دتکتور اعلام حریق

تسلط و کنترل آتش از قدیم الایام یکی از دغدغه‌های مهم زندگی انسان‌ها بوده است. ساخت اجاق برای پخت و پز و ساخت آتشدان برای گرم کردن خانه، از قدم‌های مهم انسان در رام کردن آتش است. اما آتش با تمام مزیت‌هایی که دارد، گاهی هم آنچنان خشمناک می‌شود که با گسترش آن هیچ چیز جلودارش نیست. ولی انسان همچنان با ساخت ابزارها و دستگاه‌های مختلف تلاش دارد تا بر حریق تسلط داشته باشد. طراحی سیستم‌های اعلام حریق یکی از عوامل مؤثر و موفق برای جلوگیری از آتش‌سوزی‌های هولناک است. یکی از اعضای مهم سیستم اعلام حریق، دتکتور اعلام حریق است. دتکتورها با نصب سنسورهای مختلف، ردیاب‌های قویِ نشانه‌های آتش هستند که بصورت کاملا حساب‌شده‌ای در مکان‌های مختلف پروژه اعلام حریق مستقر می‌شوند.

انواع دتکتور اعلام حریق

هر سیستم اعلام حریق شامل پنل مرکزی اعلام حریق، ورودی‌ها و خروجی‌ها است. پنل مرکزی وظیفه‌ی دریافت اطلاعات ورودی‌ها (انواع دتکتورها و شستی‌ها) را دارد و بعد از آنالیز پیام‌ها، با تشخیص هشدار حریق خروجی‌ها (آژیر، آژیرفلاشر و یا تلفن‌کننده‌ها) را فعال کرده و یا با تشخیص خطای مدار، چراغ‌ها چشمک‌زن را روشن و خاموش می‌کند تا مسئول مربوطه درصدد بررسی آن برآید.

همانطور که توضیح داده شد، اطلاع‌رسانی از نشانه‌های آتش جزو وظایف دتکتور اعلام حریق  است. دتکتور اعلام حریق به نام کاشف حریق، آشکارساز اعلام حریق، ردیاب، سنسور و آشکار کننده اعلام حریق نیز خوانده می‌شوند. همانطور که از نام آن‌ها مشخص است، هر کدام بنا بر نوع سنسورهایی که دارند به دنبال نشانه‌های شاخص آتش مثل حرارت، شعله، تغییر دما، دود و افزایش سطح گازهای اشتعال‌پذیر، می‌گردند. به همین منظور دتکتورهای مختلفی به بازار عرضه می‌شوند:

• دتکتور دود
• دتکتور شعله
• دتکتور حرارت
• دتکتور گاز

دتکتورهای متناسب با سیستم‌های اعلام حریق

در حال حاضر سیستم‌های اعلام حریق به سه گروه کلی تقسیم می‌شوند و هر سیستم به تجهیزات اختصاصی خود نیاز دارد. بنابراین انواع دتکتور اعلام حریق نیز باید به نسبت نوع سیستم اعلام حریق انتخاب و نصب شوند. انواع سیستم اعلام حریق شامل:

سیستم اعلام حریق متعارف: از قدیمی‌ترین و پر کاربردترین نوع سیستم‌های اعلام حریق است.

سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر: پیشرفته‌تر از سیستم اعلام حریق متعارف است و برای پروژه‌های بزرگ استفاده می‌شود.

سیستم اعلام حریق وایرلس: در واقع سیستم کاری آن مطابق با سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر است با این تفاوت که بجای کابل از امواج رادیویی استفاده می‌شود.

نصب دتکتور اعلام حریق در چه مکان‌هایی مناسب است؟

پیش از نصب سیستم اعلام حریق، کارشناسان در رابطه با اینکه چه نوع دتکتوری مناسب ایمن‌سازی فضای مربوطه است، به بررسی می‌پردازند. به عنوان مثال نصب دتکتور دود در اماکانی که رطوبت بالایی دارند مثل محوطه‌ی استخرها یا اماکنی که در شرایط عادی نیز پر از گرد و غبار هستند مثل کارگاه‌های نجاری، گزینه‌ی مناسبی نیست.

همینطور نصب دتکتور حرارت در بالای اجاق گاز در آشپزخانه‌ی رستوران‌ها، اصلا کار درستی نیست و دائما موجب هشدارهای غیر ضروری می‌شود ولی در عوض در موتورخانه بسیار انتخاب هوشمندانه‌ای است. اصولا پیشنهاد اکثر کارشناسان برای ایمن‌سازی ساختمان‌های مسکونی و مجتمع‌های عمومی دتکتور دودی است.

جایگاه مناسب برای نصب دتکتور اعلام حریق

جدا از اینکه چه نوع دتکتوری برای ایمن‌سازی انتخاب شده است، برخی نکات برای انواع دتکتور اعلام حریق باید رعایت شود. دتکتورها به سنسورهایی مجهز هستند که مقاومت مشخصی دارند، بنابراین باید سطح تحمل آن‌ها نسبت به محیط سنجیده شود. به عنوان نمونه، دتکتور حرارتی با سطح تحمل پایین برای نصب در کارگاهی که دائما از ابزارهای حرارتی استفاده می‌شود و در حالت عادی دمای بالایی دارد، کار مناسبی نیست.

مورد بعدی محل نصب دتکتور اعلام حریق است، نصب دتکتورها در نزدیکی کولر یا هواکش باعث تداخل در کار سنسورها می‌شود و احتمال خطای آن را بالا می‌برد، همینطور نصب دتکتور در مجاورت هیترها. طبق نظر کارشناسان باید دتکتورها حداقل 91 سانتی‌متر از هیترها، کولر و یا حتی پنجره فاصله داشته باشند تا بتوانند به درستی ایمنی محیط را تشخیص دهند.

