تجیهیزات آتش نشانی و تجهیزات اطفا حریق  نقش بسیار مهمی در تشخیص زودهنگام حریق و پیشگیری از انتشار آن دارند. در این مطلب به معرفی سیستم های اطفا حریق و تجهیزات آتش نشانی که به تجهیزات و ادوات اطفای حریق معروف هستند، و نیز انواع وسایل اطفا حریق اعم از تجهیزات آتش نشانی قابل حمل، تجهیزات آتش نشانی ثابت،  انواع مواد خاموش کننده حریق و تجهیزات خاموش کننده حریق … می‌پردازیم.

معرفی تجهیزات آتش نشانی و اطفا حریق

اکثر آتش‌سوزی‌ها از یک شعله‌ی کوچک آغاز می‌شوند و سپس با گسترش یافتن، بزرگ و بزرگ‌تر شده و خسارات زیاد مالی و جانی به بار می‌آورند. به همین خاطر است که همیشه پیشگیری از آتش و یا تشخیص زودهنگام آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است چرا که کنترل آتش در مراحل اولیه آسان‌تر خواهد بود. حتما شما هم در ساختمان‌های مختلف کپسول‌های آتش‌نشانی را دیده‌اید که با رنگ قرمز تیره خودنمایی می‌کنند و یا در برخی ساختمان‌ها می‌توانید دتکتورها را روی سقف ببینید. تجهیزات آتش نشانی یا تجهیزات اطفا حریق می‌توانند بخش مهمی در کنترل آتش‌سوزی‌ها باشند.

ساختمان‌ها لازم است علاوه بر کپسول‌های آتش‌نشانی قابل حمل، مجهز به سیستم اعلام حریق نیز باشند تا با اطمینان بیشتری از افراد در برابر آتش محافظت کنند. تجهیزات آتش نشانی یا تجهیزات اطفا حریق می‌توانند بخش مهمی در کنترل آتش‌سوزی‌ها باشند. ما نیز تصمیم داریم در ادامه‌ی این مطلب به معرفی تجهیزات مختلف آتش‌نشانی و اطفا حریق بپردازیم.

محصولات آتش نشانی

در گذشته، آتش سوزی از جمله حوادثی بود که جان بسیاری از انسان ها را به خطر می انداخت اما امروزه، تجهیزات آتش نشانی مورد استفاده در ساختمان ها، صدمات و تلفاتِ ناشی از حادثه آتش سوزی را به حداقل رسانده اند. در این بخش قصد داریم تا فاکتور های موثر در تعیین هزینه های خرید محصولات آتش نشانی را به شما معرفی نماییم. شما باید قبل از خرید این محصولات، فاکتور هایی که در ادامه بیان خواهند شد را حتما مد نظر قرار دهید.

فاکتور های موثر در تعیین هزینه های خرید محصولات آتش نشانی

در این قسمت، تمامی عوامل موثر در تعیین قیمت خرید محصولات آتش نشانی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. این عوامل عبارتند از؛

1. نوع سیستم اعلام حریق؛ متعارف، آدرس پذیر و وایرلس

• سیستم اعلام حریق متعارف: سیستم های متعارف، ساده ترین نمونه از سیستم های اعلام حریق می باشند. این سیستم ها، توانایی تشخیص حادثه آتش سوزی را دارند اما نمی توانند محل دقیق حادثه را مشخص نمایند. قیمت خرید سیستم های متعارف، معمولا نسبت به سایر نمونه های سیستم های اعلام حریق، پایین تر می باشد.
• سیستم اعلام حریق آدرس پذیر: سیستم اعلام حریق آدرس پذیر می تواند پس از شروع حادثه آتش سوزی، مکان دقیق حادثه را به صاحب‌خانه اعلام کند. بنابراین، با استفاده از این سیستم، شما می توانید در کوتاه ترین زمانِ ممکن، محل وقوع آتش سوزی را پیدا کنید و فرآیند اطفاء حریق را انجام دهید. در مراکزِ فروشِ محصولات آتش نشانی، معمولا قیمت خرید سیستم های آدرس پذیر، از سیستم های متعارف بیشتر می باشد.
• سیستم اعلام حریق وایرلس: سیستم های اعلام حریق وایرلس، نیازی به استفاده از کابل ندارند و ارتباطِ بینِ تجهیزاتِ مختلفِ آنها، از طریق امواج رادیویی برقرار می شود. مراکز فروش محصولات آتش نشانی، سیستم های وایرلس را با قیمت های متنوعی به مشتریان ارائه می دهند. شما باید ابتدا کیفیت و قیمتِ محصولات آتش نشانی فروشگاه های مختلف را با یکدیگر مقایسه کنید و سپس، اقدام به خرید نمایید.

