نصب سیستم اعلام حریق امروزه بخش جدایی‌ناپذیری از ایمنی ساختمان‌ها به حساب می‌آید و ساختمان‌های بیشتر از 6 طبقه نیز ملزم به نصب سیستم اعلام حریق هستند. به طور کلی نصب سیستم‌های اعلام حریق نیازمند رعایت مجموعه‌ای از استانداردها و قوانیناست تا تایید نهایی را دریافت کند. در ادامه‌ی این مطلب فایرفایتدر خصوص استاندارد اعلام حریق آتش نشانی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
معرفی سیستم اعلام حریق و عملکرد آن
سیستم‌های اعلام حریق تجهیزاتی الکترونیکی هستند که با تشخیص زودهنگام نشانه‌های حریق از وقوع آتش‌سوزی در ساختمان‌ها جلوگیری کرده و مانع از خسارت‌های جانی و مالی ناشی از آن می‌شوند. این سیستم‌ها متشکل از تجهیزات مختلفی از جمله پنل مرکزی هستند که به عنوان مغز سیستم اعلام حریق عمل می‌کند. انواع دتکتور اعلام حریق مانند دتکتورهای دودی، دتکتور حرارتی، دتکتور گازی و غیره نیز تجهیزات اتوماتیک تشخیص حریق هستند. بعلاوه شستی اعلام حریق نیز به عنوان تجهیز دستی فعالسازی سیستم اعلام حریق عمل می‌کند.
عملکرد این سیستم‌ها به گونه‌ای است که هر گونه سیگنال مشکوک از طریق دتکتورها به پنل ارسال می‌شود و سپس دستورات لازم برای اعلام هشدار و به صدا درآوردن آژیرها انجام می‌گیرد. نصب سیستم‌های اعلام حریق طبق استاندارد اعلام حریق و توسط افراد متخصص انجام می‌گیرد. انواع مختلفی از سیستم‌های اعلام حریق وجود دارد که شامل سیستم اعلام حریق متعارف و اعلام حریق آدرس‌پذیر می‌شود. اما استاندارد اعلام حریق، نصب این سیستم‌ها را برای چه ساختمان‌هایی الزامی ساخته است؟
سیستم‌های اعلام حریق از تجهیزات مهم و حیاتی برای حفاظت از جان و مال انسان‌ها هستند و منطبق بودن سیستم اعلام حریق با استانداردهای مختلف، باعث اطمینان از عملکرد آنها در شرایط اضطراری می‌شود.
الزامات نصب سیستم اعلام حریق در ساختمان‌ها
از آنجایی که تشخیص زودهنگام حریق می‌تواند مانع از گسترش آتش و ایجاد خسارت‌های جانی و مالی شود، نصب سیستم اعلام حریق در بسیاری از ساختمان‌ها الزامی است و پیمانکاران باید این مساله را در هنگام طراحی و ساخت بنا در نظر بگیرند. به طور کلی می‌توان گفت نصب سیستم اعلام حریق صرفا حدود به ساختمان‌های تجاری، یا مجتمع‌های آپارتمانی نیست و ساختمان‌هایی که بیش از 500 متر هستند و بناهای تجاری بیش از 300 متر نیز طبق استانداردهای اعلام حریق، ملزم به نصب سیستم‌های اعلام حریق هستند.
تمام ساختمان‌های کوچک و بزرگ می‌توانند مجهز به سیستم‌های اعلام حریق باشند اما نصب این سیستم‌ها برای ساختمان‌های تجاری بزرگ الزامی است.
(با اعلام حریق زیمنس و تجهیزات آن نیز آشنا شوید.)
اعلام حریق برای چند طبقه
بعلاوه ساختمان‌هایی با بیش از 3 طبقه (شامل ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری و غیره) و ساختمان‌های تجاری یا مسکونی با بیش از 5 واحد نیز ملزم به نصب سیستم اعلام حریق هستند و در صورت عدم نصب این سیستم‌ها نمی‌توانند تاییدیه‌ی پایان کار دریافت کنند. به طور کلی تمام ساختمان‌ها باید مجهز به سیستم اعلام حریق مناسب باشند و ساختمان‌های مسکونی بیش از 5 طبقه یا بیش از 11 واحد نیز ملزم به نصب سیستم اعلام حریق هستند. در ادامه به انواع استاندارد اعلام حریق اشاره خواهیم کرد.
