زنگ اعلام حریق: دستگاهی مهم در زره ساختمان شما
در مورد سیستمهای مهار آتش چه میدانید؟ اغلب اوقات وقتی که نام تجهیزات آتش نشانی به گوشمان میخورد، ابزاری مثل کپسول آتش نشانی یا زنگ خطر در ذهنمان مجسم میشود….
معرفی انواع تجهیزات اعلام و اطفا حریق
سیستم اعلام حریق (Fire Alarm Systems) که در بیان دیگر سیستم اعلان حریق و یا سیستم هشدار حریق هم خوانده میشوند؛ مجموعه تجهیزاتی هستند که در ارتباط همفاز با یکدیگر برای کشف حریق و ارسال سیگنال هشدار به پنل مرکزی و آژیرها فعالیت میکنند.
سیستمهای اعلام حریق آدرس پذیر یا هوشمند هر دستگاه دارای یک آدرس مشخص و منحصربفرد است که محل نصب دتکتورها را نشان میدهد. به این ترتیب در صورت آتشسوزی و اعلام خطر توسط هر کدام از دتکتورها، پنل مرکزی اعلام حریق آدرس پذیر محل دقیق دتکتور را مشخص میکند.
ادامه مطلب
سیستم اعلام حریق متعارف یا سیستم اعلام حریق کانونشنال معادل فارسی عبارت (Conventional Fire Alarm System) است و اجزای این سیستم شامل پنل مرکزی متعارف، دتکتورهای حرارتی و دتکتورهای دودی متعارف و تجهیزات هشدار مثل آژیرفلاشر اعلام حریق متعارف است.
ادامه مطلب
سیستمهای اعلام حریق وایرلس (Wireless Fire Alarm) یا همان سیستم اعلام حریق بیسیم از دهه 80 میلادی در کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار میگیرد. عدم نیاز به کابل کشی داخلی، سهولت نصب و بی نیازی از بسترهای فیزیکی به جهت برقراری ارتباط موثر بین اجزای سیستم اعلام حریق از مهمترین مزایای استفاده از سیستم اعلام حریق بی سیم میباشد.
ادامه مطلببه کلیه عملیاتی که برای مهار و خاموش سازی آتش انجام می شود، اطفا حریق گفته میشود. سیستمهای اعلام و اطفا حریق را با قابلیت تشخیص دود، گازها و بخارات مختلف و انواع ناخالصی های هوا شامل تجهیزاتی نظیر کپسول، اسپرینکلر، هوزریل آتش نشانی، جعبه آتش نشانی، پمپهای آتشنشانی و شیر آلات آتش نشانی میباشند. در ادامه مطلب به طور کامل در خصوص مراحل این کار توضیح داده شده است.
سیستم اطفا حریق آبی (water fire suppression system)، یکی از قدمتدارترین و معمولترین نوع سیستم خاموش کنندهی آتش است. این سیستم مجموعهای از تجهیزاتی است که در کنار هم، روند تشخیص تا خاموش کردن آتش را به عهده میگیرند. در سیستم خاموش کننده آبی تنها مادهی اطفا کننده، آب است.
ادامه مطلب
سیستم اطفا حریق گازی با سرعت عمل بالا، توانایی کم نظیری در کنترل آتش دارد. سیستم اطفا حریق اتوماتیک گازی، با حذف عوامل آتش، به آن فرصتی برای خودنمایی نخواهند داد. سیستم اطفا حریق گازی با استفاده از یک گاز خنثی برای حذف عامل آتش، آن را پیش از اوجگیری خاموش میکند. وظیفهی مهم سیستم خاموش کننده گازی خاموش کردن سریع آتش با کمترین خسارت به تجهیزات موجود در محیط است.
ادامه مطلب
فوم، یک ماده اطفا کنندهی حریق است که از ترکیب آب و عامل کفکننده به وجود میآید. نقش آن پوشش دادن سوخت برای جلوگیری از تماس با اکسیژن و همینطور پایین آوردن درجه حرارت و در نهایت سرکوبی آتش است. قیمت سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم متناسب با نوع فوم و تجهیزات متفاوت است.
ادامه مطلبدر ردیف تجهیزات آتش نشانی وسایلی همچون هوزریل، شیر سیامی، شلنگ آتش نشانی، علائم راهنما، درب ضد حریق، جعبه آتش نشانی در زمرهی تجهیزات عمومی قرار میگیرند.
کابل اعلام حریق (Fire Alarm Cable) یا همان کابل نسوز اعلام حریق که در بیان دیگر به آن کابل ضد حریق نیز گفته میشود در ردهی تجهیزات اعلام حریق بسیار ضروری قرار میگیرند که بر اساس ویژگیهای آنها نظیر میزان تحمل درجه حرارت و جنس روکش به دستههای مختلفی طبقهبندی میشوند. کابل اعلام حریق باید کم دود (Low Smoke) باشند و در صورت بروز حریق در اثر حرارت دود سیاه متراکم تولید نکنند؛ به علاوه فاقد مواد سمی باشند که در صورت مشتعل شدن گاز سمی به محیط ساطع نشود. کابلهای حریق شیلددار در مقایسه با انواع معمولی درجه حرارت بالاتری را تحمل میکنند اما به طور کلی کابل نسوز اعلام حریق باید هالوژن فری و ضدحریق باشد.
پنل مرکزی اعلام حریق (Fire Alarm Control Panel) مغز سیستم اعلام حریق درنظر گرفته میشود که با بررسی کلیهی ورودیها ، خروجیها را نیز کنترل کرده و نیرو و تامین انرژی لازم برای کلیهی بخشها را بر عهده دارد . تکنولوژی مدارات بکاررفته در یک پنل مرکزی اغلب از نوع SMDاست. پنل مرکزی اعلام حریق با توجه به تعداد زونهای دستگاه دارای اندازه و سایز متفاوتی است و انتخاب یک پنل مرکزی اعلام حریق مناسب با توجه به مواردی مانند نوع کاربری، اندازهی ساختمان، تعداد مناطق و تجهیزات مورد نیاز برای اتصال انجام میگیرد.
دتکتور دودی (Smoke Detector) یا کاشف دود و یا همان دتکتور دود در زمرهی تجهیزات الکترونیکی تشخیص دود حاصل از حریق هستند که در سیستم اعلام حریق از اهمیت زیادی برخوردارند. استنشاق دود یکی از علل اصلی خفگی و مرگ در آتشسوزیها است. دتکتور دود نصب شده در یک محل از ساکنان آن در برابر چنین خطراتی محافظت میکند .آشکارساز دود با تشخیص زودهنگام دود در محل سیستم اعلام حریق را فعال کرده و از خطرات احتمالی جلوگیری میکند. از انواع کاشفهای دود میتوان به دتکتور دود نقطهای و دتکتور دود یونیزاسیون اشاره کرد.
همانطور که از نام دتکتور حرارتی (Heat Detector) پیداست، آشکارساز حرارتی نسبت به حرارت حاصل از حریق حساس هستند. بیشترین حرارت و گرمایی که توسط این نوع دتکتور جذب میشود، ناشی از حرارت و گازهای داغی است که فضای اتاق را پر کرده و زیر سقف جمع میشود. اما بخش دیگری از حرارت جذب شده توسط دتکتورهای حرارتی از طریق تابش است. دتکتورهای حرارتی به دو نوع دتکتور حرارتی نقطهای و دتکتور حرارتی خطی تقسیمبندی میشوند.
