استفاده از سیستم اطفاء حریق در ساختمان‌های صنعتی: مثل کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها، بنابر نوع محصولات و احتمال بروز آتش، متفاوت است. در محیط‌هایی که از مایعات اشتعال‌زا (مثل بنزین، تینر، نفت) استفاده میشود، ایمن سازی از آتش، نیاز به فناوری‌های پیشرفته مثل سیستم اطفا حریق فوم را دارد. معرفی سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم، طراحی سیستم فوم، سیستم فوم آتش نشانی، استاندارد فوم آتش نشانی، فوم چمبر مخازن، کاربرد و عملکرد سیستم اطفا حریق فوم، انواع فوم در سیستم اطفا حریق، نصب سیستم اطفا حریق فوم و مزایا و معایب آن موضوع این متن از وبلاگ فایر فایت است.
سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم
اگرچه که آب یکی از بهترین نوع خاموش کننده‌های آتش است و سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی از پرطرفدارترین‌ها، اما در مورد آتش های حاصله از مایعات اشتعال‌زا، آب به تنهایی کاری از دستش بر نمیاید. اختراع سیستم فوم آتش نشانی توسط مهندس و شیمیدان روسی بنام الکساندر لوران در سال 1902، اتفاق عالی و شگفتی در کنترل آتش‌های گسترده‌ی مایعات بود.
فوم یا اصطلاحا کف، بر خلاف آب که بخاطر وزن سنگین، از آتش مایعات عبور کرده و ته نشین میشود، با ذرات به هم پیوسته‌ی هوا، همانند پتو روی سطح وسیع آتش را می‌پوشاند. سیستم اطفا حریق فوم (Foam Fire suppression system) از پیشرفت‌های جالب توجه در علم آتش نشانی است. برای آشنایی بیشتر با سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم این متن از وبلاگ فایر فایت را از دست ندهید.
فوم، یک ماده اطفاء کننده‌ی حریق است که از ترکیب آب و عامل کف کننده به وجود می‌آید. نقش آن پوشش دادن سوخت برای جلوگیری از تماس با اکسیژن و همینطور پایین آوردن درجه حرارت و در نهایت سرکوبی آتش است. قیمت سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم متناسب با نوع فوم و تجهیزات متفاوت است.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم چیست؟
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم در واقع نوعی از سیستم اطفا حریق اسپرینکلر آب است که برای اطفا حریقِ مایعات مشتعل شده در مقیاس وسیع، استفاده میشود. در سیستم اطفاء حریق فوم، بصورت اتوماتیک‌وار آب و عامل کف کننده با یکدیگر ترکیب شده و سپس از اسپرینکلر فوم آتش نشانی پاشیده می‌شوند. سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر فوم می‌تواند آتش‌های گسترده ناشی از مایعات اشتعال‌زا مثل نفت، بنزین، تینر و امثالهم را به خوبی سرکوب کند. دقیقا کاری که آب با چگالی کم به تنهایی از پس آن برنمی‌آید، چه بسا باعث توسعه‌ی بیشتر آن نیز میشود.
(در مطلبی جداگانه به این سوال که سیستم اعلام حریق چیست، پاسخ مفصلی داده‌ایم. برای مطالعه بیشتر سری به این مطلب بزنید.)
سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم عملکردی مشابه با سیستم اطفا حریق اسپرینکلر آب دارد. منتها با این تفاوت که علاوه بر آب، عامل کف کننده نیز برای مهار حریق به آن اضافه میشود.
فوم (Foam) آتش نشانی چیست؟
عامل اصلی فوم آتش نشانی: شامل سورفکتانت (همان مادهی شیمیایی فعالی که در شامپوها، باعث ایجاد کف میشود) با قدرت تولید کف با غلظت کمتر از 1 درصد، حلال‌های آلی ضد حریق (مانند تری متیلن گلیکول و هگزیلن گلیکول)، تثبیت کننده‌های کف (مثل لوریل الکل) و بازدارنده‌های خوردگی است.
به زبانی ساده‌تر فوم از آب، کنستانتره فوم (به هر ماده‌ای که دارای ترکیبات غنی و متراکم از یک یا چند ماده باشد کنتسانتره می‌گویند) و هوا تشکیل شده است. البته تولید کنندگان مختلف، محلول‌های فوم و کنسانتره مخصوص به خود را دارند. و نکته‌ی قابل اهمیت دیگر که در انتخاب نوع فوم و کاربری آن اهمیت پیدا می‌کند قدرت انبساط آن است که به نسبت آب در فوم بستگی دارد.
