دتکتور دود (Smoke Detector) یا کاشف دود یکی از اصلی‌ترین اجزای سیستم اعلام حریق است که برای شناسایی سریع دود ناشی از آتش‌سوزی طراحی شده است.
از آن‌جایی که استنشاق دود، یکی از عوامل اصلی خفگی و مرگ در آتش‌سوزی‌هاست، استفاده از دتکتور دود می‌تواند نقش بسیار مؤثری در حفاظت از جان افراد داشته باشد.
این دستگاه با تشخیص زودهنگام دود، سیستم اعلام حریق را فعال کرده و هشدارهای لازم را صادر می‌کند. به این ترتیب، افراد حاضر در محل می‌توانند پیش از گسترش آتش، اقدام به ترک محل یا مهار حریق کنند و از خسارات جانی و مالی جلوگیری شود.
دتکتور دود فوتوالکتریک یا نقطه‌ای یکی از انواع رایج دتکتورهای دود در سیستم‌های اعلام حریق است که عملکرد آن مبتنی بر تکنولوژی نوری است. این دتکتور به‌گونه‌ای طراحی شده که در آن یک پرتو نور به سمت یک محفظه ارسال می‌شود. زمانی که دود وارد این محفظه می‌شود، ذرات دود نور را پراکنده کرده و باعث تغییر در مسیر نور می‌شوند. این تغییر مسیر به‌عنوان سیگنال هشدار به سیستم اعلام حریق منتقل می‌شود.
عملکرد این نوع دتکتور به‌ویژه در آتش‌هایی که دود قابل رؤیت دارند، بسیار مؤثر است. به‌عنوان مثال، در آتش‌سوزی‌های ناشی از سوختن مواد جامد مانند چوب، کاغذ و پلاستیک، این دتکتورها به‌سرعت دود را شناسایی کرده و هشدار می‌دهند. از سوی دیگر، دتکتورهای فوتوالکتریک حساسیت کمتری به آتش‌هایی دارند که دود کمی تولید می‌کنند یا آتش‌هایی که ناشی از سوختن مایعات و گازهای قابل اشتعال هستند.
این دتکتورها به‌طور معمول در فضاهای بسته، مانند اتاق‌های خواب، سالن‌های پذیرایی، راهروها، انبارها و کارگاه‌های تولیدی نصب می‌شوند، جایی که احتمال بروز آتش‌سوزی با دود قابل رؤیت بالاست.
بیم دتکتور یا دتکتور دود خطی (Beam Smoke Detector) نوعی دتکتور دود است که برای فضاهای وسیع و بزرگ طراحی شده است. برخلاف دتکتورهای دود نقطه‌ای که دود را در یک نقطه خاص شناسایی می‌کنند، بیم دتکتور با استفاده از یک پرتو نور، دود را در یک مسیر خطی شناسایی می‌کند.
در این سیستم، یک واحد فرستنده و یک واحد گیرنده به‌صورت موازی در دو نقطه مختلف نصب می‌شوند و پرتو نوری بین این دو واحد ارسال می‌شود. زمانی که دود وارد مسیر پرتو می‌شود، بخشی از نور پراکنده شده و گیرنده قادر به شناسایی کاهش شدت نور می‌شود. این کاهش شدت نور به‌عنوان سیگنال هشدار به سیستم اعلام حریق ارسال می‌شود.
ویژگی‌ها و کاربرد بیم دتکتور:
مناسب برای فضاهای وسیع: بیم دتکتورها برای محیط‌هایی مانند انبارها، سالن‌های بزرگ، سوله‌ها، استادیوم‌ها، و حتی فرودگاه‌ها که ممکن است نیاز به پوشش بزرگ‌تری داشته باشند، ایده‌آل هستند.
حساسیت بالا: این دتکتورها می‌توانند دود را از مسافت‌های زیاد شناسایی کنند و برای فضاهایی که نمی‌توان از دتکتورهای دود نقطه‌ای استفاده کرد، گزینه مناسبی هستند.
پوشش‌دهی وسیع: بیم دتکتورها می‌توانند مساحت‌های وسیعی را تحت پوشش قرار دهند، که این ویژگی آنها را به انتخابی مناسب برای محیط‌های بزرگ تبدیل می‌کند.
این دتکتورها معمولاً در محیط‌هایی که فضای بزرگ دارند و نیاز به پوشش وسیعی از لحاظ ایمنی دارند، کاربرد دارند.
