سیستم‌های اعلام حریق یا دتکتورهای دود و مونوکسید کربن تجهیزات مهمی برای حفاظت از جان و مال شما در برابر آسیب‌ها و خطرات ناشی از آتش‌سوزی هستند. دتکتورهای دودی و دتکتورهای مونوکسید کربن جان انسان‌ها را نجات می‌دهند اما این کار را به روش‌های مختلفی انجام می‌دهند. دتکتورهای دود وجود دود و احتمالا آتش را شناسایی می‌کنند و دتکتورهای CO نیز در مورد سطح خطرناک گاز Co به شما هشدار می‌دهند. در ادامه این مطلب تصمیم داریم به مقایسه دتکتور دود و مونوکسید کربن بپردازیم.
مقایسه دتکتور دود و مونوکسید کربن
اهمیت نصب دتکتور دودی
گاهی اوقات افراد از نصب دتکتور دود صرفنظر می‌کنند زیرا فکر می‌کنند وجود آتش کاملا آشکار است. حتی اگر آتش در داخل دیوارها یا در طبقه‌ی دیگری از خانه مشتعل باشد، در نهایت بوی دود یا شعله‌های آتش را خواهید دید. این ادعا درست است اما نمی‌دانند قربانیان آتش‌سوزی معمولا از استنشاق دود جان خود را از دست می‌دهند نه گرما و شعله‌های آتش. اگر فرد هنگام آتش‌سوزی خواب باشد، بدون تشخیص وجود حریق با استنشاق دود جان خود را از دست خواهد داد.
اهمیت نصب دتکتور دودی به خاطر تشخیص زودهنگام دود ناشی از آتش و کاهش خطر مسمومیت با دود است.
(از مطلب پنل اعلام حریق بازدید کنید.)
اهمیت نصب دتکتور گاز مونوکسید کربن
مونوکسیدکربن نیز تقریبا به همین روش قربانی می‌گیرد اما تشخیص آن بدون دتکتور تقریبا غیرممکن است. در مراحل اولیه، قرار گرفتن در معرض گاز مونوکسید کربن باعث سرگیجه، حالت تهوع، تنگی نفس، ضعف و گیجی می‌شود. ممکن است دید شما تار شود و در نهایت هشیاری خود را از دست بدهید. این علائم به این دلیل رخ می‌دهند که گاز مونوکسید کربن با استنشاق جایگزین اکسیژن در خون می‌شود و یک ماده‌ی شیمیایی خطرناک را به جای اکسیژن به سلول‌ها می‌رساند. بر خلاف آتش که ممکن است به شما هشدار دهد، گاز مونوکسید کربن بدون بو، بدون رنگ و بی‌مزه است و بنابراین نمی‌توانید آن را ببینید.
برخی از تجهیزات و لوازم خانگی از جمله اجاق گاز، فر گازی، آبگرمکن و بخاری می‌توانند گاز CO منتشر کنند. از آنجایی که علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن مشابه با انفولانزا است (تهوع، سردرد، سرگیجه، سبکی سر و گیجی)، تشخیص مراحل اولیه‌ی مسمومیت با مونوکسید کربن دشوار است و اغلب نادیده گرفته می‌شود. بنابراین نصب دتکتور گاز مونوکسید کربن می‌تواند از خطرات ناشی از استشمام این گاز جلوگیری کند.
گاز مونوکسید کربن گازی بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه است و به همین خاطر بسیار خطرناک است. نصب دتکتورهای گاز مونوکسیدکربن خطر پخش این گاز را هشدار می‌دهد و از خطرات ناشی از آن جلوگیری می‌کند.
(در مورد سیستم اعلام حریق ادرس پذیر و ویژگی های آن مطالعه کنید.)
مقایسه دتکتور دود و مونوکسید کربن از نظر نحوه عملکرد
دتکتور دود چگونه کار می‌کند؟
دتکتورهای دود به دو روش وجود دود را تشخیص می‌دهند. یک روش که به آن دتکتور دودی فوتوالکتریک گفته می‌شود، از سنسور پرتو نور استفاده می‌کند. زمانی که ذرات پرتو نور توسط دود شکسته شود، زنگ هشدار به صدا درمی‌آید.
نوع دیگر دتکتور دود، دتکتور دود یونیزاسیون است که جریان کمی را از یک دیود به دیود دیگر منتقل می‌کنند. این دتکتورها زمانی فعال می‌شوند که ذرات دود ناشی از حریق این جریان الکتریکی بین دیودها را قطع کند. برخی از دتکتورهای دودی جدید نیز می‌توانند حرارت را نیز تشخیص دهند.
دتکتورهای دود اعلام حریق در دو نوع فوتوالکتریک یا اپتیکال و نیز دتکتور یونیزه در دسترس هستند. دتکتور اعلام حریق برای ایمنی در برابر آتش بسیار مهم است.
(در مورد شستی اعلام حریق نیز مطالعه کنید.)
دتکتور گاز مونوکسید کربن چگونه کار می‌کند؟
دتکتورهای گاز مونوکسید کربن به یکی از سه روش کار می‌کنند که در ادامه معرفی می‌کنیم.