دتکتورهای مولتی سنسور تجهیزاتی هستند که از بیش از یک نوع سنسور تشخیصی برای شناسایی نشانههای آتش استفاده میکنند و میتواند تشخیص سریعتر و آلارمهای کاذب کمتر به همراه داشتند. انواع مختلفی از دتکتور ترکیبی وجود دارد که از سنسورهای دود، حرارت و مونوکسیدکربن استفاده میکنند.
شستی اعلام حریق (fire alarm call point) در میان تجهیزات اعلام حریق یکی از ساده ترین و کاربردی ترینهاست. شستی اعلام حریق دارای ظاهری ساده اما مداری مهم و پیچیده میباشد که دارای 7 نوع متعارف، آدرس پذیر، وایرلس، غیر قابل برگشت، قابل برگشت، ایرانی و خارجی است. با استفاده از شستی اعلام حریق، به محض اطلاع از حادثه یا آتش سوزی و پیش از فعال شدن دتکتورهای دود، با فشردن کلید شستی اعلام حریق میتوان افراد داخل ساختمان را مطلع کرده و برای مرکز کنترل پیام خطر ارسال کرد.
کاربرد آژیر اعلام حریق و آژیر فلاشر اعلام حریق (Fire Alarm Beacon and Sounder) در اعلام حریق و حفظ امنیت ساختمانها بسیار ضروری است. آژیر اعلام حریق یک وسیلهای شنیداری است که با استفاده از صدا به افراد ساکن در ساختمان وقوع حریق را اطلاع میدهد. آژیر و آژیر فلاشر اعلام حریق را هم داخل ساختمان و هم بیرون ساختمان میتوان استفاده کرد؛ البته که آژیری که خارج از ساختمان نصب میشود صدای قویتری دارد. آژیر و آژیر فلاشر اعلام حریق به صورت سقفی و دیواری نصب میشود و از ساختمانی الکترونیکی و دو پل مثبت و منفی تشکیل شده است.
دتکتور گاز یا همان دتکتور گازی امکان تشخیص و شناسایی گازهای سمی و قابل اشتعال را فراهم میکند. بطور کلی دتکتورهای گازی به دو بخش صنعتی و شهری تقسیم میشوند. دتکتورهایی که برای تشخیص گازهای حریق مورد استفاده صنایع مختلف قرار میگیرد به دو دسته کلی تقسیم میشوند. دتکتور گازهای حاصل از حریق و آتشسوزی و گازهای قابل انفجار، و دتکتورهای تشخیص دهندهی گازهای سمی که هر یک بسته به نوع گاز در برندهای مختلف و قیمتهای مختلف وجود دارند.
از لوازم جانبی سیستمهای اعلام حریق میتوان به ریموت اندیکاتور یا چراغ اعلام حریق اشاره کرد. ریموت اندیکاتور (Remote Indicator) برای سیستمهای اعلان حریقی طراحی شده است که نیاز به نشانگری برای فعال شدن یک یا چند دتکتور دارند. در واقع این دستگاهها دارای یک لامپ قرمز رنگ هستند که نوری در سطح وسیع و با کنتراست بالا از خود منعکس میکنند.
دتکتور گاز مونوکسید کربن دستگاهی است که وجود گاز CO در محیط را تشخیص میدهد تا از ایجاد مسمومیت با این گاز جلوگیری کند. گاز مونوکسیدکربن گازی بیرنگ، بیمزه و بیبو است که در اثر سوختن ناقص مواد حاوی کربن تولید میشود. گاز CO در واقع قاتل خاموش است که بدون استفاده از سنسور نشت گاز کربن مونوکسید نمیتوان وجود آن در محیط را تشخیص داد و بسته به میزان گاز موجود در محیط و مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن، میتواند باعث مرگ شود.
اینترفیس یا ماژول اعلام حریق یکی از تجهیزات جانبی سیستم اعلام حریق است که وظیفه هدایت سیستمهای جانبی مانند پمپ آتش نشانی، آسانسور، اگزاست فن که برای فعال یا غیر فعال شدن نیاز به فرمان سامانه اعلام حریق دارند را بر عهده دارد.
سیستمهای اعلام حریق با منبع ثانویهی برق ارائه میشوند تا با قطع برق اولیه همچنان بتوانند به عملکرد خود ادامه دهند. رایجترین انواع منابع ثانویهی انرژی برای این دستگاهها، باتری اعلام حریق یا ژنراتور برق اضطراری است. منابع تغذیهی ثانویه به گونهای طراحی شدهاند که ظرفیت کافی برای تامین انرژی کل سیستم را به مدت 24 ساعت در حالت آماده به کار (Standby) فراهم کنند و سپس در شرایط اضطراری (Emergency) سیستم را به مدت 5 دقیقه (15 دقیقه برای سیستمهای اطلاعرسانی انبوه) روشن کنند.
اسپری تست دود، برای تست و تحویل سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر استفاده میشود بدون آنکه به دتکتورهای دود آسیبی برساند. اسپری تست دتکتور دود دارای استاندارد های آتش نشانی بوده و با محیط زیست هم سازگار است. اسپری تست دتکتور دودی ذرات دود واقعی معلق را برای تست و آزمایش دتکتور دودی پخش و منتقل می کند. از ویژگی های اسپری تست دود میتوان به سرعت بالا در فعال سازی و پاک سازی دتکتور، کمترین هزینه برای تست و تست بدون سیلیکون اشاره کرد.
دتکتور دودی خطی ، دتکتور لیزری یا بیم دتکتور همگی بر دتکتورهای دودی دلالت دارند که کشف حریق را به صورت خطی انجام میدهند. بیم دتکتور وسیلهای است که از یک پرتوی نور برای تشخیص و شناسایی دود در مناطق بزرگ تخت پوشش خود استفاده میکند. ویژگیهای بیم دتکتور (Beam Detector) که آشکارساز دودی خطی هم نامیده میشود، با توجه به پوشش شعاعی یا پروژکتوری که اعمال میکند، نسبت به انواع دیگر کاربردیتر است.
آتشسوزی و انفجار یکی از خطرات رایج در صنایع شیمیایی و پالایشگاهها است. نشت و انتشار غیرمنتظرهی مایعات و گازهای اشتعالپذیر زمانی که با هوا ترکیب شود میتواند باعث انفجارهای مهیب شود و خسارتهای جانی و مالی زیادی با خود به همراه آورد.
دتکتور شعله (Flame Detectors) یا ردیابهای شعلهسنج میتوانند با اعلام هشدار در زمان ایجاد آتشسوزی، ایمنی فرآیندهای مربوط به مواد قابل اشتعال را افزایش دهند. به این ترتیب، دتکتور شعله با هشدار اولیه به ایمنی افراد کمک میکند.
تشخیص حرارت خطی (LHD) که با عنوان سیم تشخیص خطی یا کابل تشخیص حرارت خطی یا حرارت خطی نیز شناخته میشود، یک روش رایج برای تشخیص آتش است. در این روش میتوان آتش را در هر جایی در مسیر کابل تشخیص داد و این مسیر میتواند بیش از یک کیلومتر باشد. تشخیص حرارت خطی یک نوع خطی از تشخیص حرارت با دمای ثابت است که در محیطهای تجاری و صنعتی رایج، مورد استفاده قرار میگیرد.
دتکتور دودی کانال (ِDuct smoke detector) وسیله یا مجموعه وسایلی است که برای تشخیص وجود دود در جریان هوای کانالهای سیستمهای کنترل هوای HVAC مورد استفاده قرار میگیرد و به طور کلی استفادهی تجاری دارد. سیستمهای کانالی میتوانند دود، گازهای سمی و شعلههای آتش را از جایی به جای دیگر منتقل کنند. بعلاوه میزان دود تا حد خطرناکی میتواند بالا برود.