دتکتور دود کانالی (Channel Smoke Detector) یکی از انواع دتکتورهای دود است که به‌طور خاص برای محیط‌هایی طراحی شده است که نیاز به سیستم‌های اعلام حریق با پوشش گسترده دارند. این نوع دتکتور برای شناسایی دود در فضاهای بلند یا کانال‌های تهویه مناسب است.
دتکتور دود کانالی از یک سیستم لوله‌کشی استفاده می‌کند که از طریق آن دود به دستگاه منتقل می‌شود. در این سیستم، یک لوله یا کانال به دتکتور دود متصل است و دود وارد لوله می‌شود. سپس دتکتور از طریق حسگرهای خاص خود که در طول کانال قرار دارند، دود را شناسایی کرده و هشدار می‌دهد. این دستگاه معمولاً برای فضاهایی که به‌سختی می‌توان از دتکتورهای دود نقطه‌ای استفاده کرد، مانند کانال‌های تهویه یا فضاهای بلند با سقف‌های بسیار مرتفع، کاربرد دارد.
پوشش وسیع: این نوع دتکتور می‌تواند مساحت‌های بزرگ و بلند را تحت پوشش قرار دهد، به‌ویژه در فضاهایی که امکان نصب دتکتورهای دود معمولی وجود ندارد.
مناسب برای محیط‌های خاص: دتکتور دود کانالی معمولاً در سیستم‌های تهویه مطبوع، تونل‌ها، انبارهای بزرگ و سالن‌های صنعتی نصب می‌شود.
نصب و نگهداری آسان: به دلیل ساختار ساده سیستم کانالی، نصب و نگهداری این نوع دتکتورها معمولاً راحت‌تر از دتکتورهای دود نقطه‌ای است.
سیستم‌های تهویه و کانال‌های هوای بزرگ
سالن‌های صنعتی و سوله‌ها
فضاهای دارای سقف‌های بلند یا ساختارهای پیچیده
انبارها و فضاهای با تجهیزات سنگین و سیستم‌های تهویه گسترده
این دتکتورها به‌ویژه برای محیط‌هایی که در آنها نیاز به پوشش‌دهی گسترده و شناسایی دود در نقاط مختلف وجود دارد، بسیار مناسب هستند.
دتکتور دود مکشی (Aspirating Smoke Detector) نوعی دتکتور دود است که از سیستم مکش برای شناسایی دود استفاده می‌کند. برخلاف دتکتورهای دود نقطه‌ای که دود را از محیط اطراف خود تشخیص می‌دهند، دتکتورهای دود مکشی از طریق یک سیستم لوله‌کشی یا کانال مکش هوا، دود را به سمت حسگر خود می‌کشند و سپس آن را شناسایی می‌کنند.
در این سیستم، هوا از محیط اطراف از طریق لوله‌ها یا سوراخ‌های کوچک وارد دستگاه می‌شود. این هوا توسط یک سیستم مکش (پمپ) به داخل دستگاه کشیده می‌شود، جایی که حسگرهای خاص دود را شناسایی می‌کنند. وقتی ذرات دود وارد دستگاه می‌شوند، حسگرها آنها را شناسایی کرده و به سیستم هشدار ارسال می‌کنند. این نوع دتکتورها معمولاً برای محیط‌هایی استفاده می‌شوند که نیاز به حساسیت بالا دارند و ممکن است دود به‌طور مستقیم قابل مشاهده نباشد.
حساسیت بالا: به دلیل سیستم مکشی که به‌طور مداوم هوای محیط را از طریق لوله‌ها می‌کشد، این دتکتورها قادرند حتی کمترین میزان دود را شناسایی کنند. بنابراین، در فضاهایی که نیاز به حساسیت زیاد برای تشخیص دود وجود دارد، این دتکتورها بسیار موثر هستند.
پوشش‌دهی وسیع: دتکتور دود مکشی می‌تواند مساحت‌های بزرگی را پوشش دهد و حتی در فضاهای با سقف‌های بلند یا پیچیده عملکرد خوبی داشته باشد.
پیش‌بینی دقیق: این دتکتورها می‌توانند دود را در مراحل اولیه آتش‌سوزی شناسایی کنند، پیش از اینکه دود به اندازه‌ای زیاد شود که دیگر قابل مشاهده باشد.
فضاهای صنعتی و تجاری بزرگ: مانند کارخانه‌ها، انبارها، و سالن‌های تولیدی که نیاز به شناسایی دقیق دود در مراحل اولیه دارند.
