یکی از تجهیزات مهم در اطفای حریق، کپسول آتش نشانی است؛ کپسول‌هایی به رنگ قرمز که در نقاط خاصی روی دیوار نصب می‌شوند و کاملا در معرض دید هستند تا بتوان در شرایط اضطراری از آنها استفاده کرد. در ادامه‌ی این مطلب تصمیم داریم در خصوص خاموش کننده آبی یا کپسول آتش نشانی آبی و کاربرد آن در اطفای حریق صحبت کنیم. با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد کاربرد و قیمت کپسول آتش نشانی آب و گاز بدانید.
کپسول آتش نشانی آب و گاز چیست؟
آب از قدیمی‌ترین روش‌های شناخته شده برای خاموش کردن حریق است و هنوز هم یکی از موثرترین روش‌ها برای اطفای حریق به حساب می‌آید. البته استفاده از آب برای اطفای حریق محدود به آتش مواد جامد در حال سوختن از جمله چوب، کاغذ، منسوجات و سایر مواد کربنی است. کپسول آتشنشانی آب و گاز با خنک کردن مواد در حال سوختن و رساندن آن به دمای کمتر از حد احتراق، آتش را مهار می‌کنند.
این ویژگی یک مزیت دیگر هم دارد زیرا به جلوگیری از احتراق مجدد نیز کمک می‌کند؛ چرا که درست زمانی که تصور می‌کنید آتش خاموش شده است، ممکن است گرمای باقی‌مانده برای شعله‌ور شدن مجدد حریق کافی باشد.
در شرایط مناسب که امکان نصب سیستم اطفا حریق آبی دستی یا اتوماتیک وجود دارد، می‌توان از این روش برای تشخیص و اطفای حریق استفاده کرد. اما اگر امکان نصب این سیستم‌ها نباشد، کپسول آتش نشانی آب و گاز نیز می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای اطفاء حریق باشد.
(در مورد شیر آتش نشانی و انواع آن بیشتر بخوانید.)
کپسول آتش نشانی آب و گاز – راهی بهتر برای اطفای حریق
یکی از مسائل کلیدی هنگام استفاده از آب برای اطفای حریق این است که جذب آن به مواد ممکن است مدتی طول بکشد و آب به جای نفوذ به مواد، صرفا روی سطح سوخت نشسته باشد و به این ترتیب کارآیی آن به عنوان یک عامل اطفای حریق کاهش می‌یابد.
افزودنی موجود در خاموش کننده آبی حریق باعث کاهش کشش سطحی آب می‌شود که باعث می‌شود آب نرم‌تر شود و در نتیجه سریع‌تر به مواد نفوذ کند. این کار کارآیی آب را به عنوان خاموش کننده حریق افزایش می‌دهد و ماده‌ی در حال سوخت را با سرعت بیشتری خنک می‌کند. در نتیجه کپسول آتش نشانی افزودنی آب درجه‌ی آتش‌سوزی بالاتری نسبت به خاموش کننده‌های آب ساده دارد.
کپسول اطفا حریق آبی نوع افزودنی نسبت به کپسول‌های آب معمولی درجه‌ی آتش‌سوزی بالاتری دارد.
(از مطلب مخزن آب آتش نشانی بازدید کنید.)
کاربرد کپسول آتش نشانی آب و گاز یا خاموش کننده آبی
همانطور که نصب سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر یا اعلام حریق متعارف، دتکتورهای اعلام حریق و شستی و حتی نصب اسپرینکلر از اهمیت بالایی برخوردار است، استفاده از کپسول آتش نشانی نیز از جمله کپسول آبی آتش نشانی برای اطفای حریق در ساختمان‌ها نیز مهم است.