سیستمهای اعلام حریق برای تشخیص آتش بکار برده میشوند. در مواردی که هدف تشخیص دود در محیط است، دتکتورهای دودی مورد استفاده قرار میگیرند. گاهی اوقات سرعت شناسایی دود بسیار مهم است و دتکتورهای نقطهای به کار نمیآیند. در این موارد برای تشخیص زودهنگام دود از دتکتور دودی مکشی (Sampling Smoke Detector) استفاده میشود. این دتکتور از طریق لولهها از هوای محیطنمونهبرداری کرده و با پردازش هوای دریافتی در صورت وجود دود، آلارم اعلام حریق را به صدا در میآورد.
با وجود تعداد زیاد کپسول اطفا حریق یا کپسول آتش نشانی، انتخاب یک کپسول مناسب برای ساختمان یا هر کاربری دیگری میتواند بسیار دشوار باشد. در هر خانهای باید حداقل یک کپسول آتشنشانی وجود داشته باشد اما اطمینان از داشتن نوع مناسب کپسول خاموش کننده حریق نیز به همان اندازه حائز اهمیت است. کپسول اطفا حریق میتواند به اندازهی نصب سیستمهای اعلام حریق و یا سیستمهای اطفا حریق بسیار ضروری باشد.
سیستم اسپرینکلرِ آتش نشانی یکی از تجهیزات خاموش کننده حریق و محافظت در برابر حریق است که شامل یک دستگاه تامین آب میشود که فشار و دبی کافی برای توزیع آب به سیستم لولهکشی متصل به اسپرینکلرها را تامین میکند. اگرچه از سیستمهای آبپاش بیشتر در سیستم اعلام حریق کارخانه استفاده میشود اما این سیستمها برای خانهها و آپارتمانهای کوچک و به عنوان مکمل سیستم اعلام حریق ساختمان نیز مقرونبهصرفه است.
هوزریل آتش نشانی (Fire hose reel) که به آن قرقره شلنگ آتش نشانی نیز گفته میشود، وسیلهای برای تامین آب قابل دسترسی و کنترل شده برای مقابله با خطر آتشسوزی است. از این تجهیزات اغلب در محیطهای پرخطری مانند مدارس، هتلها، کارخانهها و غیره استفاده میشود. قرقره شلنگ آتش نشانی در انواع ثابت، نوسانی، فرورفته و مخفی با دریچههای دستی یا اتوماتیک وجود دارد.
فایرباکس آتش نشانی یک ظرف جعبه مانند با اندازهها، مدلها و تجهیزات مختلف است که برای نگهداری تجهیزات اولیه آتشنشانی مورد استفاده قرار میگیرد. این جعبه معمولا در منازل مسکونی، آپارتمانها، ادارات، کارخانهها و انبارهای تولیدی نصب میشود و اولین ابزار مورد استفاده برای اطفای حریق است. در دسترس بودن جعبهی آتش نشانی یا جعبه فایرباکس آتش نشانی میتواند نقش مهمی در اطفای حریق در لحظات اولیه داشته باشد.
پمپ آتش نشانی (fire pumps) قسمت مهم سیستم اطفاء حریق آتش است. پمپ آتش نشانی اطفاء حریق آب را با فشار زیاد در دسترس سیستم اطفاء حریق قرار میدهد و باعث افزایش جریان آب در این سیستم میشود. مشخصات پمپ آتشنشانی باعث میشود که پمپ آتش نشانی در سیستم اطفاء حریق ساختمانها نقش مهمی داشته باشد.
شیر آتش نشانی یا شیر هیدرانت یک نقطهی اتصال قابلمشاهده است که در مکانهای مشخصی قرار میگیرد و آب مورد نیاز آتشنشانان برای اطفای حریق را فراهم میکند. همهی ساختمانها، پارکینگها، کنار جادهها، مناطق صنعتی و غیره باید مجهز به شیر آتشنشانی باشند. شیرآلات آتشنشانی به شبکهی آب متصل میشوند و باید در همهی ساختمانها، پارکینگها، کنار جادهها، معادن، مناطق صنعتی و غیره نصب شوند.
درب ضد حریق (Fire Door) یا درب نسوز به نوعی طراحی و ساخته میشود که بتواند برای مدت طولانی در برابر حریق مقاومت کند و مانع از گسترش آتش به سمت دیگر شود. این درها از جنسهای بخصوصی ساخته میشوند و عمدتا برای جلوگیری از گسترش آتش و به عنوان سپر حرارتی و محافظت از خروجیهای اضطراری و پناهگاهها استفاده میشوند.
بسیاری از ما وجود علائم ایمنی آتشنشانی را بدیهی میدانیم. در حالی که ممکن است در یک روز معمولی به این علائم توجه خاصی نداشته باشیم اما در مواقع اضطراری واقعی، این علائم میتوانند تفاوت بین زندگی و مرگ باشند. دقیقا به همین خاطر است که علائم راهنمای اعلام حریق عنصر اساسی در استراتژی ایمنی از آتشسوزی در هر کسب و کاری هستند.
کفپوش عایق برق نوع خاصی از کفپوشهای لاستیکی با خواص ضدالکتریکی بالا است که از آن در مقابل تابلوهای برق، پستهای برق و ایستگاههای فشار قوی استفاده میشود. وظیفهی اصلی کفپوشهای عایق برق حفاظت از کارگران و اپراتورهای واحد نگهداری و تعمیزات تجهیزات برقی از هر گونه خطر برقگرفتگی و شوکهای الکتریکی است و در هر محلی که امکان وجود خطر برق گرفتگی هست باید از این نوع موکت عایق برق استفاده شود.
هر ساختمان نیاز به چراغهای اضطراری خاص خود دارد که در صورت قطع برق یا مدار، روشنایی محیط را برای ترک محل، تامین میکند. البته همین سطح نورپردازی عادی نیز در ساختمانهای مختلف، متفاوت است. مناطق مختلف در محیط داخلی ساختمان سطوح مختلفی از روشنایی طبیعی خواهند داشت. اگر یک ساختمان در طول شب نیز ساکنانی دارد، معمولا باید در همهی مناطق از جمله مناطقی که در طول روز هم روشن هستند، تدارکاتی برای روشنایی اضطراری اعلام حریق وجود داشته باشد.
اخذ تاییدیه آتش نشانی یکی از نکات مهمی است که در روند نصب سیستمهای اعلام حریق خصوصا در سیستم اعلام حریق خانگی انجام میگیرد. طبق قوانین شهرسازی، تمام ساختمانهای مسکونی نیاز به نصب و استفاده از سیستمهای اعلام حریق دارند.
تجیهیزات آتش نشانی و تجهیزات اطفا حریق نقش بسیار مهمی در تشخیص زودهنگام حریق و پیشگیری از انتشار آن دارند. در این مطلب به معرفی سیستم های اطفا حریق و تجهیزات آتش نشانی که به تجهیزات و ادوات اطفای حریق معروف هستند، و نیز انواع وسایل اطفا حریق اعم از تجهیزات آتش نشانی قابل حمل، تجهیزات آتش نشانی ثابت، انواع مواد خاموش کننده حریق و تجهیزات خاموش کننده حریق … میپردازیم.
اکثر آتشسوزیها از یک شعلهی کوچک آغاز میشوند و سپس با گسترش یافتن، بزرگ و بزرگتر شده و خسارات زیاد مالی و جانی به بار میآورند. به همین خاطر است که همیشه پیشگیری از آتش و یا تشخیص زودهنگام آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است چرا که کنترل آتش در مراحل اولیه آسانتر خواهد بود. حتما شما هم در ساختمانهای مختلف کپسولهای آتشنشانی را دیدهاید که با رنگ قرمز تیره خودنمایی میکنند و یا در برخی ساختمانها میتوانید دتکتورها را روی سقف ببینید. تجهیزات آتش نشانی یا تجهیزات اطفا حریق میتوانند بخش مهمی در کنترل آتشسوزیها باشند.
