیاید.
پمپ آتشنشانی آخرین دفاع ساختمان در برابر حریق پس از سیستم‌های اعلام حریق و خاموش‌کننده‌های دستی است.
(در مورد کابل نسوز اعلام حریق نیز مطالعه کنید.)
کدهای آتشنشانی تست سیستم پمپ
در صنعت آتشنشانی، کد NFPA یک نام آشنا است که برای ایمنی تجهیزات آتشنشانی در نظر گرفته می‌شود. اما استانداردهای NFPA برای پمپ‌ها موارد زیر را در بر می‌گیرد:
استاندارد NFPA 20
NFPA 20 استانداردی برای نصب پمپ‌های ثابت حفاظت در برابر حریق است. این کد آتشنشانی در واقع استانداردهای نصب سیستم‌های پمپ آتشنشانی در ساختمان‌های مختلف را مشخص می‌کند. بعلاوه این استاندارد پمپ های آتش نشانی، دستورالعمل‌هایی برای آزمایش میدانی و استانداردهای دریچه‌های شلنگ مورد بحث قرار می‌دهد. طبق استاندارد NFPA، این استاندارد با ارائه‌ی الزاماتی برای انتخاب و نصب پمپ‌ها، از جان و مال افراد محافظت می‌کند تا اطمینان حاصل شود سیستم همانطور که انتظار می‌رود برای تامین منبع آب لازم و قابل‌اطمینان در مواقع اضطراری کار می‌کند.
استاندارد NFPA20 برای انتخاب و نصب پمپ‌های ثابت آتشنشانی و استانداردهای دریچه‌ها در نظر گرفته می‌شود.
(در مورد شستی اعلام حریق و اهمیت آن در سیستم‌های اعلام حریق نیز مطالعه کنید.)
استاندارد NFPA 25
استاندارد NFPA 25 سندی است که مقررات مربوط به بازرسی و تست منظم سیستم پمپ آتش نشانی را بیان می‌کند. این استاندارد، الزامات مختلف برای بازرسی‌های ماهانه به نام churn و بازرسی سالانه به نام تست جریان را شرح می‌دهد.
استاندارد NFPA25 مربوط به نکات و الزامات تست و بازرسی پمپ آتش نشانی است.
(در صفحه دتکتور اعلام حریق می‌توانید با انواع دتکتورها و عملکرد آنها آشنا شوید.)
چرا تست پمپ های آتش نشانی مهم است؟
سیستم‌های اسپرینکلر معمولا از پمپ آتشنشانی برای تامین فشار آب مورد نیاز خود استفاده می‌کنند و مسئولیت قانونی مالک ساختمان این است که نسبت به تست و نگهداری از این تجهیزات اقدام کند. تست‌های سالانه‌ی پمپ به منظور بررسی عملکرد هیدرولیکی آن و همینطور کافی بودن میزان آب موجود برای تغذیه‌ی پمپ است.
بین تست‌های سالانه، تجهیزات در وضعیت خاموش قرار می‌گیرند و بسیاری از مشکلات زمانی ایجاد می‌شوند که پمپ و کنترلرها در یک اتاق مکانیکی بدون فعالیت هستند. به این ترتیب با بکارانداختن ساده‌ی تجهیزات به عنوان یک آزمایش هفتگی می‌توان مشکلات جدی سیستم پمپ آتش نشانی را شناسایی و برطرف کرد.
تست سالانه‌ی پمپ از نظر عملکرد هیدرولیکی پمپ و تست‌های ماهانه و هفتگی به تشخیص مشکلات احتمالی سیستم پمپ آتشنشانی و رفع سریع آنها کمک می‌کند.
(در فایرفایت با اعلام حریق هوچیکی و تجهیزات مختلف آن آشنا شوید.)