خاموش کننده های آبی بر روی مواد جامدی مانند چوب، کاغذ، پارچه و سایر خطرات آتش‌سوزی کلاس A مورد استفاده قرار می‌گیرند. آب آتش را خنک کرده و سپس آن را خاموش می‌کند. کاربرد کپسول آب و گاز به این صورت است که به پارچه‌های در حال سوختن نفوذ می‌کند و می‌تواند حفره‌های آتش را حتی در عمق حریق خاموش کند. کپسول آتش نشانی آب و گاز حاوی هیچ گونه مواد شیمیایی مضر نیست و می‌توان به راحتی از آن در نزدیکی غذاها، در جاهایی که کودکان حضور دارند و همینطور نزدیک افراد سالمند یا آسیب‌پذیر، استفاده کرد.
پر کردن مجدد خاموش کننده آبی حریق ارزان و بدون دشواری است. با این حال ظرفیت اطفای حریق آب بسیار محدود است؛ به طوری که برای اطفای حریق آتش‌سوزی‌های کوچک نیاز به یک کپسول آتش نشانی آب بزرگ است. اگر قرار است از خاموش کننده آبی در نزدیکی تجهیزات الکتریکی استفاده شود، توصیه می‌کنیم از خاموش کننده آبی با مواد افزودنی استفاده کنید که جریان عبوری از اسپری خاموش کننده و گودال‌های حاصل را متوقف می‌کند.
کپسول آتش نشانی آب و گاز برای اطفای حریق آتش کلاس A مورد استفاده قرار می‌گیرد و خاصیت خنک‌کنندگی و اطفای حریق بالا دارد. این خاموش کننده‌ها هیچ ضرری ندارند و می‌توان از آنها در هر جایی استفاده کرد. با این حال ظرفیت آنها محدود است و استفاده از آنها در نزدیکی تجهیزات الکتریکی توصیه نمی‌شود.
(در مورد لوله آتش نشانی بیشتر بخوانید.)
شناسایی کپسول آتش نشانی آب و گاز
کپسول‌های آتشنشانی معمولا بدنه‌ای قرمز رنگ دارند تا تشخیص آنها برای افراد راحت‌تر باشد. اما انواع مختلفی از کپسول اطفای حریق وجود دارد که هر کدام با برچسب رنگی متفاوت از هم متمایز می‌شوند. کپسولِ آتشنشانی آبی یا انواع کپسول آتش نشانی آب و گاز دارای برچسب قرمز و درجه‌ی اطفای حریق کلاس A هستند.
این خاموش‌کننده‌ها برای مبارزه و اطفای آتش‌سوزی‌های مواد جامد قابل احتراق مانند چوب، کاغذ، منسوجات و موارد مشابه مناسب هستند. برخی از مدل‌های کپسولِ اطفا حریق آبی اگر مورد آزمایش دی‌الکتریکال قرار گرفته باشند برای تجهیزات الکتریکی ایمن هستند، در غیر این صورت هنگام استفاده از آنها در نزدیکی تجهیزات الکتریکی باید دقت شود.
کپسول آتش نشانی آب و گاز با بدنه‌ی تماما قرمز شناسایی می‌شود و بخش برچسب آن نیز به رنگ قرمز است.
(از مطلب پنل مرکزی نیز بازدید کنید.)
موارد استفاده و محدودیت‌های خاموش کننده آبی
وقتی افراد به خاموش کردن آتش فکر می‌کنند، اولین چیزی که به ذهنشان خطور می‌کند، کپسول آتش نشانی آب و گاز است. با این حال در برخی موارد استفاده از خاموش کننده آبی حریق نه تنها موثر نیست، بلکه می‌تواند با آسیب‌های زیادی همراه باشد. در ادامه در مورد آتش‌سوزی‌هایی صحبت می‌کنیم می‌توان از کپسول آتشنشانی آب و گاز استفاده کرد و همینطور مواردی که در آنها نباید از خاموش کننده آبی استفاده کرد.