ساختمانها لازم است علاوه بر کپسولهای آتشنشانی قابل حمل، مجهز به سیستم اعلام حریق نیز باشند تا با اطمینان بیشتری از افراد در برابر آتش محافظت کنند. تجهیزات آتش نشانی یا تجهیزات اطفا حریق میتوانند بخش مهمی در کنترل آتشسوزیها باشند. ما نیز تصمیم داریم در ادامهی این مطلب به معرفی تجهیزات مختلف آتشنشانی و اطفا حریق بپردازیم.
تجهیزات آتش نشانی وسایلی هستند که برای تشخیص، اعلام و اطفاء آتش مورد استفاده قرار میگیرند. این تجهیزات برای محافظت از جان و مال افراد بسیار مهم هستند و لازم است که ساختمانها به تجهیزات آتشنشانی مجهز باشند. سیستمها و تجهیزات آتش نشانی بسته به سن، اندازه، کاربری و نوع ساختمان متفاوت هستند و یک ساختمان ممکن است شامل برخی یا همهی تجهیزات مانند سیستم اعلام حریق، سیستمهای اطفاء حریق (کپسولهای آتشنشانی)، شلنگ آتشنشانی، سیستمهای شیر آتشنشانی و سیستمهای آبپاش اتوماتیک (اسپرینکلر) باشند. جدای از سیستمهای اعلام حریق، به طور کلی تجهیزات آتشنشانی به دو دسته تقسیم میشوند: تجهیزات آتش نشانی قابل حمل (مانند کپسولهای آتشنشانی و پتوی آتشنشانی) و تجهیزات آتشنشانی ثابت (مانند شیر آتشنشانی و اسپرینکلر).
هر کدام از این تجهیزات از اجزا و بخشهای مختلفی تشکیل شدهاند و به نوبهی خود از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در ادامه تصمیم داریم به معرفی تجهیزات مختلف آتش نشانی بپردازیم.
در وقوع آتشسوزی زمان نقش بسیار مهمی دارد. آتش معمولا از یک شعلهی کوچک آغاز میشود و سپس گسترش مییابد بنابراین هرچه زودتر وقوع آتش تشخیص داده شود کنترل آن و میزان خسارتهای ناشی از آن بسیار کمتر خواهد بود. به این ترتیب میتوان سیستم اعلام حریق (Fire Alarm System) را یکی از تجهیزات آتش نشانی پیشگیرانه در وقوع حریق دانست. سیستم اعلام حریق در انواع سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional)، سیستم اعلام حریق آدرسپذیر (Addressable) و سیستم اعلام حریق بیسیم یا وایرلس (Wireless) موجود است که میتوان بنابر احتیاجات نسبت به نصب آنها در ساختمانهای مسکونی، اداری، صنعتی و غیره استفاده کرد.
اما سیستم اعلام حریق چیست و چگونه کار میکند؟ سیستم اعلام حریق مجموعهای از تجهیزات الکترونیکی است که در ارتباط با یکدیگر کار میکنند و در تشخیص زودهنگام علائم آتش میتوانند موثر باشند. از جمله بخشهای مختلف سیستم اعلام حریق میتوان به پنل مرکزی، دتکتورهای اعلام حریق (دتکتور دودی، حرارتی، گازی و شعله)، شستی اعلام حریق، آژیر و آژیر فلاشر و غیره اشاره کرد که در ادامه به معرفی هر یک از آنها میپردازیم.
در بیان عمومی گاهی تجهیزات اعلام حریق، تجهیزات آتش نشانی یا تجهیزات اطفا حریق اطلاق میشود؛ به همین دلیل در این مطلب به معرفی تجهیزات اعلام حریق هم پرداختهایم.
پنل اعلام حریق یا کنترل پنل یا پنل مرکزی مغز و مرکز اصلی یک سیستم اعلام حریق است که وظیفهی ارتباط بین سایر اجزا را بر عهده دارد. مرکز کنترل، اطلاعات را از ورودیها (شستی و دتکتورها) دریافت میکند و سپس با بررسی این اطلاعات نسبت به اقدامات بعدی و فعال کردن خروجیها (آژیر و آژیر فلاشر و غیره) اقدام میکند.
دتکتورهای دودی اعلام حریق نیز یکی از تجهیزات آتش نشانی هستند که با تشخیص ذرات دود حاصل از آتش، آژیر اعلام حریق را فعال کرده و افراد را از وجود حریق مطلع میسازد. این نوع دتکتور در انواع مختلف دتکتور دودی یونیزه و دتکتور دودی فتوالکتریک موجود است.
دتکتور دودی یونیزه ذرات بسیار ریز دود را تشخیص میدهد. این عمل از طریق یونیزاسیون هوای داخل محفظه انجام میشود. مولکولهای یونیزه شدهی هوا به طور منظم توسط الکترودها جذب شده و یک ولتاژه برقرار میکنند. با ورود گرد و غبار به داخل محفظهی دتکتور این جریان از بین میرود و دتکتور وجود حریق را تشخیص میدهد. این دتکتور دودی سرعت بالایی در تشخیص دود حاصل از آتشسوزی دارد اما با معایبی همچون حساسیت به رطوبت و حرارت، نیاز به تنظیم دورهای و عدم حساسیت به ذرات درشت دود همراه است.
دتکتور دودی فتوالکتریک یا نوری نیز دارای یک منبع نوری است که به طور مستقیم یا با زاویهی 90 درجه بر چشم الکترونیکی یا سلول فتوالکتریکی میتابد. ذرات گرد و غبار باعث کاهش این نور میشوند و دتکتور کاهش نور را به منزلهی آتشسوزی و حریق تشخیص میدهد. دتکتورهای دودی فتوالکتریک قابلیت تشخیص سریع ذرات دود حتی در تراکم پایین را دارند و در مقابل آتشسوزیهای بدون شعله سریع عمل میکنند. این دتکتورها به علاوه به رطوبت و تغییرات فشار هوا حساس نیستند و بر خلاف دتکتورهای یونیزه نیاز به تنظیم مجدد ندارند.
دتکتورهای حرارتی به بالا رفتن دمای محیط ناشی از آتشسوزی حساس هستند و آلارم اعلام حریق را فعال میکنند. این دتکتورها در دو نوع دتکتور حرارتی دما ثابت و دتکتور حرارتی دما افزایشی تولید میشوند. دتکتور حرارتی دما ثابت معمولا در دمای 60 درجهی سانتیگراد فعال میشود. دتکتور حرارتی دما افزایشی از سوی دیگر به تغییرات دمایی حساس هستند و با تغییر ناگهانی هوا فعال میشوند.
دتکتور گازی اعلام حریق در انواع مختلف برای تشخیص گازهای قابل انفجار یا گاز ناشی از آتشسوزیها مورد استفاده قرار میگیرد. دتکتور گاز به طور دائم وجود گازها را در محیط بررسی میکند و در صورت بالا رفتن گازهای خطرناک با فعال کردن آژیر اعلام حریق، ساکنان را از خطر مطلع میسازد.
شستی اعلام حریق یکی از روشهای دستی برای اعلام حریق است. افراد حاضر در یک محل میتوانند در صورت مشاهدهی حریق با فشردن شستی، سیستم اعلام حریق و آژیر را فعال کنند.