2. نوع سیستم اطفاء حریق؛ گاز، آب، فوم

• سیستم اطفاء حریق با آب: در این سیستم، از آب برای انجام فرآیند اطفاء حریق، استفاده می شود. معمولا آب از طریقِ وسیله ای به نام اسپرینکلر، بر روی آتش پاشیده می شود. قیمت خرید سیستم اطفاء حریق آبی، نسبتاً پایین و مناسب می باشد.
• سیستم اطفاء حریق با گاز: در این سیستم، از یک گازِ خنثی، برای انجام فرآیند اطفاء حریق، استفاده می شود. این گاز، از رسیدنِ اکسیژن به ناحیه آتش سوزی، جلوگیری می کند. قیمت خرید سیستم اطفاء حریق گازی، مقداری از سیستم آبی، بالاتر می باشد.
• سیستم اطفاء حریق با فوم: در این سیستم، فرآیند اطفاء حریق با استفاده از ماده ای به نام فوم، انجام می شود. فوم، مخلوطی از آب و کف می باشد و از رسیدنِ اکسیژن به آتش، جلوگیری می کند. قیمت خریدِ این سیستم اطفاء حریق نیز، معمولا نسبت به سایر سیستم ها، بالاتر است.

3. تعداد تجهیزات مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق

در سیستم اطفاء حریق، از تجهیزات و وسایل مختلفی استفاده می شود. برخی از این تجهیزات عبارتند از؛

• اسپرینکلر
• شیر آتش نشانی
• پمپ آتش نشانی
• کپسول آتش نشانی
• جعبه آتش نشانی
• و…

هرچه تعداد تجهیزات آتش نشانی مورد استفاده در یک سیستم اطفاء حریق بیشتر باشد، هزینه نهایی راه اندازی آن سیستم نیز بالاتر خواهد بود.

4. تجهیزات و وسایل عمومی مورد استفاده در سیستم های اعلام و اطفاء حریق

در مکان های عمومی (مانندِ ایستگاه مترو، فرودگاه، ادارات، سازمان ها و…) نیز از تجهیزات و محصولات آتش نشانی خاصی استفاده می شود. برخی از این محصولات عبارتند از؛

• کپسول آتش نشانی
• علائم و تابلو های راهنما
• جعبه آتش نشانی
• درب اضطراری
• و…

تجهیزات فوق، با قیمت های مختلفی در بازارِ فروشِ محصولات آتش نشانی، به مشتریان ارائه می شوند. شما باید از فروشگاهی محصولاتِ مورد نیاز خود را خریداری نمایید که بهترین تجهیزات آتش نشانی را با مناسب ترین قیمت، به شما ارائه می دهد.