ساختمان‌های مسکونی بیش از 5 طبقه و بیش از 11 واحد ملزم به نصب سیستم اغلام حریق هستند.
(از مطلب اینترفیس اعلام حریق نیز بازدید کنید.)
انواع استاندارد اعلام حریق – استاندارد اعلام حریق NFPA
انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA) یک سازمان جهانی و ناسودبر (غیرانتفاعی) است که استانداردهای ایمنی، آموزش، تعلیم و حمایت از آتش‌سوزی و خطرات مربوط به برق را ترویج می‌کند. انجمن ملی حفاظت از آتش در سال 1986 به عنوان راهی برای استانداردسازی استفاده از سیستم‌های اسپرینکلر آتش نشانی تاسیس شد و سپس به مواردی همچون طراحی ساختمان، پاسخ نجات، کدهای الکتریکی، استاندارد اعلام حریق و موارد دیگر ایمنی نیز گسترش پیدا کرد.
استاندارد NFPA 72 کاربرد، نصب، محل قرارگیری، عملکرد، بازرسی، تست و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق، سیستم‌های نظارتی، سیستم‌های هشدار عمومی، تجهیزات هشدار آتش و سیستم‌های ارتباطی اضطراری و اجزای آنها را پوشش می‌دهد. هدف از این آیین‌نامه را می‌توان موارد زیر معرفی کرد:
- شرح ابزار آغازگر، انتقال، اطلاع‌رسانی و اعلام سیگنال
- سطوح عملکرد و قابلیت اطمینان انواع مختلف سیستم‌های اعلام حریق، سیستم‌های هشدار و غیره
NFPA یا انجمن ملی حفاظت از آتش یکی از نام‌آشناترین سازمان‌های تعیین‌کننده‌ی استاندارد آتش‌نشانی است که کدهای مختلفی برای استانداردسازی سیستم‌ها ارائه می‌دهد.
(در مورد چراغ چشمک زن اعلام حریق نیز در فایرفایت مطالعه کنید.)
استاندارد NFPA 72 برای زون بندی سیستم اعلام حریق
یک استاندارد طراحی سیستم اعلام حریق و نصب آن، منطقه‌بندی یا زون بندی است تا بتوان محدوده‌ی وقوع حریق را شناسایی کرد. استاندارد NFPA 72 برای زون بندی سیستم اعلان حریق به شرح زیر است:
- اگر مساحت یک طبقه بیش از 2090 مترمربع باشد، این طبقه باید به زون شناسایی 2090 مترمربعی یا کمتر تقسیم شود و دتکتورهای دود و آتش متناسب با آن در هر زون نصب شود.
- هر طبقه از ساختمان باید به عنوان یک منطقه‌ی جداگانه در نظر گرفته شود.
- هر زون یا منطقه‌ی آتش باید حداکثر 20 تا 24 تجهیز اعلام حریق از جمله دتکتور دودی، دتکتور حرارتی، شستی اعلام حریق، آژیر و غیره باشد.
- چاهک آسانسور و موتورخانه‌های ساختمان به عنوان زون مجزا در نظر گرفته می‌شوند.
- مسیرهای قرار باید یک زون اعلام حریق در نظر گرفته شوند.
استاندارد NFPA 72 قوانینی برای زون‌بندی سیستم‌های اعلام حریق ارائه می‌دهد. طبق این استاندارد هر زون نباید بیشتر از 2090 متر باشد.
(مطالعه‌ی مطلب نکات حفاظت در برابر حریق می‌تواند برای شما مفید باشد.)
استاندارد NFPA 72 برای نصب تجهیزات اعلام حریق
- پنل مرکزی اعلام حریق باید در نزدیکی ورودی ساختمان یا اتاق سرایداری نصب شود تا دسترسی به آن در مواقع حریق آسان باشد.
- همه‌ی اتاق‌ها باید دارای دتکتور دودی باشند و یک دتکتور دودی نیز در نزدیکی پنل مرکزی باید نصب شود.
- در انبارهای ساختمان‌های مسکونی، تجاری و غیره نیز باید دتکتور دودی فوتوالکتریک یا دتکتور دودی یونیزاسیون نصب شود.
- دتکتورهای دودی حداکثر 100 مترمربع را پوشش می‌دهند و حداکثر ارتفاع محل نصب دتکتور دودی 12 متر است. منطقه‌ی پوشش دتکتورهای حرارتی نیز 60 مترمربع و ارتفاع 8 متر است.