سیستم‌های تهویه: این دتکتورها به‌خوبی در سیستم‌های تهویه و کانال‌های هوای بزرگ کاربرد دارند.
مکان‌های با شرایط خاص: مانند اتاق‌های سرور، اتاق‌های کنترل، و دیگر فضاهای حساس که در آنها نیاز به شناسایی زودهنگام دود وجود دارد.
دتکتور دود مکشی برای فضاهایی که نیاز به شناسایی دقیق و زودهنگام دود دارند، گزینه‌ای ایده‌آل است. حساسیت بالا و توانایی پوشش‌دهی وسیع این دتکتورها باعث شده تا در محیط‌های پیچیده و بزرگ به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گیرند.
دتکتور دود متعارف (Conventional Smoke Detector) یکی از رایج‌ترین انواع دتکتورهای دودی است که در سیستم‌های اعلام حریق متعارف استفاده می‌شود. این نوع دتکتور برای محیط‌هایی طراحی شده که از پنل‌های کنترل متعارف استفاده می‌کنند و عملکرد ساده‌تری نسبت به مدل‌های پیشرفته‌تر دارد.
از آن‌جایی که بسیاری از سیستم‌های اعلام حریق در ایران بر پایه‌ی ساختار متعارف طراحی و تولید می‌شوند، بخش زیادی از دتکتورهای دودی موجود در بازار نیز از نوع متعارف هستند. به‌همین دلیل این مدل، انتخابی مقرون‌به‌صرفه و در دسترس برای پروژههای ساختمانی و تجاری است که نیاز به پوشش ایمنی استاندارد دارند.
شایان ذکر است که نوع سیستم اعلام حریق (متعارف یا آدرس‌پذیر) تأثیری در شیوه‌ی تشخیص دود ندارد؛ چرا که دسته‌بندی دتکتورها از نظر عملکرد، موضوعی مجزا و فنی‌تر است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
برخی از برندهای معتبر ایرانی تولیدکننده دتکتور دود متعارف عبارت‌اند از:
زیتکس، سنس، تسلا، آریاک، ایمن گارد و سایان.
سیستم اعلام حریق متعارف، یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین انواع سیستم‌های اعلام حریق است. در این سیستم، هر بخش یا ناحیه (Zone) از ساختمان به‌صورت مجزا به پنل مرکزی متصل می‌شود. در صورت بروز حریق، پنل فقط ناحیه‌ای که هشدار داده را مشخص می‌کند، اما مکان دقیق وقوع حادثه را نشان نمی‌دهد. این سیستم به‌دلیل سادگی، هزینه پایین و سهولت نصب، گزینه‌ای مناسب برای ساختمان‌های کوچک تا متوسط محسوب می‌شود.
دتکتور دود آدرس‌پذیر (Addressable Smoke Detector) نوعی از کاشف‌های دود است که در سیستم‌های اعلام حریق آدرس‌پذیر استفاده می‌شود. این دتکتورها، علاوه بر تشخیص دود، دارای یک آدرس یا شناسه منحصر‌به‌فرد هستند که به پنل مرکزی اعلام حریق اجازه می‌دهد محل دقیق وقوع دود یا حریق را شناسایی و نمایش دهد.
با گسترش استفاده از سیستم‌های آدرس‌پذیر در پروژههای ساختمانی بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر در ایران، کاربرد این نوع دتکتور نیز افزایش یافته است. اما همچنان در برخی پروژه‌ها، به‌جای استفاده از دتکتورهای آدرس‌پذیر، از دتکتورهای معمولی یا متعارف در کنار ماژول‌های تبدیل استفاده می‌شود که این روش می‌تواند از دقت و سرعت سیستم بکاهد.
نکته قابل توجه این است که نوع سیستم (متعارف یا آدرس‌پذیر) تنها در نحوه مدیریت و گزارش‌دهی حریق تفاوت دارد و مکانیزم تشخیص دود در هر دو نوع دتکتور می‌تواند یکسان باشد.
دتکتورهای آدرس‌پذیر برای پروژه‌هایی مناسب‌اند که نیاز به دقت بالا در شناسایی محل حریق، گزارش‌گیری دقیق، و قابلیت‌های بیشتر کنترلی دارند.