تست پمپ آتش نشانی شامل چه مواردی می‌شود؟
در طول بررسی عملکرد پمپ‌های آتشنشانی، تیم‌های بازرسی فشار مکش و تخلیه‌ی سیستم، سرپیچ‌ها، فلوسوئیچ، دریچه‌های تخلیه و سایر اجزا را مورد بررسی قرار خواهند داد. سیستم پمپ بعلاوه از نظر صدا، لرزش، نشتی و سایر علائم آسیب بررسی و ارزیابی خواهد شد. در بازرسی سالانه، سیستم هیدرولیک، گیربکس و موتور نیز به طور کامل بررسی می‌شود.
تست هفتگی و ماهانه‌ی سیستم پمپ آتش نشانی نیز اطمینان حاصل می‌کند که یکپارچگی پمپ آماده‌ی فراهم کردن جریان و فشار مورد نیاز سیستم اسپرینکلر در مواقع اضطراری است. تست سیگنال‌های هشدار پمپ آتش نشانی، عملکرد پمپ، تست جریان و لوورهای تهویه نیز بخشی ضروری از فرآیند تست پمپ آتش نشانی است.
سیستم پمپ در هر بار تست سالانه، ماهانه یا هفتگی از نظر موارد مختلفی مانند فشار مکش و تخلیه، علائم آسیب و نشتی، عملکرد موتور و غیره بررسی می‌شود.
(مطالعه‌ی مطلب نکات حفاظت در برابر حریق می‌تواند برای شما مفید باشد.)
تست Churn
تست هفتگی یا ماهانه به نام تست Churn (یا بدون جریان) شناخته می‌شود. این تست با راه‌اندازی پمپ آتش نشانی بدون جریان آب انجام می‌شود. برای اکثر پمپ‌های الکتریکی، تست Churn ماهانه کافی است؛ به استثنای ساختمان‌های مرتفع، پمپ‌های توربین عمودی الکتریکی و پمپ‌هایی مجهز به کنترلرهای خدمات محدود که نیاز به تست هفتگی دارند. پمپ‌های آتشنشانی دیزلی نیز باید به صورت هفتگی تست شوند و به مدت 30 دقیقه کار کنند تا اطمینان حاصل شود که هیچ مشکلی مانند گرم شدن بیش از حد موتور وجود ندارد.
بازرسان سخت‌افزار سیستم و سطوح جریان را بررسی می‌کنند و گیج یا معیار فشار مکش و تخلیه را ثبت می‌کنند. این اطلاعات تفسیر می‌شوند تا بازرسان مطمئن شوند سیستم به درستی کار می‌کند. این آزمایش به صورت ماهانه انجام می‌شود و برای واکنش مناسب به شرایط اضطراری حریق، ضروری است.
(در مورد مانیتور آتش نشانی نیز مطالعه کنید.)
تست جریان پمپ آتش نشانی
تست سالانه پمپ آتش نشانی به نام تست جریان شناخته می‌شود. این تست برای اندازه‌گیری فشار و حجم آب پمپ (محاسبه فلو با اختلاف فشار) و به عبارت دیگر نیروی جریان انجام می‌شود. تست جریان مهم‌ترین تست است زیرا اطمینان می‌دهد که پمپ در وضعیت عملکرد کامل قرار دارد. همچنین با انجام این تست می‌توان مشکلات مربوط به تامین آب پمپ مانند انسداد مسیر آب یا شیرهای بسته را تشخیص داد.
برای انجام این تست، پمپ به صورت موقت خاموش می‌شود. سپس، شلنگ‌ها به سری تست متصل می‌شوند و به نقطه‌ای امن خارج از ساختمان منتقل می‌شوند. سپس فشار آب هر شلنگ توسط گیج (gauge) یا دستگاه اندازه گیری دبی آب، اندازه‌گیری می‌شود و از کارکرد پمپ اطمینان حاصل می‌شود.
تست سالانه‌ی جریان به جریان سیستم و نرخ فشار می‌پردازد. شلنگ‌ها به یک نقطه‌ی امن می‌رسند تا آسیبی به آب وارد نشود. نتایج تست با مشخصات کارخانه سازنده و تست‌های سال‌های گذشته مقایسه می‌شود تا اطمینان حاصل شود اعداد با آنچه انتظار می‌رود، مطابقت دارند.