دسته‌بندی تجهیزات آتش نشانی: ادوات اطفا حریق را می‌شناسید؟

تجهیزات آتش نشانی وسایلی هستند که برای تشخیص، اعلام و اطفاء آتش مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات برای محافظت از جان و مال افراد بسیار مهم هستند و لازم است که ساختمان‌ها به تجهیزات آتشنشانی مجهز باشند. سیستم‌ها و تجهیزات آتش نشانی بسته به سن، اندازه، کاربری و نوع ساختمان متفاوت هستند و یک ساختمان ممکن است شامل برخی یا همه‌ی تجهیزات مانند سیستم اعلام حریق، سیستم‌های اطفاء حریق (کپسول‌های آتش‌نشانی)، شلنگ آتش‌نشانی، سیستم‌های شیر آتش‌نشانی و سیستم‌های آب‌پاش اتوماتیک (اسپرینکلر) باشند. جدای از سیستم‌های اعلام حریق، به طور کلی تجهیزات آتش‌نشانی به دو دسته تقسیم می‌شوند: تجهیزات آتش نشانی قابل حمل (مانند کپسول‌های آتش‌نشانی و پتوی آتش‌نشانی) و تجهیزات آتش‌نشانی ثابت (مانند شیر آتش‌نشانی و اسپرینکلر).

هر کدام از این تجهیزات از اجزا و بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند و به نوبه‌ی خود از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در ادامه تصمیم داریم به معرفی تجهیزات مختلف آتش نشانی بپردازیم.

تجهیزات آتش‌ نشانی: 1. سیستم اعلام حریق

در وقوع آتش‌سوزی زمان نقش بسیار مهمی دارد. آتش معمولا از یک شعله‌ی کوچک آغاز می‌شود و سپس گسترش می‌یابد بنابراین هرچه زودتر وقوع آتش تشخیص داده شود کنترل آن و میزان خسارت‌های ناشی از آن بسیار کمتر خواهد بود. به این ترتیب می‌توان سیستم اعلام حریق (Fire Alarm System) را یکی از تجهیزات آتش نشانی پیشگیرانه در وقوع حریق دانست. سیستم اعلام حریق در انواع سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional)، سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable) و سیستم اعلام حریق بی‌سیم یا وایرلس (Wireless) موجود است که می‌توان بنابر احتیاجات نسبت به نصب آنها در ساختمان‌های مسکونی، اداری، صنعتی و غیره استفاده کرد.

اما سیستم اعلام حریق چیست و چگونه کار می‌کند؟ سیستم اعلام حریق مجموعه‌ای از تجهیزات الکترونیکی است که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند و در تشخیص زودهنگام علائم آتش می‌توانند موثر باشند. از جمله بخش‌های مختلف سیستم اعلام حریق می‌توان به پنل مرکزی، دتکتورهای اعلام حریق (دتکتور دودی، حرارتی، گازی و شعله)، شستی اعلام حریق، آژیر و آژیر فلاشر و غیره اشاره کرد که در ادامه به معرفی هر یک از آنها می‌پردازیم.

در بیان عمومی گاهی تجهیزات اعلام حریق، تجهیزات آتش نشانی یا تجهیزات اطفا حریق اطلاق می‌شود؛ به همین دلیل در این مطلب به معرفی تجهیزات اعلام حریق هم پرداخته‌ایم.

تجهیزات آتش نشانی – اجزای سیستم اعلام حریق: 1. پنل مرکزی اعلام حریق

پنل اعلام حریق یا کنترل پنل یا پنل مرکزی مغز و مرکز اصلی یک سیستم اعلام حریق است که وظیفه‌ی ارتباط بین سایر اجزا را بر عهده دارد. مرکز کنترل، اطلاعات را از ورودی‌ها (شستی و دتکتورها) دریافت می‌کند و سپس با بررسی این اطلاعات نسبت به اقدامات بعدی و فعال کردن خروجی‌ها (آژیر و آژیر فلاشر و غیره) اقدام می‌کند.

