سالانه آتشسوزیهای زیادی در جای جای دنیا اتفاق میافتد که خسارتهای جانی و مالی زیادی با خود به همراه دارد؛ آتشسوزیهایی که میتوان با استفاده از یک سیستم تشخیص حریق مناسب، آنها را تشخیص داد و پیش از گسترش آتش، آنها را کنترل و خاموش کرد. یکی از تجهیزات مهم در سیستم اعلام حریق، دتکتور دودی (Smoke Detector) است که با تشخیص زودهنگام دود ناشی از حریق، هشدار اعلام حریق را به صدا درمیآورد. دتکتورهای دودی در انواع مختلفی موجود هستند و ما تصمیم داریم در این مطلب بلاگ فایرفایت به معرفی دتکتور دودی فتوالکتریک (Photoelectric smoke detector) که به آن دتکتور اپتیکال یا نوری نیز گفته میشود، قیمت دتکتور دودی فتوالکتریک، دتکتور دودی فتوالکتریک زیتکس و دتکتور دودی فتوالکتریک هوشمند بپردازیم.
دتکتور چیست؟
سیستم اعلام حریق از بخشهای مختلفی تشکیل میشود. یکی از اجزای مهم سیستمهای اعلام حریق، دستگاههای آغازگر هستند که در شرایط اضطراری فعال میشوند و به دو گروه دستی و اتوماتیک تقسیم میشوند. دستگاههای آغازگر دستی شامل شستی یا شاسی اعلام حریق میشود که با فشار دادن دکمهی وسط شستی یا شکستن شیشهی آن، دستگاه وقوع حریق را به پنل مرکزی هشدار داده و آلارم هشدار را به صدا در میآورد. اما دستگاههای آغازگر اتوماتیک شامل دستگاههای تشخیصی از جمله دتکتور دودی، دتکتورهای گازی، دتکتور حرارتی و دتکتور شعله هستند. دستگاههای آغازگر میتوانند از نوع اعلام حریق آدرس پذیر و اعلام حریق متعارف یا غیرآدرسپذیر باشند. دتکتورهای آدرسپذیر مکان دقیق وقوع حریق را نشان میدهند و از این نظر بسیار دقیقتر و کاربردیتر هستند.
انواع مختلفی از دتکتورهای دودی وجود دارد که دو نوع رایج آن، دتکتور دودی فوتوالکتریک و دتکتور دودی یونیزه است. ارائهدهندهی سیستم اعلام حریق میتواند شما را راهنمایی کند تا تعیین کنید کدام یکی از این دتکتورها برای ساختمان شما بهترین انتخاب است و برای حداکثر ایمنی در کجا باید نصب شوند.
دتکتورها از اجزای مهم سیستم اعلام حریق هستند که به صورت اتوماتیک علائم وجود حریق را تشخیص داده و به پنل مرکزی گزارش میدهند. دتکتورهای دودی، وجود دود را به عنوان نشانهای از حریق شناسایی میکنند و در دو نوع دتکتور نوری یا فتوالکتریک و دتکتور دودی یونیزاسیون موجود هستند.
دتکتور دود چیست؟
اما دتکتور دودی چیست؟ دتکتور دود وسیلهای است که دود ناشی از حریق را حس میکند و بلافاصله سیگنال هشدار را به پنل مرکزی اعلام حریق ارسال میکند. این دستگاهها بسته به سنسوری که برای تشخیص دود استفاده میکنند، به دو نوع تقسیم میشوند:
- دتکتور دودی یونیزاسیون یا یونیزه
این دتکتورها حاوی آثار کمی از مواد رادیواکتیو بین دو صفحهی دارای بار الکتریکی هستند. یونها بین این دو صفحهی باردار جریان دارند اما با ایجاد حریق و ورود دود به داخل محفظهی دتکتور، حرکت یونها مختل میشود و دتکتور این اخلال را به عنوان حریق شناسایی میکند.
- دتکتور دودی فتوالکتریک یا فوتوالکتریک
دتکتورهای فتوالکتیکی پرتوهای نور LED را در محفظهی تشخیص خود ساطع میکنند. وقتی ذرات دود وارد محفظهی دتکتور میشود، باعث پراکنده شدن پرتوهای نور میشود و بخشی از آن را از روی حسگر فتوالکتریک دتکتور منحرف میکنند. هنگامی که سنسور این تغییر در نور را شناسایی کند، آلارم وقوع حریق را به پنل مرکزی ارسال میکند و زنگ هشدار را به صدا درمیآورد.