مخلوط آب با نسبتی از کنسانتره فوم و سپس ترکیب آنها با هوا، که هر کدام توسط تجهیزات مخصوصی انجام میشود، مادهی اطفاء کننده‌ی حریق را می‌سازند.
سیستم اطفا حریق فوم چگونه آتش را خاموش می‌کند؟
فوم در سیستم‌های اطفاء حریق فوم، یک عامل خاموش کننده است که می‌تواند مایع مشتعل شده را با خنک کردن و حذف کردن عامل‌های آتش (اکسیژن، سوخت و حرارت) خاموش کند. کف به دلیل وزن سبک و چگالی بیشتری که نسبت به سایر مایعات قابل اشتعال دارد، همانند پتو روی آتش و بخارات را بطور یکسان می‌گیرد، به همین دلیل در خفه کردن آتش و احتراق مجدد نقش مؤثری ایفا می‌کند.
وظیفه‌ی اصلی سیستم اطفا حریق فوم مهار آتش با جدا سازی سوخت از اکسیژن است. به عبارت فنی‌تر، این سیستم‌ها برای خنک کردن آتش و پوشش دهی سوختی که آتش گرفته است مصرف میشود. به این ترتیب با کاهش سطح تماس سوخت با اکسیژن، آتش کنترل میشود.
عملکرد سیستم اطفاء حریق فوم
طراحی سیستم فوم بسیار شبیه به سیستم اطفا حریق اسپرینکلر آب (لوله تر) است. به اینصورت که آب ذخیره شده در مخزن، از طریق شبکه‌ای از لوله‌ها در سیستم امنیتی اطفا حریق در جریان است و در نهایت با گزارش آتش، از نازل‌ها تخلیه میشود.
فقط تنها تفاوت اصلی بین سیستم اطفاء حریق فوم با سیستم اسپرینکلر آب، وجود عامل کف در مادهی اطفا کننده است (این توضیح فقط در رابطه با ساز و کار این دو سیستم است، در هر حال، هر کدام تجهیزات آتش نشانی مخصوص به خود را دارند). عامل کف کننده، جدا از آب ذخیره میشود و قبل از تخلیه و انتشار از اسپرینکلرهای فوم، توسط تجهیزاتی در سیستم لوله کشی، با یکدیگر ترکیب می‌شوند.
(می‌توانید در مطلبی دیگر راجع به نصب سیستم اعلام حریق بخوانید.)
در انتهای لوله یک نازل قرار دارد. عامل کف کننده و هوا در آخرین لحظه قبل از تخلیه به آب اضافه شده و سپس انتشار می‌یابد. هنگامیکه آب با عامل کف ساز و هوا مخلوط میشود، انبساط اتفاق می‌افتد و پوشش بسیار زیادی از کف برای پر کردن منطقه حریق ایجاد می‌کند.
تجهیزات مورد نیاز در سیستم اطفا حریق فوم متناسب با نوع سیستم دستی یا اتوماتیک متفاوت است. در سیستم دستی به مانتیور، توربکس‌ها و نازل‌ها و در سیستم اتوماتیک به شبکه‌های اسپرینکلر، فوم چمبر مخازن و مواردی از این قبیل نیاز است.
کاربرد سیستم اطفا حریق فوم
معمولا سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم در مناطق وسیعی که از مایعات قابل اشتعال استفاده میشود، بکار می‌رود. به عنوان نمونه، برخی از کاربردهای آن عبارتند از:
- آشیانه های هواپیما
- انبارها
- سالن‌های رنگ سازی
- مناطق پردازش و ذخیره سازی مایعات قابل اشتعال
- در محل تسهیلات تست موتور جت
- پمپ بنزین‌ها
از دلایل اصلی که سیستم اطفا حریق فوم، امنیت فضاهای حساس را به عهده دارد، مقابله‌ی آن با مایعات اشتعال زای سرکش، قابلیت پوشش دهی بالای آن برای مهار شعله‌های آتش و شعله‌ور شدن مجدد آن است.
انواع فوم در سیستم اطفا حریق
بطور کلی عامل‌های ایجاد کف بر اساس میزان انبساط به سه دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
- فوم با انبساط کم
- فوم با انبساط متوسط
- فوم با انبساط بالا
نرخ انبساط فوم از ویژگی‌های مهم سیستم اطفا حریق فوم
نرخ انبساط فوم (Expansion rate) در واقع حجم فوم تمام شده تقسیم بر حجم محلول فوم مورد استفاده برای ایجاد فوم نهایی است. به عنوان مثال، نسبت 5 به 1 به این معنا است که یک گالن محلول فوم پس از هوادهی، یک ظرف 5 گالنی را با عامل فوم منبسط شده، پر می‌کند.