عملکرد تجهیزات آتشنشانی قابل حمل، مقابله با آتشسوزیهای کوچکی است که بلافاصله پس از ایجاد حریق شناسایی میشوند. تجهیزات اطفاء حریق باید به عنوان وسیلهای برای پیشگیری و حفاظت از آتش در نظر گرفته شوند. برای مثال، تجهیزات آتش نشانی قابل حمل از رشد و گسترش یک حریق کوچک و از بین رفتن راههای فرار و ایجاد خطر برای افراد جلوگیری میکنند. در مکانهای ساده، داشتن یک یا دو کپسول آتشنشانی قابل حمل از نوع مناسب، که در دسترس و قابل استفاده باشند، تمام چیزی است که مورد نیاز است. در شرایط پیچیدهتر شاید به تعداد بیشتری کپسول آتشنشانی نیاز باشد.
کپسولهای آتشنشانی برای اولین قدم اطفاء حریق که عموما قبل از رسیدن نیروهای آتشنشانی و توسط ساکنان انجام میشود، طراحی شدهاند. البته این مساله از اهمیت بالایی برخوردار است که افراد از نوع کپسولهای آتشنشانی و کاربرد آنها آگاهی داشته باشند. اکثر آتشسوزیها از یک آتش کوچک شروع میشوند و در صورت استفاده از نوع و مقدار صحیح مواد اطفاءکنندهی حریق، میتوان آتش را کنترل و خاموش کرد. کپسولهای آتشنشانی با توجه به نوع عامل خاموشکننده باید کدگذاری شوند و در جایی قرار گیرند که کاملا در معرض دید باشند.
طبق سیاستهای اداره ایمنی کپسولهای آتشنشانی باید به طور منطقی در قسمت خروجیهای ساختمان قرار گیرند تا ساکنان به سمت خروجی رفته و سپس برای خاموش کردن آتش بازگردند، زیرا مطمئن هستند یک راه خروج ایمن پشت سر آنها وجود دارد. در ادامه به معرفی تجهیزات اطفاء حریق قابل حمل میپردازیم که آشنایی با آنها میتواند در مواقع اضطراری بسیار کاربردی باشد.
خاموشکنندههای آبی یکی از مقرون به صرفهترین روشها برای مقابله با آتشسوزی کلاس A و از پرکاربردترین تجهیزات آتش نشانی هستند که از مواد جامد مانند کاغذ، چوب و منسوجات ایجاد میشوند. چهار نوع مختلف از خاموشکنندههای آبی وجود دارد که شامل جت آب، اسپری آب، آب با مواد افزودنی و مه آب میشود.
همهی خاموشکنندههای آبی دارای یک برچسب قرمز رنگ هستند.
از خاموشکنندههای کف میتوان در اطفای حریق کلاس A (آتشسوزی شامل مواد جامد مانند چوب، کاغذ یا منسوجات) و B (مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، گازوئیل یا روغن) استفاده کرد. این تجهیزات آتش نشانی بیشتر برای اطفاء حریقهای مایع مانند بنزین و گازوئیل مناسب هستند و از آنجایی که میتوان از آنها برای خاموش کردن جامداتی مانند چوب و کاغذ هم استفاده کرد، نسبت به خاموشکنندههای جت آب کاربردیتر هستند. کف، آتشسوزی مایع را با آببندی سطح مایع و ممانعت از رسیدن بخار قابل اشتعال به هوا و دامن زدن به آتشسوزی مواد، اطفاء میکند. البته این خاموشکننده مناسب استفاده در آتشهای مایع با جریان آزاد نیست.
خاموشکنندههای فوم دارای برچسبی به رنگ کرمی هستند.
خاموشکنندههای پودری یکی از تجهیزات آتش نشانی خاموشکنندهی چند منظوره هستند زیرا میتوان از آنها برای خاموش کردن آتشهای کلاس A، B و C (آتشسوزی شامل گازها) استفاده کرد. بعلاوه از خاموشکننده پودری میتوان در آتشسوزی با تجهیزات الکتریکی نیز استفاده کرد اما این ماده آتش را خنک نمیکند و ممکن است آتش دوباره شعلهور شود. خاموشکنندههای پودری همچنین میتوانند باعث از بین رفتن دید شده و مشکلات تنفسی ایجاد کنند. به همین خاطر اغلب توصیه میشود از این خاموشکننده در داخل ساختمانها استفاده نشود مگر اینکه هیچ راهحل دیگری وجود نداشته باشد.
خاموشکنندههای پودری دارای برچسبی به رنگ آبی هستند.
خاموشکنندههای دی اکسید کربن (CO2) برای مکانهایی که تجهیزات الکترونیکی زیادی دارند (مانند ادارهها و اتاق سرور) بسیار ایدهآل است زیرا این نوع از تجهیزات آتش نشانی برای خاموش کردن آتشسوزی دستگاههای برقی ایمن است. کپسولهای خاموشکنندهی دی اکسید کربن بر خلاف خاموشکنندههای کف، هیچگونه بقایایی از خود به جا نمیگذارند. از این خاموشکننده بعلاوه میتوان در آتشهای کلاس B نیز استفاده کرد که شامل مایعات قابل اشتعال مانند بنزین و پارافین میشوند. خاموشکنندههای CO2 با خاموش کردن آتش و قطع جریان هوا کار میکنند.
خاموشکنندههای کربن دی اکسید دارای برچسبی به رنگ سیاه هستند.
خاموشکننده شیمیایی تر برای استفاده در آتشسوزیهای کلاس F استفاده میشود که شامل روغنها و چربیهایی مانند روغن پخت و پز، روغن زیتون، روغن آفتابگردان، روغن ذرت و کره است. این خاموشکننده اگر به درستی استفاده شود، بسیار موثر خواهد بود. مواد شیمیایی تر به سرعت شعلهها را خاموش و روغن را خنک میکند و با ایجاد واکنش شیمیایی به یک محلول صابون مانند تبدیل میشود که سطح مواد را آببندی کرده و از آتشسوزی مجدد جلوگیری میکند. اگرچه این نوع از تجهیزات آتش نشانی در وهلهی اول برای استفاده در آتشسوزیهای کلاس F، روغنهای پختوپز و روغن سرخکردنی طراحی شدهاند اما در آتشسوزیهای کلاس A (چوب، کاغذ و پارچه) و آتش کلاس B (مایعات قابل اشتعال) نیز قابل استفاده هستند.
خاموشکنندههای شیمیایی تر دارای برچسبی به رنگ زرد هستند.
از دیگر تجهیزات آتش نشانی میتوان به پتوی آتشنشانی اشاره کرد که برای استفاده در آتش روغنهای داغ مانند ماهیتابه یا سرخکنهای کوچک قابل استفاده است. بعلاوه از پتوی آتش نشانی میتوان در مواردی استفاده کرد که لباس افراد آتش گرفته است. نحوهی عملکرد این تجهیز به این صورت است که آتش را خفه و از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری میکند و به این ترتیب باعث خاموش شدن آتش میشود.
از جمله تجهیزات آتش نشانی ثابت میتوان به شیرهای آتشنشانی، سیستم شلنگ آتشنشانی، سیستم اسپرینکلر، سیستمهای مه پاش، سیستم کف و پودر خشک اشاره کرد. معمولا نصب و استفاده از سیستمهای آتشنشانی ثابت در موارد زیر توصیه میشود:
شیر آتشنشانی وسیلهای است که با استفاده از آن مقادیر زیادی آب به محل توزیع میشود تا از آن برای مقابله با آتش استفاده شود. طبیعی است که سیستمهای شیر آتشنشانی قادر هستند مقادیر نامحدودی آب را برای استفادهی آتشنشانها تامین کنند. در مناطق صنعتی و تجاری بزرگتر، طبق قوانین و مقررات، نصب شیرهای آتشنشانی خصوصی برای استفاده توسط آتشنشانی در هنگام آتشسوزی، ضروری است.