دتکتور دود وایرلس یا بیسیم (Wireless Smoke Detector) نوعی آشکارساز دود است که بدون نیاز به کابل‌کشی، از طریق امواج رادیویی یا وای‌فای با پنل مرکزی سیستم اعلام حریق ارتباط برقرار می‌کند. این ویژگی، نصب سریع‌تر و ساده‌تر دتکتور را به‌ویژه در ساختمان‌هایی که امکان کابل‌کشی ندارند یا پروژه‌هایی که به‌دنبال صرفه‌جویی در زمان نصب هستند، ممکن می‌سازد.
عملکرد دتکتور وایرلس مشابه دتکتورهای سیمی است؛ با این تفاوت که داده‌ها و هشدارهای خود را به‌صورت بیسیم به پنل اعلام حریق ارسال می‌کند. در صورت تشخیص دود ناشی از آتش‌سوزی، این دتکتور بلافاصله سیگنال هشدار را به پنل می‌فرستد تا اقدامات بعدی فعال شود.
دتکتورهای بیسیم گزینه‌ای مناسب برای پروژههای بازسازی، ساختمان‌های تاریخی، و فضاهایی هستند که محدودیت اجرایی در سیم‌کشی دارند.
دتکتورهای دودی موضعی یکی از انواع دتکتورهای دود بوده که راه اندازی و بهره برداری از آن نیازی به پنل اعلام حریق، سیستم آژیر جداگانه و سیم‌کشی ندارد. این دتکتورها به صورت مستقل در مکان نصب شده و در صورت شناسایی دود اقدام به پخش هشدار و آلارم می‌نمایند. تغذیه این دستگاه ها باتری ( عموما” باتری 9 ولت) و یا برق 220 شهری است.
خرید یک دتکتور دود برای ایمنی خانه یا محیط کاری بسیار مهم است. این دستگاهها به منظور تشخیص زودهنگام دود و جلوگیری از وقوع حریق و احتمال وقوع خسارت جدی برای زندگی و مال افراد کاربرد دارند. در هنگام خرید دتکتورهای دود، به موارد زیر توجه کنید:
دتکتورهای دود بر اساس فناوری‌های مختلفی مانند یونیزاسیون، نیمه‌هادی و اپتیکی ساخته می‌شوند. دتکتورهای اپتیکی به طور عمده برای محیط‌های خانگی استفاده می‌شوند زیرا برای تشخیص دودهای سبک (مانند دود آشپزخانه) بسیار حساس هستند. حساسیت دتکتور به میزان تشخیص دود بستگی دارد. بهتر است یک دتکتور دود با حساسیت مناسب انتخاب کنید که بتواند به سرعت به تغییرات کوچک در میزان دود واکنش نشان دهد.
دتکتور دود می‌تواند از طریق صداهای هشدار، نورهای ال ای دی یا ارسال پیام به تلفن همراه هشدار دهد. انتخاب یک دتکتور با ویژگی‌های هشدار مورد نیاز شما بستگی به ترجیحات شخصی دارد. دتکتورهای دود معمولاً با باطری یا منبع تغذیه از طریق شبکه برق عمل می‌کنند. دتکتورهایی که قابلیت اتصال به شبکه برق را دارند، نیازی به تعویض مداوم باطری ندارند. تعداد دتکتورهای دودی که نیاز دارید، به مساحت و ترتیبات فیزیکی محیطتان بستگی دارد. در نظر داشته باشید که حداقل یک دتکتور در هر طبقه و نزدیک اتاق‌های خواب نصب شود.
دتکتور دود باید دارای استانداردهای ایمنی معتبر مانند EN14604. باشد. همچنین، بهتر است دستگاه را پیش از خرید تست کنید تا اطمینان حاصل کنید که درست کار می‌کند. اگر از دتکتورهای دود با باطری استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که به طور دوره‌ای باطری را تعویض کرده و دستگاه را تمیز نگه دارید. قبل از نصب دتکتورهای دود، دستورالعمل نصب تولید کننده را به دقت مطالعه کنید و آن را به طور صحیح نصب نمایید. از مدت ضمانت دستگاه مطلع شوید و تضمین کیفیت و عملکرد آن را از فروشنده یا تولیدکننده بخواهید.
بهتر است دتکتور دود را به طور دوره ای تست کنید تا اطمینان حاصل کنید که هنوز به درستی عمل می‌کند. با رعایت این نکات، می‌توانید یک دتکتور دود مناسب برای محیط خود انتخاب کرده و به ایمنی خانه یا محیط کاری‌تان بیفزایید.