از خاموش کننده آبی باید بر روی مواد آلی مانند چوب، کاغذ یا منسوجات استفاده کرد. این آتش‌سوزی‌ها در دسته‌ی کلاس A قرار می‌گیرند. در برخی موارد می‌توان در کنار کپسول آتش نشانی آبی و گاز، خاموش کننده‌های گاز CO2 برای خطرات الکتریکی و کپسول خاموش کننده شیمیایی تر برای چربی‌ها و روغن‌های پخت و پز نیز قرار داد تا در صورت لزوم از این موارد استفاده شود.
کپسول خاموش کننده آبی حریق همیشه و برای هر آتشی موثر نیست بنابراین لازم است در مورد محدودیت‌های استفاده از این خاموش کننده آگاه باشید.
(با علائم راهنمای اعلام حریق بیشتر آشنا شوید.)
خاموش کننده آبی ممنوع!
هرگز از کپسول آتش نشانی آب و گاز در آتش‌سوزی‌های الکتریکی یا در حریق‌هایی که از مایعات قابل اشتعال هستند، استفاده نکنید. همانطور که حتما می‌دانید، آب جریان برق را هدایت می‌کند و اگر سهوا یا عمدا آب را روی آتش برق بپاشید، در خطر برق‌گرفتگی قرار خواهید گرفت.
در مورد آتش مایعات قابل اشتعال نیز باید گفت که آب نمی‌تواند این نوع حریق‌ها را خاموش کند و تنها کاری که خواهد کرد، پخش کردن بیشتر حریق است. این مساله باعث می‌شود مایع در حال اشتعال سریع‌تر پخش شود و آسیب بیشتری وارد کند. در واقع استفاده از کپسول آتش نشانیِ آب و گاز برای مایعات قابل اشتعال صرفا باعث گسترش و تشدید حریق می‌شود.
علائم هشداری برای استفاده از خاموش‌کننده‌ها
همیشه بهتر است یک خاموش کننده‌ی اضافی در کنار کپسول آتش نشانی آب و گاز وجود داشته باشد. همه‌ی کپسول‌های اطفای حریق از جمله پودر خاموش کننده، کپسول آتش نشانی فوم و غیره دارای برچسب واضحی در قسمت جلویی هستند که نشان می‌دهد برای چه مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نحوه استفاده از آنها چگونه است. بنابراین باید تشخیص دهید که کدام یکی از کپسول‌ها برای استفاده در مواقع اضطراری مناسب است.
بعلاوه بهتر است همه‌ی کپسول‌های خاموش کننده دارای یک علامت خاموش کننده‌ی مربوطه باشند که توصیه‌های صریح و روشنی بدهد و بتوان از آنها به راحتی استفاده کرد. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب مواد خاموش کننده حریق را مطالعه کنید.
استفاده‌ی درست از خاموش‌کننده‌ی مناسب در شرایط حریق یکی از نکات مهمی است که حتما باید به آن توجه شود. خاموش کننده های آبی می‌توانند باعث انتقال جریان برق و خطر برق‌گرفتگی برای افراد باشند بنابراین گزینه‌ی خوبی برای اطفای حریق تجهیزات الکترونیکی نیستند.
(از مطلب کفپوش عایق برق بازدید کنید.)
انتخاب یک خاموش کننده مناسب
برای اثرگذاری مناسب در شرایط حریق، نیاز به خاموش کننده مناسب هست. در دفاتر کار و اداره‌ها معمولا دو آتش سوزی که باید با آنها مقابله کنید، آتش‌سوزی مواد (مقوا، کاغذ و غیره) و یا برق است. بنابراین، در این مورد باید یک خاموش کننده آبی یا کپسول آتش نشانی آب و گاز برای مواد قابل احتراق و یک خاموش کننده‌ی گاز CO2 برای مقابله با آتش‌سوزی‌های الکتریکی داشته باشید.
بسته به خطرات موجود در یک محیط خاص، وجود خاموش کننده‌های دیگر نیز می‌تواند ضروری باشد. در یک محیط صنعتی، خطرات احتمالی بیشتر و انواع مختلفی از خطرات آتش‌سوزی وجود دارد. برای مثال، در محیطی که در آن لیتیوم یا فلزات دیگر وجود دارد، خاموش کننده فلزات قابل اشتعال مناسب است تا در دسترس باشد چرا که این نوع خاموش کننده به طور خاص برای این نوع حریق طراحی شده است.