(از مطلب تفاوت سیستم اعلام و اطفا حریق بازدید کنید.)
تست پمپ آتش نشانی هر چند وقت یکبار انجام می‌شود؟
نقش پمپ‌های آتشنشانی در سیستم اطفاء حریق به این معنی است که این پمپ‌ها باید به طور منظم مورد بررسی قرار گرفته و سرویس شوند تا برای آنچه از آنها انتظار می‌رود، آماده به کار باشند. بازرسی‌ها و تست سالانه‌ی پمپ آتش نشانی باید توسط افراد واجد شرایط انجام شود که در خصوص تعمیر و نگهداری از این تجهیزات تجربه‌ی کافی داشته باشد.
بازرسی‌ها باید در فواصل زمانی تعیین‌شده (هفتگی، ماهانه و سالانه) انجام شود؛ در واقع سیستم‌های پمپ آتش نشانی نیاز به بررسی، تست و نگهداری اجباری دارند تا استانداردهای NFPA 25 برای بررسی، تست و نگهداری سیستم‌های حفاظتی مبتنی بر آب را برآورده سازند. انجام تست پمپ آتش نشانی به طور منظم تصمین می‌کند که سیستم‌ها می‌توانند در مواقع اضطراری، عملکرد قابل‌اعتمادی داشته باشند.
بازرسی و تست پمپ آتش نشانی در فواصل زمانی مشخص به صورت هفتگی، ماهانه و سالانه انجام می‌شود تا از عملکرد درست سیستم اطمینان حاصل شود.
(در مورد درب ضد حریق نیز مطالعه کنید.)
تست انواع پمپ های آتش نشانی
نکات تست پمپ‌های آتشنشانی دارای موتور الکتریکی
اکثر پمپ‌های آتشنشانی یا از نوع موتور الکتریکی هستند و یا موتور دیزلی و نوع تست و دفعات تست این سیستم‌های پمپ آتش نشانی بسته به نوع پمپی که در ساختمان خود دارید، متفاوت است. برای پمپ‌های آتش نشانی دارای موتور الکتریکی، توصیه می‌شود حداقل هفته‌ای یک بار به مدت 10 دقیقه برای بازرسی بصری سیستم راه‌اندازی شود. برای این آزمایش نیاز به جریان و اندازه‌گیری آب ندارید و فقط لازم است کار کردن تجهیزات را مشاهده کنید. یک فرد واجد شرایط نیز برای رفع مشکلات احتمالی باید حضور داشته باشد.
برخی ممکن است به این نکته اشاره کنند که استاندارد NFPA 25 در برخی شرایط امکان تست ماهانه را نیز فراهم کرده است اما به دلیل اهمیت تجهیزات، تست هفتگی موثرتر است. در تست هفتگی پمپ آتش نشانی موتور الکتریکی باید به نکاتی توجه کنید که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
تست و بازرسی پمپ‌های آتشنشانی و تعداد دفعات این تست‌ها بستگی به نوع موتور دارد.
(از مطلب سیستم اعلام حریق انبار نیز بازدید کنید.)
نکات تست پمپ‌های آتشنشانی دارای موتور الکتریکی
- اطمینان حاصل کنید پمپ آتش نشانی به طور اتوماتیک توسط شبیه‌سازی افت فشار در سیستم روشن می‌شود. اگر سوئیچ فشار یا مبدل شما به درستی کار نمی‌کند در این تست متوجه آن خواهید شد.
- قطره‌های آب را تحت کنترل داشته باشید. حین کار کردن دستگاه، احتمال جریان آب از پمپ وجود دارد اما این میزان آب نباید زیاد باشد. در صورت لزوم با تنظیم پیچ‌ها می‌توانید جریان را کم کنید. با خاموش شدن پمپ، نشتی آب باید تقریبا 1 قطره در ثانیه باشد. این نشتی نباید به صفر برسد چرا که باعث خشک شدن سیستم می‌شود و کارآیی آن را کاهش می‌دهد.