قیمت دتکتورهای دود می‌تواند تحت تاثیر مجموعه‌ای از عوامل قرار گیرد. در زیر تعدادی از این عوامل را برای شما تشریح می‌کنیم:
نوع و فناوری: نوع فناوری استفاده شده در دتکتور دود تاثیر زیادی بر قیمت دارد. به عنوان مثال، دتکتورهای دود اپتیکی معمولاً گران‌تر از دتکتورهای یونیزاسیون هستند، زیرا فناوری اپتیکی دقیق‌تر و حساس‌تر است.
کیفیت ساخت و برند دتکتور دود: برندهای معتبر و معروف معمولاً محصولات با کیفیت تر و اعتماد‌پذیرتری ارائه می‌دهند، اما ممکن است قیمت آنها بالاتر باشد.
حساسیت و ویژگی‌ها: دتکتور دود با حساسیت بیشتر و ویژگی‌های هشدار پیشرفته تر معمولاً هزینه بیشتری دارد. به عنوان مثال، دتکتورهای دودی که قابلیت تشخیص دودهای سبک را دارند، معمولاً از دیگر دتکتورها گران‌تر هستند.
منبع تغذیهدتکتور دود: با منبع تغذیه باتری ممکن است ارزانتر باشد، اما به هزینه تعویض دوره‌ای باتری نیاز دارد. دتکتورهای با منبع تغذیه از طریق شبکه برق ممکن است هزینه بیشتری داشته باشند، اما نیازی به تعویض باتری ندارند.
قابلیت هشدار دهی دتکتور دود با قابلیت هشدار دهی به صورت صوتی، نوری یا حتی از طریق ارسال پیام به تلفن همراه، ممکن است هزینه بیشتری داشته باشد.
ویژگی‌های اضافی: ویژگی‌های اضافی مانند قابلیت اتصال به سیستم‌های امنیتی دیگر، قابلیت اتصال به اتوماسیون خانه هوشمند، ویژگی‌های خاص برای محیط‌های خاص و… همچنین می‌توانند منجر به افزایش قیمت دتکتور دود شوند.
ضمانت و خدمات پس از فروش دتکتور دود: برخی از برندها ممکن است خدمات پس از فروش، تعمیر و ضمانت بهتری را ارائه دهند که ممکن است قیمت را افزایش دهد.
تأثیرات بازار: عوامل بازاری مانند رقابت و تقاضا و عرضه هم می‌توانند بر قیمت دتکتورهای دود تأثیر بگذارند.
با طراحی‌ها و اندازه‌های مختلف ممکن است قیمت‌های متفاوتی داشته باشد. در نهایت، قبل از خرید دتکتور دود، بهتر است با تحقیق در مورد مدل‌ها، برندها، و ویژگی‌ها، تصمیم گیری کنید تا دتکتوری را انتخاب کنید که به بهترین شکل به نیازها و بودجه شما پاسخ دهد. در بخش زیر لیستی از قیمت انواع دتکتور دود را ارائه می دهیم که می توانید با توجه به نیاز خود آن ها را انتخاب نمایید. همچنین می توانید برای مشاوره و استعلام قیمت با کارشناسان گروه آرات تماس حاصل فرمایید.
دتکتورهای دودی (Smoke Detector) تجهیزات الکترونیکی تشخیص دود حاصل از حریق هستند که در سیستم اعلام حریق از اهمیت زیادی برخوردارند. استنشاق دود یکی از علل اصلی خفگی و مرگ در آتش‌سوزی‌ها است. دتکتور دود نصب شده در یک محل از ساکنان آن در برابر چنین خطراتی محافظت می‌کند. آشکارساز دودی با تشخیص زودهنگام دود در محل سیستم اعلام حریق را فعال کرده و از خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند. در این مطلب به بررسی دتکتورهای دود نقطه‌ای و دتکتور دود یونیزاسیون و عواملی که بر عملکرد آن تاثیر می‌گذارند یا باعث اختلال آن می‌شوند، می‌پردازیم. لازم به ذکر است نکات اصلی در مورد دتکتورهای دودی و نصب و راه‌اندازی آنها مطابق با استانداردهای ملی حفاظت از آتش است و فرآیند نصب نیز باید مطابق با دستورالعمل‌ها و قوانین مراجع دارای صلاحیت از جمله سازمان آتش‌نشانی باشد.