- فاصله‌ی دتکتور دودی با دیوار بین 50 سانتی‌متر تا 7 متر و فاصله‌ی دتکتورهای حرارتی با دیوار باید بین 50 سانتی‌متر تا 5.5 متر باشد.
- دتکتورهای دودی نباید در مجاورت هوا و در مسیر جریان باد نصب شوند.
- فاصله‌ی نصب شستی اعلام حریق در راهروهای پهن و خلوت بین 30 تا 45 متر و در راهروهای باریک و شلوغ بین 15 تا 25 متر باید باشد.
- استاندارد آژیر اعلام حریق ملزم می‌سازد ساختمان‌های مسکونی حداقل 2 آژیر یا آژیرفلاشر داشته باشند.
- استاندارد اعلام حریق آدرس پذیر مناسب نصب در ساختمان‌های بزرگ است.
برای نصب تجهیزات و محل مناسب نصب آنها باید به استانداردهای NFPA 72 توجه کرد.
(از مطلب درب ضد حریق نیز بازدید کنید.)
انواع استاندارد اعلام حریق – استاندارد UL
استاندارد UL یا Underwriters Laboratories شامل تحقیقات ایمنی و تخصصی گسترده می‌شود که با بیش از یک قرن تجربه در توسعه‌ی بیش از 1500 استاندارد، یک توسعه‌دهنده‌ی معتبر استاندارد در آمریکا و کانادا است. استاندارد UL در سراسر جهان با سازمان‌های استاندارد ملی همکاری می‌کند تا به ایجاد جهانی امن‌تر و پایدارتر کمک کند. از این استاندارد در ساخت محصولات مختلف استفاده می‌شود و هدف از آن، تعیین دستورالعمل‌هایی برای ساخت، تست و بررسی، مواد اولیه، مونتاژ وسایل و سایر عملیات‌های مرتبط با محصولات ایمنی از جمله سیستم‌های اعلام حریق است.
محصولات دارای استاندارد UL از نظر ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر آتش، اشتعال‌پذیری، احتمال جرقه زدن، ویژگی‌های سطحی و احتمال سوختن و غیره مورد بررسی قرار می‌گیرند تا از نظر عملکرد و مقاومت خوب آنها در شرایط اضطرار اطمینان حاصل شود.
(در مورد شیشه ضد حریق و کاربرد آن در ایمنی در برابر آتش مطالعه کنید.)
انواع استاندارد اعلام حریق – استاندارد LPCB
تجهیزات اعلام حریق و امنیتی باید مورد تایید یک شخص ثالث قرار گیرند و در غیراینصورت خرید این محصولات می‌تواند گمراه‌کننده باشد. تایید شخص ثالت، تایید مستقلی است که تایید می‌کند محصولات و خدمات می‌توانند استانداردهای لازم را برآورده سازند. استاندارد LPCB یا هیئت صدور گواهینامه پیشگیری از ضرر (Loss Prevention Certification Board) از سال 1968 فعالیت خود را آغاز کرده تا استانداردهای لازم برای اطمینان عملکرد سیستم‌های اعلام حریق و غیره را تنظیم کند.
استاندارد LPCB برای آزمایش، ارزیابی و ضدور گواهینامه یا تایید مطابق با قوانین این استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد و در واقع تایید از BRE Global برای محصولات ایمنی سیستم اعلام حریق است.
(در فایرفایت با پودر خاموش کننده و کاربرد آن در اطفای حریق بیشتر آشنا شوید.)
انواع استاندارد اعلام حریق – استاندارد EN-54
اما استاندارد EN54 چیست؟ استانداردِ EN-54 اعلام حریق، مجموعه‌ای از استانداردها برای محصولات و دستورالعمل‌های کاربردی سیستم‌های تشخیص و هشدار حریق است. استاندارد محصولات مواردی همچون ویژگی‌های محصول، روش‌های آزمایش و تست آنها و معیارهای عملکرد محصولات را تعریف می‌کند که می‌توان بر اساس این اطلاعات میزان اثربخشی و قابلیت اطمینان هر جزء از سیستم تشخیص و اعلام حریق را ارزیابی و اعلام کرد.
استاندارد EN-54 برای تمام سیستم‌ها و تجهیزات اعلامِ حریق اجباری است و در سراسر جهان شناخته شده و مورد تایید است. هدف از بکار بردن استاندارد EN 54 این است که اطمینان حاصل شود تمام محصولات و تجهیزات اعلام حریق صرفا به شرطی وارد بازار می‌شوند که مورد تایید قرار گرفته باشند.