قرقرههای شلنگ آتشنشانی برای استفادهی ساکنان به عنوان اولین قدم در اطفاء حریق در نظر گرفته میشود اما در برخی از موارد (برای مثال حوادث کوچک) توسط آتشنشانها نیز مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع از تجهیزات آتش نشانی برای حفاظت از آتش در ساختمانهایی مفید هستند که در آنها یک فرد آموزشدیده وجود دارد که اغلب کارهای ساختمان را انجام میدهد. شلنگ یا هوز آتشنشانی باید در موقعیتهای مشخص و قابل دسترسی در هر طبقه نصب شود و ترجیحا باید در مجاورت مسیر خروجی باشد. طول شلنگ آتشنشانی باید کافی باشد به طوری که بتوان نازل شلنگ را به هر اتاقی برد و تا 6 متر داخل دورترین اتاق قابل انتقال باشد.
قرقرهی شلنگ آتشنشانی جریان قوی آب را از خود خارج میکند و میتواند آتشهای بزرگ را خاموش کند. شلنگها معمولا در یک حلقه شلنگ آتشنشانی قرار میگیرند که 30 متر شلنگ را در برمیگیرد. شلنگ آتشنشانی یکی از انواع تجهیزات آتش نشانی استاندارد است و حتی در بزرگترین آتشسوزیها نیز میتواند موثر باشد.
از هوزهای آتشنشانی در خودروهای آتشنشانی یا وسایلی مانند قرقره و جعبهی آتشنشانی نگهداری میشود و هنگام حریق از آن برای انتقال آب استفاده میشود. معمولا چند نوع شلنگ آتشنشانی وجود دارد که شامل موارد زیر میشود:
شلنگهای آتشنشانی طبق استاندارد BS میتوانند به طول 15، 18، 25، 30 و 36 متر داشته باشند. در انگلستان طول شلنگها 25 متر و در ایران 20 متر تعیین شده است. بعلاوه قطر این تجهیزات آتش نشانی اطفای حریق در انواع ½ 1 اینچ، ¾ 1 اینچ، 2 اینچ، ½ 2 اینچ، ¾ 2 اینچ، 3 اینچ و ½ 3 اینچ تولید شده است. در ایران معمولا از شلنگهایی با قطر بیشتر از ½ 1 و ½ 2 اینچ استفاده میشود. این شلنگها همچنین برای حمل و نقل آسانتر باید محدودهی وزنی مشخصی مطابق با استاندارد BS داشته باشند که برای شلنگهایی با قطر ½ 1 اینچ (38 میلیمتر) در هر متر باید 330 گرم و برای شلنگهایی با قطر ½ 2 اینچ (64 میلیمتر) باید 620 گرم در هر متر باشد.
سیستمهای اسپرینکلر یکی از قدیمیترین و مطمئنترین تجهیزات آتش نشانی برای تشخیص و کنترل خودکار آتشسوزیها هستند. این سیستمها در درجهی اول برای حفاظت از اموال در نظر گرفته شدهاند اما میتوانند برای ایمنی افراد نیز بکار برده شوند؛ به شرطی که برای این منظور طراحی شده باشند و در کنار سایر تجهیزات ایمنی آتش مانند سیستمهای اعلام حریق عمل کنند.
سیستم آبپاش یا اسپرینکلر در پایهترین سطح شامل شبکهای از لولهها است که از طریق یک شیر اصلی به منبع آب متصل میشوند. این شبکه در سراسر منطقهی مورد حفاظت گسترده شده است و سرهای اسپرینکلر (دستگاههای تشخیص) به طور متناسب برای پوشش کل منطقه قرار داده میشوند. سرهای اسپرینکلر همیشه با حرارت کار میکنند و طوری تنظیم شدهاند که آتشسوزیهای کوچک اما ثابت شده را تشخیص دهند. وقتی وجود حریق تشخیص داده میشود، سر دستگاه که آتش را شناسایی کرده باز میشود و به آب اجازهی خروج میدهد. سر دستگاه به گونهای طراحی شده است که جریان آب به صورت اسپری پخش شود و مانند باران شدید روی ناحیهی زیرین بریزد. خروج آب بعلاوه با فعال شدن آژیر همراه خواهد بود.
بر خلاف تصور عموم، تنها اسپرینکلرهایی که مستقیما تحت تاثیر گرما قرار بگیرند اجازهی عبور آب را میدهند و همهی اسپرینکلرها با هم فعال نمیشوند. تقریبا در همهی موارد یک یا دو اسپرینکلر مستقیما در منطقهی آتشسوزی عمل میکنند و معمولا برای کنترل آتش و خاموش کردن کامل آن کافی خواهند بود. جریان آب که از هر اسپرینکلر خارج میشود تحت کنترل نوع طراحی آن است و بسته به خطر میتواند متفاوت باشد.
سیستمهای اسپرینکلر شرکتهای مختلف معمولا به طور یکسان عمل میکنند اما با این حال انواع مختلفی از سیستمهای اسپرینکلر بسته به ماهیت خطر میتواند وجود داشته باشد.
تمام لولهها تا سر اسپرینکلر به طور دائم پر از آب هستند. این نوع سیستم در اکثر ساختمانها استاندارد است و از نظر پاشیدن آب روی آتش، سریعترین واکنش را دارد. البته از این نوع اسپرینکلر نباید در مناطقی که خطر یخزدگی وجود دارد استفاده شود.
از سیستم اسپرینکلر لوله خشک در سردخانهها یا مکانهای مشابه که دما زیر صفر یا نزدیک نقطهی انجماد باشد، استفاده میشود. لولهها با هوای فشرده شارژ میشوند تا آب را در زیر شیر کنترل نگه دارند.
از این نوع سیستم در مواردی که درجه حرارت فصلی متفاوت است، استفاده میشود. این سیستم در طول تابستان مرطوب است تا سریعترین واکنش را نشان دهد و در طول زمستان خشک است و با هوای فشرده پر میشود تا از یخزدگی آن جلوگیری شود.
از سیستمهای پیش عملگر در مناطقی استفاده میشود که پیامدهای تخلیههای تصادفی، به دلیل آسیب مکانیکی، غیرقابل قبول در نظر گرفته میشود. برای مثال اتاقهایی که دارای تجهیزات پردازش دادههای الکترونیکی هستند. در این موارد به خاطر تاثیر منفی آب بر وسایل و تجهیزات الکترونیکی، اسپرینکلر یک روش کمکی و تکمیلی برای خاموش کردن آتش است.
از سیستم اسپرینکلر سیلابی برای محافظت در برابر خطرهای خاص استفاده میشود؛ برای مثال مکانهایی که احتمال آتشسوزی شدید و سریع وجود دارد مانند تجهیزات ترانسفورماتور پر از روغن. سیستمهای سیلابی که گاهی اوقات به آنها سیستم مهشکن یا سیستم خنککننده نیز گفته میشود، معمولا برای حفاظت در برابر خطرات کوچک و خارجی استفاده میشوند.