سنسورهای بیومتریک حاوی ژلی هستند که با جذب گاز مونوکسید کربن تغییر رنگ می‌دهند. دتکتور گاز کربن مونوکسید رنگ این ژل را بررسی می‌کند و با تغییر رنگ، زنگ هشدار را به صدا درمی‌اورد.
برخی از دتکتورهای گاز CO نیز از یک اکسید فلزی نیمه هادی استفاده می‌کنند. این نیمه هادی شبیه به تراشه‌های روی یک مدار الکترونیکی است و دارای سیلیس است که به وجود گاز مونوکسید کربن حساس است. وقتی دتکتور گاز را تشخیص می‌دهد، مقدار جریانی که از دتکتور عبور می‌کند را کاهش می‌دهد تا زنگ هشدار به صدا درآید.
نوع سوم دتکتورهای گاز مونوکسید کربن نیز یک سنسور الکتروشیمیایی دارد. در این دتکتورها، الکترودهای کوچک در یک محلول شیمیایی قرار دارند که با قرار گرفتن در معرض گاز مونوکسید کربن تغییر می‌کند و باعث به صدا درآمدن آژیر هشدار می‌شود.
سه نوع سنسور نیمه هادی، الکتروشیمیایی و بیومتریک در دتکتورهای گازی مونوکسید کربن برای تشخیص این گاز بکار برده می‌شوند.
(در مورد سیستم اعلام حریق متعارف مطالعه کنید.)
مقایسه دتکتور دود و مونوکسید کربن: هر دو به برق نیاز دارند
هر دوی دتکتور دود و مونوکسید کربن برای کار کردن نیاز به برق دارند. برخی از واحدها مستقل از برق خانه کار می‌کنند و مبتنی بر باتری هستند. اگر این نوع دتکتورها را انتخاب می‌کنید، لازم است ماهی یکبار دکمه‌ی تست را نگه دارید تا مطمئن شوید دستگاه هنوز کار می‌کند. باتری‌ها را سالی یکبار تعویض کنید و یا از باتری لیتیوم یونی استفاده کنید که فقط هر پنج سال یکبار لازم است تعویض شود.
اگر به هر دلیلی باتری دتکتور دودی خود را جدا می‌کنید باید فورا آن را برگردانید چرا که عدم کارکرد این دتکتورها می‌تواند با خسارات زیادی همراه باشد.
(با سیستم اطفا حریق FM200 آشنا شوید.)
دتکتورهای متصل به برق شهری
در مقایسه دتکتور دود و مونوکسید کربن این نکته را هم باید در نظر داشته باشید که هر دو این دتکتورها نیاز به منبع انرژی دارند. برخی از دتکتورهای دود و دتکتورهای گاز منوکسید کربن به یک پریز برق وصل می‌شوند و یا مستقیما به سیم‌کشی خانه متصل می‌شوند. این دتکتورها گاهی به عنوان سیستم امنیتی خانه نیز گنجانده می‌شوند و برای اطمینان از عملکرد آنها در صورت قطعی برق، یک باتری پشتیبان نیز به هر کدام اختصاص داده می‌شود تا به کار خود ادامه دهند.
اگرچه نصب دتکتورهای سیمی نسبتا دشوار است اما این دتکتورها معمولا مناسب‌تر هستند زیرا لازم نیست نگران تعویض و هشدار باتری آنها باشید. واحدهای سیم‌کشی شده بعلاوه به هم متصل هستند و بنابراین اگر یکی از آنها فعال شود، همه‌ی آلارم‌های متصل فعال می‌شوند. بعلاوه می‌توانید آنها را به واحدهای بی‌سیم نیز متصل کنید.
(در مورد تفاوت سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر مطالعه کنید.)
مقایسه دتکتور دود و مونوکسید کربن از نظر محل نصب
دتکتورهای دود تنها در صورتی نجات‌دهنده هستند که بتوانند آلارم هشدار را به صدا درآورند. داشتن یک دتکتور دودی در زیرزمین در حالی که خودتان در طبقه‌ی بالای خانه می‌خوابید، شنیدن صدای هشدار را غیرممکن می‌سازد. بهترین روش این است که دتکتورهای دود در داخل یا خارج از هر اتاق خواب قرار گیرند. بعلاوه هر طبقه از خانه از جمله راهروها، اتاق زیرشیروانی و زیرزمین نیز حداقل به یک دتکتور دود نیاز دارد.
دتکتورهای مونوکسید کربن نیز باید در نزدیکی محل خواب نصب شوند و مطمئن شوید که در هر طبقه از خانه حداقل یک دتکتور CO نصب شده باشد. علاوه بر این، شما می‌توانید دتکتور گاز منوکسید کربن را در نزدیکی اجاق، بخاری یا بیرون از گاراژ نیز نصب کنید. دستورالعمل نصب این دتکتورها را حتما بررسی کنید زیرا اکثر این دتکتورها نباید در فاصله‌ی متری وسایل گاز سوز نصب شوند.