برای درک درست از عملکرد دتکتورهای دودی لازم است ترکیب و ساختار آن را بشناسید. آتش‌سوزی در مراحل اولیه‌ی خود با دود همراه است. تراکم و رنگ دود بستگی به نوع موادی که می‌سوزد، دارد. تفاوت موادی که سوخته می‌شود منجر به تولید ذرات معلق با اندازه‌های متفاوت می‌شود. به طور کلی آتش‌هایی که داغ‌تر هستند ذرات ریز دود ایجاد می‌کنند و برعکس، آتش‌هایی با حرارت کمتر، ذرات دود بزرگ‌تر تولید می‌کنند. دتکتور های دودی و دتکتور های حرارتی می‌توانند در شرایط مختلف بسته به نوع آتش سوزی، زودتر از وقوع حریق آگاه شوند و از بروز هزینه های مالی و جانی جبران ناپذیر جلوگیری کنند.
دتکتورهای دودی یکی از پراستفاده‌ترین دتکتورها در سیستم اعلام حریق هستند. این دتکتورها از نظر ساختار و نحوهی عملکرد به دو دسته‌ی یونیزه (یونیزاسیون) و فوتوالکتریک تقسیم می‌شوند. تفاوت این دتکتورها در محفظه‌ی تشخیص آنهاست که روش متفاوتی برای تشخیص ذرات مرئی و نامرئی حاصل از آتش‌سوزی دارند.
دتکتورهای دودی فوتوالکتریک (نوری یا اپتیکال) برای آتش‌هایی مناسب هستند که دارای دود قابل رویت است؛ از جمله آتش حاصل از سوختن چوب، کاغذ، پلاستیک و کارتن. این دتکتورها در برابر آتش حاصل از مایعات و گازهای قابل اشتعال حساسیت بسیار کمتری دارند و برای این موارد مناسب نیستند (برای مثال آتش حاصل از سوختن الکل و بنزین).
محل مناسب برای نصب دتکتورهای دودی فوتوالکتریک به صورت زیر است:
به طور کلی از دتکتورهای دودی در موارد زیادی می‌توان استفاده کرد. این دتکتورها در پروژههای اعلام حریق با آلارم‌های کاذب زیادی همراه هستند. به همین دلیل است که نصب و راه‌اندازی درست این دتکتورها تاثیر زیادی بر عملکرد بهتر و کاهش آلارم‌های کاذب خواهد داشت. این نوع دتکتور دودی با توجه به ماهیت آن، حساسیت و هشدار کاذب زیادی در مقابل آلودگی و گرد و غبار دارد. به همین خاطر بررسی و سرویس و نگهداری منظم آن اهمیت بسیار زیادی در کاهش این آلارم‌ها و عملکرد درست دتکتور دارد. مدت ماندگاری و طول عمر دتکتورهای دودی فوتوالکتریک بستگی به عوامل مختلفی مانند شرایط محیطی (مانند رطوبت، دما و غیره)، جنس بدنه و قطعات داخلی آن، نحوهی سرویس و نگهداری آنها و موارد دیگر دارد. به این ترتیب در یک پروژه این دتکتور ممکن است چند سال قابل استفاده باشد و در پروژه‌ای دیگر تا 30 سال یا بیشتر به خوبی کار کند. به طور کلی کارشناسان اعلام حریق معتقدند در شرایط عادی محیطی، سیستمی که 10 تا 15 سال کار کند سیستم خوبی به حساب می‌آید.
دود حاصل از آتش، شدت پرتوی نوری که به دتکتور می‌رسد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این نور یا قطع شده و یا محو می‌شود. دتکتورهای دودی اپتیکال برای تشخیص دود در محیط از خاصیت دود روی نور بهره می‌برند. این دتکتور از یک LED فرستنده‌ی نوری و یک حسگر گیرنده‌ی نوری تشکیل می‌شود. در حال عادی کمترین نور ساطع شده توسط فرستنده به وسیله‌ی گیرنده دریافت می‌شود. وقتی دود وارد محفظه‌ی دتکتور می‌شود اشعه‌های نور به ذرات دود برخورد می‌کنند و پراکنده می‌شوند. در نتیجه تنها بخشی از نور ساطع شده توسط فرستنده به گیرنده می‌رسد و گیرنده وجود دود را تشخیص داده و فعال می‌شود. به دتکتورهای دودی فوتوالکتریک اصطلاحا دتکتور دود نقطه‌ای گفته می‌شود چرا که برای فعال شدن آن دود باید وارد محفظه‌ی کاشف و در واقع نقطه‌ی نصب دتکتور برسد. برای کاهش میزان آلارم‌های کاذب این دتکتور، دور آن محظه‌ی توری وجود دارد که مانع ورود حشرات و ذرات گرد و غبار درشت‌تر از ذرات دود می‌شود. بعلاوه روی این دتکتورها یک LED برای نمایش وضعیت عملکرد آن وجود دارد. در حالت عادی این چراغ هر چند ثانیه چشمک می‌زند. به محض تشخیص دود این چراغ به صورت دائمی روشن خواهد ماند. خاموش بودن مداوم آن نیز نشانه‌ی غیرفعال بودن یا معیوب بودن آن است.