سیستمهای مهپاش آب با هدف اطفاء حریق با استفاده از حداقلترین میزان ممکن آب طراحی شدهاند. کلید موفقیت مهپاش آب، توانایی قطرات کوچک آب در مهار یا کنترل موثر و موفق آتش است. سیستم مهپاش، آب را از طریق نازلهای مخصوص طراحی شده در فشارهای کم، متوسط یا زیاد میپراکند و عموما وقتی فشار سیستم زیاد میشود، اندازهی قطرات آب کاهش پیدا میکند. این مساله به نوبهی خود سطح کل واحد را افزایش میدهد و منجر به تولید حجم بیشتری از مه میشود که انرژی بیشتری از آتش میگیرد. (به سیستم اعلام حریق آبی مراجعه شود.)
سیستمهای اطفای حریق گازی با جایگزینی گازهای معمولی جوی که باعث تقویت آتش میشوند با گاز یا مخلوطی از گازها که تقویت کنندهی آتش نیستند، عمل میکند. این نوع از تجهیزات آتش نشانی گاهی اوقات به آن “عامل پاک” نیز شناخته میشود زیرا در مقایسه با آب یا کف به اموال و وسایل صدمه یا آسیبی وارد نمیکند. برای مدتی طولانی از سیستمهای اطفای حریق گازی برای محافظت از برنامههای تخصصی مانند سایتهای کامپیوتر، اتاقهای کنترل و مناطق دارای تجهیزات الکتریکی حیاتی و تجهیزات پردازش دادههای الکترونیکی استفاده میشود.
سیستم اطفای حریق گازی معمولا اتوماتیک و به دتکتورها متصل است و باعث میشود که هنگام تشخیص آتش، عامل گازی در محیط آزاد شود. این سیستم به گاز موجود در منطقهی آتش متکی است تا اطمینان حاصل شود غلظت کافی عامل گازی برای خاموش کردن آتش موثر است. به همین خاطر اتاقها باید مهر و موم شده و تهویهی کنترلشده داشته باشند.
سیستمهای فوم عمدتا برای محافظت در برابر خطرات ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند مخازن ذخیرهی نفت استفاده میشوند. فوم یا کف معمولا به دو روش استفاده میشود:
فوم انبساط کم برای آتشسوزیهای مایع قابل اشتعال که آب با آن مخلوط نمیشود، مناسب است. میزان استفاده از محلول کفساز در واحد سطح، زمان لازم برای کنترل و اطفاء حریق را مشخص میکند. کف با انبساط کم دارای آب خوبی است، مقاومت حرارتی دارد و پایداری طولانی مدت میدهد اما حجم و قابلیت پر شدن محدودی دارد.
فوم انبساط بالا و متوسط، با هوادهی یک محلول آبی از یک عامل کفکنندهی مصنوعی به میزان انبساط مناسب ساخته میشود. فومهای انبساط متوسط برای کاربردهای سطح پایین که نیاز به پوشش سطح است، استفاده میشود. معمولا از فوم انبساط بالا در فضاهای محدود استفاده میشود؛ برای مثال در برخی از انبارها، تونلها، آشیانهی هواپیماها و در برخی کاربردهای تخصصی که شامل گازهای قابل اشتعال هستند. (به سیستم تخلیه دود نیز مراجعه شود.)
سطل آتشنشانی یکی از سادهترین تجهیزات آتش نشانی محسوب میشود اما میتواند بسیار کاربردی باشد. روی سطل قرمز استاندارد عبارت “Fire” نوشته شده است و از فلز یا پلاستیک ساخته میشود. سطل را میتوانید با آب پر کنید یا میتوانید درون آن یک پودر خنککنندهی شعله بریزید. برای استفاده نیز محتویات سطل را روی آتش بریزید و این کار را تا زمانی تکرار کنید که آتش خاموش شود.
شاید اینطور فکر کنید که جعبهی کمکهای اولیه نمیتواند بخش مهمی از تجهیزات آتش نشانی باشد اما این جعبههای کمکهای اولیه، پس از آتشسوزی ضروری خواهند بود. در دسترس بودن تجهیزات کمکهای اولیه برای درمان و رفع جراحتهای کوچک حاصل از حریق میتواند مفید و کاربردی باشد. بنابراین بهتر است ساختمانها علاوه بر سایر تجهیزات آتش نشانی، مجهز به جعبهی کمکهای اولیه نیز باشند. (به مطلب فلو سوئیچ نیز مراجعه شود.)
در حالی که تجهیزات اطفاء حریق در شرایط اضطراری که آتش غیرقابل کنترل است از اهمیت بالایی برخوردار است، تخلیهی ساختمان نیز بسیار مهم است. علائم اضطراری و خروج به افراد کمک میکنند تا یک مسیر واضح و مشخص را برای خروج از ساختمان در زمانهای آتشسوزی دنبال کنند. نصب تابلوهای واضح و روشن به مهار وحشت ساکنان کمک میکند و آتشنشانها نیز به راحتی میتوانند مسیر خروجی را بیابند. (به مطلب چراغ خروج اضطراری اعلام حریق مراجعه شود.)
علاوه بر تجهیزات اطفای حریق که تا اینجای مطلب به آنها اشاره کردیم، تجهیزات دیگری نیز هستند که میتوانند نقش مهمی در فرآیند اطفای حریق داشته باشند. در ادامه به معرفی این تجهیزات آتش نشانی اطفای حریق میپردازیم.
برای انتشار آب یا فوم (کف) و پودر بر روی سطوح و به جهت خاموش کردن حریق از نازلهای آتشنشانی استفاده میشود که به مدلهای آتشنشانی (Fire fighting nozzles)، نوک تفنگی نازل (Fognozzle)، نازل کفساز سبک و نازل کفساز سنگین تقسیم میشوند. مدلهای آتشنشانی قابلیت پرتاب آب به صورت جت و پودر را دارند. جنس شیر و اهرم این نازلها معمولا از فلز آلومینیوم و بخش لولهای آن نیز از پلاستیک (ABS) یا آلومینیوم است.
از نوک تفنگی نازل برای مواردی استفاده میشود که فاصله ایمنی از حریق زیاد است و پرتاب آب باید به صورت جت و پودری انجام شود. از قابلیتهای این نوع نازل میتوان به امکان تنظیم شعاع آب، قابلیت تنظیم دبی آب خروجی و همینطور بدنهی مقاوم فلزی با طراحی ارگونومی اشاره کرد.
از نازل کفساز سبک برای فومهای پرتوسعه و ترکیبی مختلف با نسبت تنظیمی 40 تا 75 استفاده میشود. این نازلها معمولا سبک هستند، دبی خروجی بالایی دارند و با سرعت مناسبی میتوان کف را برای اطفای حریق روی سطوح پراکنده کرد. فشار کارکرد این نمونه از تجهیزات آتش نشانی 5 بار و جنس آن نیز از استیل است.
نازل کفساز سنگین نیز طول پرتاب بالایی دارد و به همین خاطر بیشتر در مواردی مورد استفاده قرار میگیرد که آتشنشانان بتوانند فاصلهی ایمنی از حریق را حفظ کنند. این نوع نازل برای اطفای حریق جامدات و همینطور مایعات اشتعالزا مانند نفت، روغن و چربیها مناسب است. در مواردی که عامل حریق از مایعات هیدروفیلیک ایجاد شده، به خاطر استفاده از فومهای ترکیبی خاص، این نازلها عملکرد بهتری دارند. سوراخهایی که روی بدنهی نازل قرار دارد باعث مکش هوا و ترکیب آن با فوم میشود و در نهایت به صورت پودر و جت از نازل خارج میشود.