فاصله‌گذاری استاندارد دتکتور اعلام حریق

استاندارد بین‌المللی برای فاصله‌گذاری دتکتورها قانون الزامی و اجباری اعلام نکرده است و این کار خطیر را بنا بر برد ردیابی سنسور دتکتور، به شرکت تولیدکننده سپرده است. به همین منظور باید از ابزار نرم‌افزار محاسبه‌گر که توسط سازنده ارائه می‌شود، برای فاصله‌گذاری دقیق دتکتورها استفاده کرد.

مدل نصب انواع دتکتور اعلام حریق

دتکتورهای اعلام حریق علاوه بر نوع سنسوری که دارند، براساس مدل نصب نیز به گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند:

دتکتور نقطه‌ای Spot-type Detector

دتکتور نقطه‌ای، از نوع دتکتور اعلام حریق ارزان قیمت است، اما به دلیل اینکه سنسورهای چندان قوی ندارد و فقط یک نقطه، یعنی دقیقا محل استقرار خودش را، تحت کنترل قرار می‌دهد باید از تعداد بیشتر از آن‌ها استفاده شود تا در مقابله با حریق هشدار موفقی داشته باشند. در ایمن‌سازی اکثر مجتمع‌های مسکونی، از دتکتور حرارتی نقطه‌ای استفاده می‌شود.

دتکتور خطی Line-Type Detector

دتکتورهای خطی، نسبت به دتکتور نقطه‌ای کمی گران‌تر ولی مقرون به صرفه‌تر هستند. دتکتورهای خطی به دلیل برد بیشترسنسورهایشان، می‌توانند فضای بیشتری را تحت کنترل قرار دهند.

دتکتور قابل بازنشانی Restorable Detector

نوع دیگری از دتکتور اعلام حریق، دتکتور قابل بازنشانی است. دتکتورهای قابل بازنشانی مشابه سایر تجهیزات بازنشانی (شستی‌های قابل بازنشانی) هستند. یعنی با یک بار فعال شدن، نیازی نیست که تعویض شوند و مجددا بصورت خودکار ریست شده و به حالت اولیه‌ی خود باز می‌گردند.

دتکتور غیر قابل بازنشانی Non-Restorable Detector

دتکتورهای غیرقابل بازنشانی در واقع می‌توان آن‌ها را دتکتورهای یکبار مصرف معرفی کرد. این دتکتورها با یک بار فعال شدن دیگر قابل راه‌اندازی نیستند و باید آن‌ها را تعویض کرد.

دتکتور آدرس‌پذیر Addressable Detector

همانطور که پیش از این اشاره شد، هر سیستم اعلام حریقی به تجهیزات متناسب با پروتکل‌ها و قوانین خود نیاز دارد. دتکتور آدرس‌پذیر مناسب سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر یک مدل دیگر از دتکتور اعلام حریق است.

دتکتور متعارف Conventional Detector

دتکتور متعارف نسبت به دتکتور آدرس‌پذیر قیمت مقرون بصرفه‌تری دارد، البته باید در سیستم اعلام حریق متعارف قرار بگیرد مگر اینکه با ماژول‌های واسط بتوان دتکتور متعارف را در سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر قرار داد.

دتکتور اعلام حریق ایرانی

کارشناسان ادعا می‌کنند که سنسورهای کارگذاشته درون دتکتورهای ایرانی مطابق با آب و هوای کشور طراحی شده، بنابراین برای ایمن‌سازی اماکن مختلف از سازگاری بالایی برخورداند. در سال‌های اخیر شرکت‌های تولیدکننده‌ی تجهیزات اعلام حریق به موفقیت‌های زیادی دست پیدا کرده‌اند. برخی از آن‌ها با رعایت دقیق قوانین بین‌المللی موفق به اخذ تأییدیه‌ی آتش‌نشانی نیز شده‌اند و حالا می‌توانند برای ایمن‌سازی ساختمان‌های و امکان مختلف، سربلند و موفق بیرون بیایند.

دتکتور اعلام حریق خارجی

یکی از ویژگی‌های سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر عدم تطبیق و سازگاری تجهیزات از برندهای مختلف است. معمولا اگر پنل مرکزی از یک برند است سایر تجهیزات نیز باید مطابق همان تهیه شوند. بنابراین ایمن‌سازی ساختمان‌ها با برندهای گران قیمت خارجی در صورت تعویض یا اضافه کردن دتکتور یا ورودی‌های مختلف کمی با چالش روبه‌رو است. در حال حاضر برندهای ایرانی با آنالیز دقیق محصولات خارجی، تولیدات قابل اطمینانی را عرضه می‌کنند که می‌توانند جایگزین سیستم اعلام حریق خارجی باشد.

انواع برندهای ایرانی دتکتور اعلام حریق

در سال‌های گذشته شرکت‌های ایرانی فقط قادر به تولید تجهیزات متعارف بودند و آن‌ها را بدون تأییدیه‌ی رسمی آتش‌نشانی عرضه می‌کردند. ولی اخیرا شرکت زیتکس موانع را پشت سر گذاشته و  با تولید محصولات باکیفیت موفق به دریافت تأییدیه آتش‌نشانی هم در تجهیزات متعارف و هم در تجهیزات آدرس‌پذیر شده است. البته دتکتور گاز پیشگام نیز توانسته تأییدیه سازمان استاندارد ایران را به دست آورد. با موفقیت زیتکس، دیگر تولیدکنندگان نیز به تکاپو افتادند و در تلاش هستند تا با ارتقاء کیفیت به رقابت با یکدیگر بپردازند.