این دتکتور از دو صفحه‌ی فلزی روبروی هم تشکیل می‌شود که به قطب مثبت و منفی تغذیه متصل شده‌اند. یک ماده‌ی رادیواکتیو درون محفظه‌ی دتکتور وجود دارد که دائما بین دو صفحه‌ی فلزی ساطع می‌شود. تشعشعات ساطع شده با مولکول‌های هوا برخورد می‌کنند و الکترون‌های آنها را جدا می‌کنند. این مولکول‌ها با از دست دادن الکترون تبدیل به یون مثبت شده و مولکول‌های دیگر با گرفتن الکترون به یون منفی تبدیل می‌شوند. به طور طبیعی تعداد یون‌های منفی و مثبت برابر است و در حالت عادی جریان یونیزاسیون ضعیفی بین دو صفحه برقرار می‌شود. وجود دود در محفظه‌ی دتکتور باعث کاهش ذرات یونیزه شده در محفظه می‌شود. به این ترتیب جریان موجود در کاشف کاهش پیدا کرده و با کاهش آن به یک مقدار از پیش تعیین شده، دتکتور فعال می‌شود.
محفظه‌ی دتکتورهای دودی یونیزه تحت تاثیر رطوبت و فشار جوی است. این اثر مشابه اثر ورود گرد و غبار به داخل محفظه است. برای حل این مشکل و تاثیرات ناشی از آن برای این دتکتورها از یک محفظه‌ی یونیزاسیون دوتایی استفاده می‌شود. دتکتورهای یونیزه‌ی دومحفظه‌ای دارای دو محفظه‌ی یونیزاسیون هستند. یکی از آنها محفظه‌ای است که هوا وارد آن می‌شود و البته تحت تاثیر گرد و غبار، دود حاصل از حریق و رطوبت و فشار جوی است. محفظه‌ی دیگر محفظه‌ی اصلی است که تا حدی از ورود هوای بیرون به آن جلوگیری می‌شود و تنها تحت تاثیر رطوبت و فشار جو است. مجاری ورودی کوچک این محفظه مانع ار ورود ذرات بزرگ حاصل از دود می‌شود. مدارهای الکترونیک دتکتور هر دو محفظه را کنترل و مقایسه می‌کنند. اگر فشار جو و رطوبت تغییر کند هر دوی این محفظه‌ها به یک اندازه تحت تاثیر قرار می‌گیرند و اثر یکدیگر را خنثی می‌کنند. اما زمانیکه ذرات حاصل از حریق وارد محفظه‌ی اندازه‌گیری شود جریان در آن کاهش پیدا می‌کند و جریان در محفظه‌ی اصلی بدون تغییر می‌ماند. شرایط محیطی از جمله وجود گرد و غبار، رطوبت بیش از حد، جریان هوای زیاد و حشرات ریز می‌توانند حسگرهای دتکتور یونیزه‌ی دو محفظه‌ای را تحت تاثیر قرار دهند. همه‌ی این موارد ممکن است توسط مدارهای الکترونیکی دتکتور به اشتباه عامل حریق در نظر گرفته شوند. این دتکتورها از نظر ظاهری با دتکتورهای فوتوالکتریک تفاوتی ندارند اما سازندگان دتکتورهای یونیزه باید علامتی مبنی بر وجود مواد رادیواکتیو یا یونیزه را روی آن قرار دهند.
از جمله ویژگی‌های دتکتورهای دودی یونیزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ذرات رادیواکتیو دتکتورهای دودی یونیزه آنقدر کوچک هستند که عملا تاثیری بر روی انسان ندارند اما برخی از سازندگان این نوع دتکتور پیشنهاد می‌کنند برای سرویس و نگهداری آن فاصله‌ی مناسب با دتکتور حفظ شود.