معرفی دتکتور دودی فتوالکتریک
دتکتورهای دودی اپتیکال یا فتوالکتریک به طور خاص برای تشخیص دود ناشی از سوختن آتشسوزیهای آهسته طراحی شدهاند. این دتکتورها از یک منبع نور در حسگر حساس به نور استفاده میکنند و نور به طور مداوم در زاویهی 90 درجه قرار میگیرد. وقتی که وجود دود، نور را در محفظهی دتکتور دودی فتوالکتریک به هم زده و پراکنده میکند، دتکتور وجود حریق را تشخیص داده و فعال میشود. دتکتور دودی فوتوالکتریک یک راهحل بسیار کارآمد است که دارای نقاط قوت زیر است:
- از سنسور حساس به نور برای کشف وجود دود استفاده میکند
- بهترین عملکرد را در تشخیص آتشسوزیهایی با ویژگیهای آهسته و دودزا دارد
- کمترین میزان هشدارهای کاذب ناشی از پختوپز و بخار حمام را دارد
دتکتور دودی نوری، اپتیکال یا فتوالکتریک یک دستگاه تشخیص دود مناسب برای شناسایی دود ناشی از آتشسوزیهای آهسته و دودزا است و به خاطر کمترین میزان آلارمهای کاذب، میتواند گزینهی خوبی برای نصب در ساختمانهای مختلف باشد.
(به شما پیشنهاد میکنیم مطلب تفاوت سیستم اعلام و اطفا حریق را نیز مطالعه کنید.)
سنسور دتکتورهای دودی اپتیکال یا فتوالکتریک
سنسورهای فتوالکتریک اشیاء، تغییر در شرایط سطحی و سایر موارد را از طریق خواص نوری خود تشخیص میدهند. سنسور فتوالکتریک عمدتا از یک امیتر یا ساطعکننده و یک گیرنده برای دریافت نور تشکیل شده است. وقتی که نور ساطعشده قطع میشود یا توسط یک جسم منعکس میشود، باعث تغییر در میزان نوری میشود که به گیرنده میرسد. گیرنده این تغییر را تشخیص میدهد و آن را به خروجی الکتریکی تبدیل میکند. منبع نور برای اکثر سنسورهای فتوالکتریک، نور مادون قرمز یا مرئی است (عموما به رنگ قرمز یا سبز/آبی برای شناسایی رنگها).
(از مطلب مهم ترین تجهیزات اطفای حریق نیز بازدید کنید.)
نحوه عملکرد دتکتورهای دودی فوتوالکتریک
دتکتورهای دود فتوالکتریک معمولا بر اساس اصل پراکندگی نور (light scattering principle) که نور میتواند به دلیل بازتاب ذرات دود پراکنده شود، یا بر اساس اصل تاری نور (light obscuration principle) که با عبور ذرات دود باعث کاهش نور عبوری میشود، عمل کند. در ادامه در مورد این دو روش عملکرد دتکتور دودی فتوالکتریک بیشتر توضیح میدهیم.
عملکرد دتکتور دودی فتوالکتریک بر اساس اصل پراکندگی نور
دتکتورهای دودی فوتوالکتریک معمولا از یک منبع نور، یک دیود ساطعکنندهی نور (LED) و یک دستگاه حساس به نور از نوع دیود نوری تشکیل میشوند. هنگامی که ذرات دود وارد مسیر حرکت نور میشود، نور با این ذرات برخورد کرده و سپس به دستگاه حساس به نور منعکس میشود، کاهش کیفیت نور برخورد کرده به این بخش، باعث واکنش آشکارساز دودی فتوالکتریک میشود، چرا که آن را نشانهای از حریق تشخیص میدهد.
عملکرد دتکتور دودی فتوالکتریک بر اساس اصل تاری نور
دتکتورهای دودی تاریکی نور فتوالکتریک نیز از یک منبع نور و یک دستگاه حساس به نور تشکیل شده است. وقتی ذرات دود پرتو نور را مسدود میکند، دستگاه حساس به نور کاهش پرتو نور را شناسایی میکند و خروجی آن اصلاح میشود. تغییر در خروجی توسط مدار دتکتور شناسایی میشود و هنگامی که این کاهش نور از آستانهی از پیش تعیین شده عبور کند، دتکتور زنگ هشدار را به صدا درمیآورد.
بهترین شرایط استفاده از دتکتور دودی فتوالکتریک یا اپتیکال
آتشسوزیها انواع مختلفی دارند، برخی از آنها با سرعت رشد میکنند و برخی دیگر یک فرآیند آهسته را دنبال میکنند. دتکتورهای دودی فتوالکتریک بهترین گزینه برای آتشسوزیهایی هستند که به آرامی شروع میشوند و برای مدت طولانی بدون شعله عمل میکنند. همه میدانیم که اکثر مرگومیرهای ناشی از آتشسوزیهای مسکونی، در نتیجهی استنشاق دود اتفاق میافتد. به همین خاطر است که تشخیص زودهنگام دود میتواند بسیار حیاتی باشد و پیش از گسترش دود و در نهایت شعلهها، ساکنان را از وجود خطر مطلع سازد. این نوع آتشسوزیها اغلب زمانی اتفاق میافتند که شعلههای کوچک ناشی از چیزهایی مانند شمع یا سیگار بدون مراقبت رها میشوند.