فوم با انبساط کم یا فوم با قابلیت گسترش حداقلی، مانند فوم‌های AFFF، دارای قابلیت کمترین ویسکوزیته یا ضخامت/قوام است و با نسبت بین 2 به 1 و 20 به 1 منبسط می‌شوند.
فوم با انبساط متوسط یا یا فوم با قابلیت گسترش متوسط، به نسبت 20 به 1 و 200 به 1 منبسط می‌شوند.
فوم با انبساط بالا یا فوم با قابلیت گسترش بالا، دارای قابلیت منبسط شدن نسبت بالای 200 به 1 است.
استاندارد فوم آتش نشانی
فوم‌ها می‌توانند متناسب با نرخ انبساط و چگالی‌های متفاوت، مناطق بزرگ را پوشش دهند. فوم‌ها با قابلیت گسترش مشخص شده، هر کدام، سطح حفاظتی خاص خود را ارائه می‌دهند که براساس استانداردسازی و برآورد متخصصان، جایگاه‌شان در سیستم اطفا حریق مشخص میشود.
(برای مشاهده‌ی قیمت انواع دتکتور دودی می‌توانید به صفحه‌ی لیست قیمت دتکتور دودی رجوع کنید.)
مزایای سیستم اطفا حریق اتوماتیک فوم
سیستم اطفا حریق فوم اگر مطابق با شرایط و قوانین به درستی مورد استفاده قرار گیرند، بسیار کارآمد و مؤثر عمل خواهند کرد:
آلودگی زیست محیطی حداقلی
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم (Foam) دارای حداقل تأثیرات منفی زیست محیطی است. عامل کف ساز به آسانی در طبیعت و تأسیسات تصفیه فاضلات زیستی، تخریب پذیر است.
قابلیت پوشش سریع در فضاهای بزرگ
سیستم اطفاء حریق فوم در مهار کردن آتش بسیار حرفه‌ای است؛ بطوریکه می‌تواند فضاهای بزرگی مثل انبارها را در عرض چند ثانیه پر می‌کند. اگر به یک عامل خاموش کننده با سرعت تخلیه بالا و پوشش سریع نیاز دارید، سیستم خاموش کننده‌ی فوم گزینه‌ی مناسبی است.
قیمت سیستم اطفا حریق فوم
هزینه‌ی تجهیزات و از نظر نصب و نگهداری نسبت به سایر سیستم‌های اطفاء حریق مقرون به صرفه‌تر است.
از مزایای سیستم اطفاء حریق فوم می‌توان به آلودگی حداقلی زیست محیطی، قابلیت پوشش‌دهی بالا و قیمت مقرون به صرفه آن اشاره کرد.
معایب سیستم اطفاء حریق فوم
اگرچه سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم در کنترل و سرکوبی آتش نقش مفید و مؤثری دارد، اما نصب آن با چالش‌های مهمی رو به رو است:
- سیستم اطفا حریق خودکار فوم به منبع آبی زیادی نیاز دارد. بنابراین باید منبع آبی وسیعی در سیستم کار گذاشته شود.
- بعد از فعال شدن سیستم اطفاء حریق فوم، محل تخلیه نیاز به پاکسازی دارد. (برای پاکسازی نمی‌توان کف را از محل خارج کرد، بلکه به زهکشی نیاز دارد).
- یکی از چالش‌های مهم با سیستم اطفاء حرق فوم، قابلیت یخ زدگی آن در دمای بالا است.
از معایب سیستم اطفاء حریق فوم (Foam)، می‌توان به مخزن آبی بزرگ، پاکسازی بعد از اطفاء حریق و یخ زدگی آن اشاره کرد.
نصب سیستم اطفاء حریق فوم توسط تیم متخصصین آرات فایر آلارم
متخصصین تیم فایر فایت تاکنون تجربه‌های موفقی در ایمن سازی ساختمان‌ها و پروژه‌های بزرگ داشته است. فایر فایت توانسته است که در طی سال‌ها با ارائه تجهیزات باکیفیت و کارآمد، رضایت مشتری را به دست آورد. از ایمن سازی در مغازه‌ها و فروشگاه‌های کوچک تا تأسیسات صنعتی بزرگ، می‌توانید روی فایر فایت حساب کنید.