بهترین راه برای اطمینان از داشتن خاموش کننده مناسب این است که ارزیابی خطر آتش سوزی توسط یک فرد ذی‌صلاح انجام شود که تمام خطرات موجود و روش صحیح برخورد با آنها را با جزئیات بیان کند.
(از مطلبی که در خصوص پرشر سوئیچ نوشته‌ایم، بازدید کنید.)
نحوه کارکرد کپسول آتش نشانی آب و گاز
همانطور که گفتیم، کپسول آتش نشانی آب و گاز یکی از رایج‌ترین انواع خاموش کننده‌ها است که در بسیاری از مشاغل و ساختمان‌ها یافت می‌شود و ارزان‌ترین گزینه است. این نوع تجهیزات اطفا حریق بیشتر برای هتل‌ها، ساختمان‌های مسکونی و اماکن عمومی توصیه می‌شوند و برای اطفا آتش‌سوزی‌های کلاس A طراحی شده‌اند. خاموش کننده آبی با برچسب قرمز مشخص می‌شود.
اما این خاموش کننده آبی چگونه کار می‌کند؟ کپسول آتش نشانی آب با پرتاب یک جت H2O به سمت آتش کار می‌کند. این کار با خاموش کردن آتش در منبع با پاشیدن یک جت آب به دست می‌آید. آب شعله را خاموش می‌کند و با خیس کردن مواد قابل اشتعال، از احتراق مجدد آنها نیز جلوگیری می‌کند. به طور کلی این نوع کپسولِ آتش نشانی آب و گاز در آتش‌سوزی‌های ذغال و چوب، پارچه و منسوجات، مقوا و کاغذ و موارد مشابه استفاده می‌شود.
بهتر است در ساختمان‌هایی همچون ادارات، مدارس، منازل مسکونی، بیمارستان‌ها و غیره که چوب یا مواد آلی وجود دارد و یا انبارها و فروشگاه‌هایی که از این گونه مواد نگهداری می‌کنند، خاموش کننده آبی وجود داشته باشد.
(در مورد دتکتور دودی فتوالکتریک و دتکتور دودی یونیزاسیون بیشتر مطالعه کنید.)
مزایای استفاده از خاموش کننده آبی
- کپسول آتش نشانی آب و گاز ارزان و دردسترس است
- اثر مخربی بر محیط زیست ندارد
- برای اطفای حریق آتش‌سوزی‌های کلاس A کاملا موثر است
معایب کپسول آتش نشانی آب و گاز
- تنها برای یک کلاس آتش موثر است
- به دلیل خطرات برق‌گرفتگی نباید از آن برای اطفای حریق‌های الکتریکی استفاده شود
- استفاده از کپسول خاموش کننده آبی برای آتش مایعات قابل اشتعال و چربی‌ها باعث گسترش و تشدید حریق می‌شود.
ویژگی‌ها و عملکرد کپسول آتش نشانی آب و گاز
خاموش کننده آب و گاز یکی از انواع خاموش‌کننده‌ها است که از ترکیب آب و گاز برای اطفای حریق مواد جامد از قبیل چوب، کاغذ، منسوجات و غیره با درجه خطر معمولی، استفاده می‌کند. این خاموش‌کننده حاوی آب است و گاز نیتروژن نیز به عنوان عامل خارج‌کننده‌ی آن، با فشار داخل کپسول تزریق می‌شود. این خاموش کننده را می‌توان بهترین کپسول آتش نشانی برای اطفای حریق آتش‌های کلاس A دانست.
وقتی که برای اطفای حریق از این کپسولِ آتش نشانی آب و گاز استفاده می‌شود، آب به سرعت از حالت مایع به بخار تبدیل می‌شود که باعث می‌شود حجم زیادی از حرارت آتش‌سوزی را جذب کند. در نتیجه مواد در حال سوخت سرد شده و آتش‌سوزی کمتر و در نهایت خاموش می‌شود.