(در مورد اعلام حریق ساختمان و اهمیت نصب سیستم اعلام حریق در ساختمانها بیشتر بخوانید.)
دتکتورهای دودی نوری برای نصب در اتاقهای خواب و اتاق نشیمن که در آن مبلمان نرم و کابل به طور معمول وجود دارد، مناسب هستند. همچنین میتوان این دتکتورها را در راهروها نصب کرد زیرا به طور قابلتوجهی کمتر از دتکتورهای یونیزه با ایجاد بخار حمام یا آشپزخانه، آلارم کاذب خواهند داشت. با این حال، دتکتور دودی فتوالکتریک برای مناطقی که در معرض عناصر و محیطهای بسیار غبارآلود هستند، مناسب نیست.
دتکتور دودی فتوالکتریک برای تشخیص آتشسوزیهای آهسته و دودزا مناسب است و میتوان آن را در اتاق خواب و اتاق نشیمن نصب کرد. البته توجه به این نکته نیز ضروری است که نصب دتکتورهای دودی اپتیکال برای مکانهایی که دارای گرد و غبار است، پیشنهاد نمیشود.
مزایای استفاده از دتکتورهای دودی اپتیکال در مقایسه با دتکتور دودی یونیزه
همانطور که پیشتر گفتیم، دتکتورهای دودی یکی از مهمترین تجهیزات اعلام حریق برای تشخیص دود و حریق هستند و نصب دتکتورهای دودی میتواند تا حد زیادی برای نجات جان انسانها از مسمومیت و مرگ و میر ناشی از استنشاق دود موثر باشد. دو نوع اصلی دتکتورهای دودی وجود دارد که شامل دتکتور دودی فتوالکتریک و یونیزاسیون میشود. اگرچه هر دوی این دتکتورها برای خرید در دسترس هستند اما معمولا دتکتورهای دودی فتوالکتریک، نوع ترجیحی برای نصب هستند. اما تفاوت بین این دو نوع دتکتور دودی اعلام حریق چیست؟
دتکتورهای دودی فتوالکتریک/نوری/اپتیکال به آتشسوزیهایی که دود زیادی تولید میکنند، سریعتر واکنش نشان میدهند و هشدارهای کاذب کمتری دارند. بعلاوه این نوع دتکتورهای دودی حاوی مواد رادیواکتیو و خطرناک برای محیط زیست نیستند. در مقابل، دتکتورهای دودی یونیزه حاوی یک مادهی رادیواکتیو هستند که بین دو صفحه دارای بار الکتریکی قرار دارد و باعث یونیزه شدن هوای بین دو صفحه میشود. با ورود دود، جریان یونها مختل شده و آلارم هشدار به صدا در میآید. این دتکتورها برای تشخیص آتشسوزیهایی که سریعا شعلهور میشوند، مناسب هستند و در واکنش به آتشسوزیهای آهسته، کند عمل میکنند. این دتکتورها بعلاوه مستعد هشدارهای کاذب هستند.
دتکتور دودی فتوالکتریک مزیتهای مشخصی نسبت به دتکتورهای یونیزه دارند چرا که سریعتر از وجود دود مطلع میشوند و اجازه میدهند زمان کافی برای تخلیهی محل وجود داشته باشد. بیشتر آتشسوزیها در خانهها ابتدا با دود آغاز میشود. دتکتورهای یونیزه زمانی واکنش نشان میدهند که آتش شعلهور شود و به این ترتیب به طور قابلتوجهی مدت زمان تخلیه را کاهش میدهند.
(از آموزش نکات آتشنشانی به کودکان غافل نشوید.)
هشدار کاذب در دتکتورهای دودی فتوالکتریک
دتکتورهای دودی فتوالکتریک کمتر احتمال دارد که دچار آلارم کاذب شوند. اما 5 دلیل عمده برای فعال شدن بدون دلیل این دتکتورها وجود دارد که شامل موارد زیر میشود:
- عمر بالای دتکتورها، بیش از ده سال
- نیاز به تعویض باتریهای پشتیبان
- انتخاب نوع دتکتور نامناسب برای محل مورد نظر
- ورود گرد و غبار، حشرات یا ذرات دیگر به داخل محفظهی دتکتور
- نصب در یک نقطهی نامناسب (برای مثال بخار حاصل از پختوپز در آشپزخانه یا بخار ناشی از حمام میتواند باعث فعال شدن غیرضروری این دستگاه شود).