یکی دیگر از تجهیزات آتش نشانی برای اطفای حریق، اینداکتور است که برای ثابت نگه داشتن مقدار ترکیب فوم با آب بکار برده میشود و برای حفظ این نسبت ترکیبی با توجه به نوع حریق، درجهی 1 تا 6 درصد برای آن تعیین میشود. قسمت ورودی فوم به اینداکتور شامل شیلنگ ساکشن و آداپتور یا هیدرانت (1 اینچ) و قسمت ورودی آب و خروجی مواد ترکیب شده یعنی محل اتصال به شیلنگ (2 اینچ) است. از اینداکتور معمولا همراه با کفساز سبک و سنگین استفاده میشود و جنس آن نیز از آلومینیوم با رنگ استاتیک یا برنج است.
توربکس یکی دیگر از تجهیزات اطفای حریق آتش نشانی است که به خاطر قابلیت حمل و نقل آسان میتوان از آن در جاهایی مانند انبار، محل نگهداری کشتی و ماشینآلات موتورخانه، واکت کابلهای الکتریکی و موارد مشابه استفاده کرد. این دستگاه به خاطر استفاده از فوم، آسیبهای ناشی از آب را به حداقل میرساند و به خاطر استفاده از فومهای ترکیبی مبتنی بر کف سبک، باعث افزایش سرعت اطفای حریق میشود. توربکس عملکرد و بازدهی بالایی در فضاهای سمّی مانند فرایندهای شیمیایی، کارخانههای بازیافت و به ویژه معادن است و امکان تخلیهی دود را بیشتر میکند.
این دستگاه یکی دیگر از تجهیزات آتش نشانی برای اطفای حریق است که به منظور استفادهی فردی ساخته شده است. استفاده از موبایل فوم برای ترمینالهای فرودگاه و راهآهن، انبار مواد روغنی، نقاشی، حلال و مواد نفتی و موارد مشابه مناسب است. کارکرد موبایل فوم به این صورت است که باید ورودی دستگاه به انشعاب فشار قوی آب متصل شود. این دستگاه دو عدد چرخ توپر (salid robber tvres) به قطر 400 میلیمتر دارد و برای حمل و نگهداری انواع فومهای ترکیبی میتواند مناسب باشد.
از اتصالات مهم در تجهیزات اطفای حریق آتش نشانی میتوان به کالکتینگ و دیوایدینگ اشاره کرد. کالکتینگ هد چند سیال ورودی را به یک مسیر خروجی هدایت میکند. از دیوایدینگ نیز برای تقسیم جریان سیال ورودی به دو یا سه خروجی مجزا استفاده میشود.
از این دستگاه برای پرتاب و پاشش فوم روی مواد در حال احتراق از فاصلهی زیاد استفاده میشود.
جعبههای آب آتشنشانی (Fire Box) نیز یکی از تجهیزات آتش نشانی مهم برای اطفای حریق در ساختمانها و انبارها هستند. این جعبهها به نوعی جعبهی کمکهای اولیه برای اطفای حریق محسوب میشوند و کارکردی بسیار حیاتی برای پاکسازی فضای محیط از دود و حرارت، تسریع اطفای حریق، ممانعت از برگشت شعله و ایجاد زمان کافی برای فرار دارند و در عین حال یکی از منابع تامین آب برای تیمهای آتشنشانی نیز به شمار میروند. جعبه آتشنشانی در دو نوع فایر هوز (Fire Hose) و هوز ریل (Hose Reel) موجود است.
فایر هوز دارای لولههای نواری است که از آن برای خاموش کردن حریقهای بزرگ استفاده میشود و معمولا در کارخانجات، کارگاههای بزرگ، پارکینگها، فروشگاهها و هر مکانی که احتمال آتشسوزی در آن وجود داشته باشد، نصب میشود. هوز ریل در خودروهای آتشنشانی برای پخش آب، فوم و پودر مورد استفاده قرار میگیرد. هوز ریل نیز جعبهای مجهز به لولههای لاستیکی است که برای خاموش کردن حریقهای کوچک در ساختمانهای مسکونی و اداری کوچک استفاده میشود. لولههای این جعبه آتشنشانی منعطف و با قطری کمتر از 19 میلیمتر هستند که به اندازهی نیاز از جعبه بیرون کشیده میشود.
این جعبهها علاوه بر فایز هوز یا هوز ریل دارای کپسول آتشنشانی متناسب با نوع محتویات موجود در محل هستند. این جعبهها در نقاطی نصب میشوند که به دلیل رعایت جنبههای ظاهری و زیبایی محیط، امکان نصب کپسول آتشنشانی به صورت مجزا وجود ندارد.
این جعبههای آتش علاوه بر فایر هوز دارای یک مخزن کف، اینداکتور (نسبتساز) و نازل کفساز برای اطفای حریق وجود دارد. این جعبهها را معمولا در سایتهای پالایشگاهی، پتروشیمی، فردودگاهها، انبارهای مواد شیمیایی و رنگسازی و موارد مشابه نصب میکنند.
مانیتور آتشنشانی یکی از تجهیزات آتشنشانی اطفای حریق است که برای پرتاب حجم زیادی آب یا فوم از راه دور بر روی آتش مورد استفاده قرار میگیرد. این مانیتورها با توجه اهمیت خود برای اطفای حریق، به انواع مختلفی دستهبندی میشوند:
این سیستم به این گونه کار میکند که با ایجاد یک دیوار بزرگ از آب، در برابر شعلههای آتش، حرارت، دود و گاز محافظت میکند. این سیستم پرده آب بدون نیاز به نیروی انسانی عمل میکند و به صورت تکی و چندتایی در کنار هم استفاده میشود.
یکی از تجهیزات آتش نشانی که حتما در سطح شهر و خیابانها با آن مواجه شدهاید، هیدرانت یا شیر آتشنشانی است. این شیرهای آتشنشانی برای تامین آن مورد نیاز برای اطفای حریق مورد استفاده قرار میگیرند و کلیهی ساختمانها، پارکینگها، کنار جادهها، مناطق صنعتی و غیره باید دارای شیر آتشنشانی باشند که به شبکهی خدمات آب متصل است. شیر آتشنشانی یک لوله با کنترل دریچهای است که از طریق آن، آب از لولهی اصلی برای خاموش کردن حریق خارج میشود.
استندپایپ مجموعهای از لولهها است که منبع آب را به اتصالات شلنگ متصل میکند و برای توسعهی شیر آتشنشانی کاربرد دارد. این سیستم برای ارائهی یک سیستم آب از پیش لولهشده برای ساکنان ساختمان یا آتشنشانی طراحی شده است. سیستمهای استندپایپ برای تامین آب حفاظت مورد نیاز برای اطفای حریق در داخل ساختمان کاربرد دارند.
از اجکتور برای جمعآوری مایعات قابل اشتعال بر روی سطح آب بدون استفاده از نیروی محرکهی الکتریکی استفاده میشود. نیروی محرکهی این تجهیز آتشنشانی، نیروی محرکهی آب است.
تجهیزات اطفاء حریق، تجهیزاتی هستند که برای خاموش کردن آتشسوزیها و محافظت از ساکنان و افراد در برابر آتش، طراحی شدهاند. برخی از تجهیزات قابل استفاده توسط همهی افراد، چه آتشنشانهای آموزش دیده و چه افراد معمولی است. لازم است افراد با کپسولهای آتشنشانی و عملکرد آنها آشنا باشند تا در مواقع اضطراری بتوانند از آنها استفاده کنند و بعلاوه نصب و راهاندازی سایر سیستمهای محافظتی نیز میتواند برای کاهش خسارتها و کنترل آتشسوزیها بسیار موثر باشد.
برای تخمین هزینه پروژه کلیک کنید.
برای اطلاع از قیمت همکاری تماس بگیرید.
اگر سوالی و یا نیاز به مشاوره دارین اطلاعات خود را بنویسید تا با شما تماس بگیریم