آب کپسول خاموش کننده آبی و گاز، علاوه بر خاصیت سردکنندگی مانع گسترش آتش نیز می‌شود؛ به این صورت که بخار آب جایگزین اکسیژن هوا شده و مانع از رسیدن اکسیژن به آتش و قدرت گرفتن آن می‌شود. در نتیجه آتش خفه شده و خاموش می‌شود.
(با سیستم اطفا حریق آیروسل و عملکرد آن نیز آشنا شوید.)
نحوه استفاده از کپسول خاموش کننده آب و گاز
برای اطفای حریق با کپسول آتشنشانی آب و گاز، پین کپسول را جدا کرده و شلنگ را به سمت مرکز آتش بگیرید. نازل آتش نشانی کپسول را به طور مداوم از سمت چپ به راست و از بالا به پایین حرکت دهید تا آب خروجی تمام سطح شعله را بپوشاند. هر چه آتش کمتر می‌شود می‌توانید به آن نزدیک‌تر شوید. همه‌ی اجسام را به طور کامل خیس کنید و اطمینان حاصل کنید که آتش به طور کامل خاموش شده است.
اکثر آتش‌سوزی‌های گروه A معمولا به خاکستر تبدیل می‌شوند اما احتمال احتراق مجدد در آنها وجود دارد. بنابراین پس از خاموش کردن حریق، مواد را زیر و رو کنید و مواد نیم‌سوخته را کاملا نمدار و خیس کنید تا حرارت آنها از بین برود.
(پیشنهاد می‌کنیم از مطلب پمپ آتش نشانی بازدید کنید.)
نکات ایمنی استفاده از کپسول آتش نشانی آب و گاز
از آنجایی که آب در دمای صفر درجه یخ می‌بندد، نگهداری کپسول آتش نشانی آبی و گاز در نقاط سردسیر کشور ممکن است با احتمال یخ‌زدگی آب درون کپسول و بی‌کاربرد شدن آن شود. اما برای رفع این مشکل می‌توان به داخل آب کپسول آتش نشانی آبی، ضد یخ غیرالکلی و یا نمک فلزات قلیایی اضافه کرد. بعلاوه می‌توان این کپسول‌ها را در داخل محفظه و یا نقاطی با دمای بالاتر نگهداری کرد تا از خطر یخ‌زدگی در امان باشد.
نکته‌ی دیگر استفاده از این نوع خاموش کننده آبی، رسانا بودن آب است که به همین دلیل استفاده از این کپسول اطفای حریق در آتش‌سوزی‌های تجهیزات الکترونیکی توصیه نمی‌شود زیرا می‌تواند منجر به برق‌گرفتگی شود.
(در مورد شیر سیامی و کاربرد آن مطالعه کنید.)
خرید خاموش کننده آبی یا کپسول آتش نشانی آب و گاز
همانطور که گفتیم برای استفاده از این نوع خاموش کننده‌ها نیز مانند سایر کپسول‌های اطفا حریق باید پین روی کپسول را جدا کنید و سپس نازل آتش نشانی کپسول را به سمت پایه‌ی آتش هدف بگیرید و دسته را فشار دهید. برای خاموش کنندگی بهتر حتما8 نازل را از سمتی به سمت دیگر حرکت دهید و این کار را تا زمانی انجام دهید که به طور کامل حریق خاموش شود.
برای خرید تجهیزات مختلف آتش نشانی و اطلاع از لیست قیمت کپسول آتش نشانی آب و گاز می‌توانید به صفحه‌ی مرکز اعلام حریق آرات مراجعه کنید و همچنین می‌توانید لیست قیمت سیستم اعلام حریق را در این فایرفایت مشاهده کنید. این مرکز به عنوان نمایندگی فروش کپسول آتش نشانی آب و گاز شما را راهنمایی خواهد کرد.