استانداردها و قوانین جدید، احتمال وقوع هشدارهای کاذب را به حداقل میرسانند. جلوگیری از ورود حشرات به داخل محفظهی دتکتور دودی فتوالکتریک، احتمال وقوع آلارم کاذب را به حداقل میرساند. بعلاوه این دتکتورها باید از نظر باتری پشتیبان بررسی شوند و نسبت به تعویض به موقع این باتریها اقدام شود.
(در مورد علائم راهنمای اعلام حریق و اهمیت استفاده از آنها بیشتر بدانید.)
دتکتور دودی فتوالکتریک هوشمند
دتکتورهای دودی برای هر خانهای واجب و حیاتی هستند تا در صورت بروز حریق و ایجاد دود، زمانی که در خانه حضور دارید، به شما هشدار دهند. اما اگر در داخل خانه حضور نداشته باشید چطور؟ یک دتکتور دودی فتوالکتریک هوشمند نه تنها آلارم هشدار را به صدا در میآورد، بلکه به گوشی همراه شما نیز پیامی میفرستد تا بتوانید نسبت به درخواست خدمات اورژانسی و واکنش سریع نسبت به حریق و اطفای آن، اقدام کنید. با این حال، تعداد دتکتورهای دودی فتوالکتریک هوشمند موجود در بازار چندان زیاد نیست و میتوان گفت قیمت دتکتور دودی فتوالکتریک هوشمند نسبت به دتکتورهای دودی معمولی بیشتر است. برای اطلاع از قیمت انواع سیستمهای اعلام حریق نیز میتوانید به صفحهی لیست قیمت سیستم اعلام حریق رجوع کنید.
دتکتور دودی فتوالکتریک زیتکس
اعلام حریق زیتکس (Zitex) یکی از بزرگترین و بهترین شرکتهای تولیدکنندهی تجهیزات اعلام حریق است که فعالیت خود را از سال 1386 با تولید تجهیزات اعلام حریق متعارف آغاز کرده است. در طی سالها تلاش و استفاده از فناوریهای پیشرفته، این شرکت توانست تجهیزات اعلام حریق آدرس پذیر زیتکس را نیز وارد بازار کند که اولین تجهیزات آدرسپذیر مورد تایید سازمان آتشنشانی است. دتکتور دودی فتوالکتریک زیتکس، ساخته شده از ABS مقاوم در برابر حرارت، نوسانات، ضربه و لرزش است. این دتکتور دارای ایزولاتور داخلی است که از اتصال کوتاه در مسیر نصب دتکتور جلوگیری میکند.
این دتکتورها نسبت به دود سفید و سیاه ناشی از سوختن تمام مواد به خوبی واکنش میدهد. در نهایت اینکه این دتکتورهای اپتیکال زیتکس از اصول و الزامات استاندارد بینالمللی EN 54-7, 17 و استاندارهای ملی پیروی میکند. محصولات اعلام حریق زیتکس از کیفیت بالایی برخوردار هستند و برای اطلاع از قیمت محصولات این برند برتر ایرانی میتوانید به صفحهی لیست قیمت اعلام حریق زیتکس رجوع کنید.
خرید دتکتور دودی فتوالکتریک
امروزه انواع مختلفی از سیستمهای اعلام حریق (متعارف، آدرسپذیر و وایرلس) تولید میشود که هدف همگی آنها حفاظت از جان و مال انسانهاست. دتکتور دودی یکی از تجهیزات مهم برای تشخیص حریق است که دود را به عنوان نشانهی اصلی آتش شناسایی کرده و آلارم هشدار را به صدا درمیآورد. انتخاب نوع مناسب دتکتور دودی با توجه به عوامل مختلفی مانند محل نصب و نوع آتشسوزیهای احتمالی در محل انجام میشود. با این حال، صرفنظر از نوع دتکتور دودی مورد نظر، نصب، تست و نگهداری دورهای دتکتورها نیز بسیار حائز اهمیت است.
در این مطلب فایرفایت به طور ویژه به معرفی دتکتور دودی فتوالکتریک و اصول عملکرد آن پرداختیم. این دتکتورها گزینههای خوبی برای نصب در اتاق خواب یا اتاق نشیمن هستند و میتوانند برای تشخیص آتشهای آهسته که ابتدا تنها دود تولید میکنند، بسیار مناسب باشند. برندهای مختلف و قیمتهای مختلفی از دتکتورهای دودی وجود دارد و برای اطلاع از قیمت دتکتور دودی فتوالکتریک و دریافت اطلاعات بیشتر در مورد این محصول میتوانید با کارشناسان مرکز اعلام حریق آرات تماس بگیرید.