- اطمینان حاصل کنید شیر اطمینان آب کافی برای جلوگیری از داغ شدن بدنه دارد و هنگامی که پمپ خاموش می‌شود، شیر اطمینان نیز خاموش شود. جریان آب باید گرم باشد اما خیلی داغ نباشد.
- بررسی کنید که زهکش‌های قطرات آب به درستی کار می‌کنند و با رسوب یا زباله مسدود نشده‌اند.
- آزمایش و تست پمپ آتش نشانی را به صورت یک گزارش ثبت کنید تا طبق برنامه عمل کنید.
نکات تست پمپ‌های آتشنشانی دارای موتور دیزلی
برای پمپ‌های آتش نشانی دیزلی، تجهیزات باید به صورت هفتگی مورد بررسی قرار گیرند تا موتور پمپ با گرم شدن بلوک موتور روان‌تر کار کند و مقداری از سوخت آن نیز مصرف شود. سوخت گازوئیل یا دیزلی ممکن است با گذشت زمان تحلیل رود و بهتر است از شرایطی که موتور مجبور شود با سوخت قدیمی تغذیه شود، اجتناب کنید. در حالت ایده‌آل، پیش از آنکه دو سال بگذرد، سوخت آن باید مصرف شود.
پمپ‌های دیزلی همانند پمپ‌های الکتریکی باید مورد بررسی قرار گیرد اما در مورد شیر اطمینان در پمپ دیزلی لازم است با حلقه‌ی خنک‌کننده‌ی آب جایگزین شود. مهم است ک مطمئن شوید آب از این حلقه عبور می‌کند زیرا نه تنها این آب باعث خنک شدن موتور می‌شود، بلکه باعث خنک شدن حلقه‌ی خنک کننده‌ی داخلی موتور نیز می‌شود. دقت کنید جریان در محدوده‌ی توصیه شده توسط سازنده‌ی موتور و پمپ باشد.
سوخت پمپ‌های دیزلی حداکثر تا 2 سال باید تمام شود و استفاده از سوخت قدیمی برای راه‌اندازی پمپ ایده‌آل نیست.
(قیمت سیستم‌های مختلف را در صفحه‌ی لیست قیمت سیستم اعلام حریق مشاهده کنید.)
نکات تست پمپ‌های آتشنشانی دارای موتور دیزلی
- پمپ‌های آتشنشانی دیزلی لازم است هر هفته حداقل به مدت 30 دقیقه روشن شوند.
- صافی‌های روی حلقه‌ی خنک‌کننده‌ی آب را تمیز نگه دارید. پس از روشن کردن موتور پمپ، صافی روی حلقه‌ی خنک‌کننده را با چشم بررسی کنید. یک صافی کثیف می‌تواند بر جریان آب تاثیر بگذارد.
- اطمینان حاصل کنید اگزوز موتور و تهویه‌ی اتاق هر دو به درستی کار می‌کنند.
- بررسی کنید باتری‌ها نیز به درستی کار کنند.
- اگر پمپ آتش نشانی در اتاقی است که از آن بازدید نمی‌شود، اطمینان حاصل کنید سیگنال “موتور در حال کار کردن” به یک نقطه‌ی نظارتی ارسال شود تا در صورت روشن شدن موتور افراد از آن مطلع شوند.
اهمیت تست پمپ‌های آتشنشانی
همانطور که در این مطلب اعلام حریق آرات اشاره کردیم، بررسی هفتگی و یا ماهانه‌ی تجهیزات پمپ و ثبت گزارش آن می‌تواند از فجایع زیادی جلوگیری کند. اکثر ماشین‌آلات در جهان به طور مداوم کار می‌کنند و هر گونه مشکل و اختلالی در عملکرد آنها سریعا قابل تشخیص است. اما در مورد پمپ آتشنشانی اینطور نیست. این تجهیزات معمولا به صورت غیرفعال و در وضعیت خاموش در یک اتاق قرار دارند و تنها راه برای حفاظت از آنها، روشن کردن و مشاهده‌ی عملکرد پمپ در یک بازه‌ی زمانی منظم است تا در صورت ایجاد مشکل بتوان نسبت به رفع آن اقدام کرد.