(از مطلب سیستم اعلام حریق اتاق سرور نیز بازدید کنید.)
انواع استانداردهای اعلام حریق – استاندارد BS 5839
یکی دیگر از انواع استانداردِ سیستم اعلام حریق استاندارد BS 5839 است. سیستم‌های تشخیص و اعلام حریق تا حد زیادی می‌توانند خطر مرگ و خسارات جانی و مالی ناشی از حریق را کاهش دهند و میزان مرگ و میر ناشی از آتش‌سوزی در ساختمان‌هایی که فاقد سیستم اعلام حریق یا دتکتورهای دودی هستند، دو تا سه برابر بیشتر است. استاندارد BS 5839 آخرین توصیه‌ها را برای سیستم‌های اعلام حریق در انواع ساختمان‌ها و همینطور سیستم اعلام حریق خانگی ارائه می‌کند تا ایمنی را افزایش دهد. اما این استاندارد برای چه کسانی است؟
- معماران و متخصصان ساختمان
- مقامات مجری
- نصاب‌ها
- سایر مسئولین اجرای اقدامات پیشگیری از حریق در اماکن مسکونی
(در مورد علائم راهنمای اعلام حریق نیز مطالعه کنید.)
استاندارد کابل اعلام حریق
استاندارد سیم کشی اعلام حریق یکی دیگر از مقولات مهم در نصب و راه‌اندازی سیستم‌های اعلان حریق است. کابل اعلام حریق باید مطابق با استانداردهایی باشد که ایمنی استفاده از آنها را تایید کنند. استاندارد IEC 60332-1 و استاندارد IEC 60331-11 برای بررسی میزان مقاومت این کابل‌ها در برابر حریق و شعله‌ی مستقیم در نظر گرفته می‌شود. اما طبق استانداردِ کابل اعلام حریق، این کابل‌ها چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
- کم‌دود بودن: کابل‌های اعلام حریق باید دارای لایه‌ی سیلیکونی مقاومی باشند که در مقابله با آتش، دود زیادی از خود متصاعد نکنند. (استاندارد IEC 61034-1/2)
- ضد شعله بودن: طبق استاندارد IEC 60754-1/2، کابل اعلام حریق باید جنس مرغوبی داشته باشد تا از گسترش آتش جلوگیری کند.
- ضد حریق بودن: طبق استانداردِ IEC 60754-1/2 باید از کابل اعلام حریق مقاوم در برابر حریق در بخش‌هایی از سیستم اعلام حریق استفاده کرد که باید در هنگام حریق اتصال خود را با پنل مرکزی حفظ کنند.
- عدم تولید گازهای سمّی: کابل اعلام حریق هنگام قرار گرفتن در معرض حریق نباید تولید گازهای سمّی کند. (استاندارد IEC 60754-1/2)
- شیلددار بودن کابل: پوشش فویلی یا سیلیکونی روی کابل‌ها باید وجود داشته باشد تا از تاثیر نویزها روی کابل اجتناب شود. (استاندارد IEC 60754-1/2)
کابل‌کشی سیستم‌های اعلام حریق نیز باید طبق استانداردهای مربوطه انجام شود و از کابل‌های مقاوم در برابر حریق برای سیم‌کشی سیستم اعلام حریق استفاده شود.
(از مطلب اعلام حریق بیمارستان نیز بازدید کنید.)
استاندارد های سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق مجموعه‌ای از تجهیزات الکترونیکی است که به یکدیگر متصل می‌شوند تا نظارت دقیقی بر محیط داشته باشند و هر گونه نشانه‌های حریق را در دقایق اولیه تشخیص دهد. به این ترتیب سیستم اعلام حریق می‌تواند نقش مهمی در کاهش خسارت‌های جانی و مالی ناشی از حریق داشته باشد. اما طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام حریق بسیار مهم است و تجهیزات بکاربرده شده در یک سیستم باید همگی مطابق با استانداردهای لازم جهانی و ملی باشند. در این مطلب فایرفایت به معرفی برخی از این استانداردها پرداختیم که شامل UL، NFPA، BS5839 و غیره می‌شدند. در نهایت اینکه شما می‌توانید برای خرید سیستم اعلام حریق، صفحه‌ی لیست قیمت اعلام حریق را بررسی کنید.