عوامل مختلفی بر طراحی محل نصب و جایگذاری دتکتورهای دود موثر است. از جمله این عوامل می‌توان به مواردی همچون موارد زیر اشاره کرد:
در نظر گرفتن خیلی از این عوامل باعث کاهش آلارم‌های کاذب می‌شود و نگرانی از جهت عملکرد درست سیستم ایجاد نخواهد شد. استفاده از دتکتورهای دودی در بعضی شرایط پیشنهاد نمی‌شود مگر اینکه برای آن شرایط به خصوص طراحی، تولید و تایید شده باشند. از جمله شرایطی که به طور کلی برای نصب دتکتور دودی مناسب نیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
دتکتورهای دودی باید با توجه به منابع بالقوه‌ی ایجاد دود، رطوبت، گرد و غبار و بخار محیط بکاربرده و نصب شوند. بعلاوه تاثیرات الکتریکی و مکانیکی بر عملکرد دتکتور و کاهش آلارم‌های کاذب نیز باید درنظرگرفته شود.
تشکیل لایه‌بندی هوا زمانی اتفاق می‌افتد که با سوختن مواد، هوای ذرات دود یا محصولات سوخته، گرم شده و تراکم آن نسبت به هوای خنک اطراف آن کمتر می‌شود. پس از آن، این هوا انقدر بالا می‌رود و به سطحی می‌رسد که اختلاف دمای آن با هوای اطراف صفر می‌شود. تشکیل این لایه‌بندی در زمان استفاده از کولرهای آبی هم ممکن است پیش آید. رطوبت تولیدشده توسط کولرهای آبی می‌تواند بر روی ذرات دود تجمع کند و باعث پایین آمدن آنها به سمت کف شود. بنابراین برای جبران این مساله و تضمین واکنش سریع، ممکن است نیاز به نصب دتکتور دود بر روی دیوارهای کناری یا نقاطی پایین‌تر از سقف باشد.
در طول زمان ساخت ساختمان اگر دتکتورها نصب شده و همچنان غیرفعال مانده‌اند باید در مقابل گرد و غبار، آلودگی و سایر صدمات مکانیکی محافظت شوند. اگر در زمان ساخت ساختمان نیازی به دتکتور نیست بهتر است تا تکمیل ساختمان و نظافت آن، نصب دتکتور دود به تعویق بیافتد. دلیل بسیاری از آلارم‌های کاذب در دتکتورهای دودی، نصب زودهنگام آنها در ساختمان در حال ساخت و ناتمام است. فعالیت‌های ساختمان‌سازی با گرد و غبار همراه هستند و این گرد و غبارها در محفظه‌ی دتکتور می‌نشینند و آنها را آلوده می‌کنند. به این ترتیب آلارم‌های کاذب اتفاق خواهد افتاد. البته می‌توان پایه‌های دتکتور را نصب کرد و نصب خود دتکتور بعد از پایان ساخت ساختمان انجام شود. با وجود این اگر دتکتورها نصب شدند پوشش پلاستیکی آن را تا پایان ساختمان‌سازی نگه دارید.
دتکتورهای دودی یکی از مهم‌ترین تجهیزات در سیستم‌های اعلام حریق هستند. با نصب درست و به هنگام این دتکتورها می‌توان بهترین و بیشترین بهره‌وری را از آنها داشت. ضمن اینکه توجه به نکات گفته شده در مورد زمان نصب این نوع کاشف تاثیر بسزایی در کاهش آلارم‌های کاذب خواهد داشت. مرکز اعلام حریق آرات با ارائه‌ی خدمات و همچنین فروش تجهیزات اعلام حریق و انواع دتکتورها در خدمت مشتریان است. برای مشاهده‌ی قیمت انواع دتکتور دودی می‌توانید به صفحه‌ی لیست قیمت دتکتور دودی رجوع کنید. برای اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره با مشاوران این مرکز تماس بگیرید.
خرید تجهیزات اطفای حریق
خرید تجهیزات اعلام حریق
درباره آرات
آرات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان تجهیزات اعلام و اطفای حریق در خاورمیانه، با شبکه‌ای گسترده از شرکای تجاری و نمایندگان، بازارهای داخلی و منطقه‌ای را پوشش می‌دهد. با تمرکز بر تجارت و فروش و پشتیبانی قوی تیم‌های فنی و مهندسی ، تجهیزات را برای پروژههای مهم زیرساختی تامین می‌نماید.