• پنل اعلام حریق در نوع متعارف قابل استفاده برای ساختمان‌های مسکونی و اداری کوچک است. در این نوع پنل، هر بخش یا طبقه از ساختمان به عنوان یک زون مشخص می‌شود و با فعال شدن دتکتورها یا شستی می‌توان زون مربوط به آن را تشخیص داد و امکان تشخیص دتکتور یا شستی فعال‌شده به طور دقیق وجود ندارد.
• پنل اعلام حریق آدرس‌پذیر با قابلیت نمایش آدرس تمام شستی‌ها و دتکتورها قابل استفاده در ساختمان‌های بزرگ، مراکز تجاری، صنعتی و غیره است و با فعال شدن هر یک از ورودی‌ها می‌توان به سرعت محل آن را شناسایی کرد.
• پنل اعلام حریق بی‌سیم یا وایرلس بدون نیاز به کابل و سیم‌کشی عمل می‌کنند و با قابلیت تنظیم و انعطاف‌پذیری بالا مناسب نصب در موزه‌ها و یا سایر مکان‌هایی است که نمی‌توان در آنها سیم‌کشی انجام داد.
• 

تجهیزات آتش نشانی – اجزای سیستم اعلام حریق: 2. دتکتور دودی اعلام حریق

دتکتورهای دودی اعلام حریق نیز یکی از تجهیزات آتش نشانی هستند که با تشخیص ذرات دود حاصل از آتش، آژیر اعلام حریق را فعال کرده و افراد را از وجود حریق مطلع می‌سازد. این نوع دتکتور در انواع مختلف دتکتور دودی یونیزه و دتکتور دودی فتوالکتریک موجود است.

دتکتور دودی یونیزه ذرات بسیار ریز دود را تشخیص می‌دهد. این عمل از طریق یونیزاسیون هوای داخل محفظه انجام می‌شود. مولکول‌های یونیزه شده‌ی هوا به طور منظم توسط الکترودها جذب شده و یک ولتاژه برقرار می‌کنند. با ورود گرد و غبار به داخل محفظه‌ی دتکتور این جریان از بین می‌رود و دتکتور وجود حریق را تشخیص می‌دهد. این دتکتور دودی سرعت بالایی در تشخیص دود حاصل از آتش‌سوزی دارد اما با معایبی همچون حساسیت به رطوبت و حرارت، نیاز به تنظیم دوره‌ای و عدم حساسیت به ذرات درشت دود همراه است.

دتکتور دودی فتوالکتریک یا نوری نیز دارای یک منبع نوری است که به طور مستقیم یا با زاویه‌ی 90 درجه بر چشم الکترونیکی یا سلول فتوالکتریکی می‌تابد. ذرات گرد و غبار باعث کاهش این نور می‌شوند و دتکتور کاهش نور را به منزله‌ی آتش‌سوزی و حریق تشخیص می‌دهد. دتکتورهای دودی فتوالکتریک قابلیت تشخیص سریع ذرات دود حتی در تراکم پایین را دارند و در مقابل آتش‌سوزی‌های بدون شعله سریع عمل می‌کنند. این دتکتورها به علاوه به رطوبت و تغییرات فشار هوا حساس نیستند و بر خلاف دتکتورهای یونیزه نیاز به تنظیم مجدد ندارند.

تجهیزات آتش نشانی – اجزای سیستم اعلام حریق: 3. دتکتور حرارتی اعلام حریق

دتکتورهای حرارتی به بالا رفتن دمای محیط ناشی از آتش‌سوزی حساس هستند و آلارم اعلام حریق را فعال می‌کنند. این دتکتورها در دو نوع دتکتور حرارتی دما ثابت و دتکتور حرارتی دما افزایشی تولید می‌شوند. دتکتور حرارتی دما ثابت معمولا در دمای 60 درجه‌ی سانتی‌گراد فعال می‌شود. دتکتور حرارتی دما افزایشی از سوی دیگر به تغییرات دمایی حساس هستند و با تغییر ناگهانی هوا فعال می‌شوند.

تجهیزات آتش نشانی – اجزای سیستم اعلام حریق: 4. دتکتور گازی اعلام حریق

دتکتور گازی اعلام حریق در انواع مختلف برای تشخیص گازهای قابل انفجار یا گاز ناشی از آتش‌سوزی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. دتکتور گاز به طور دائم وجود گازها را در محیط بررسی می‌کند و در صورت بالا رفتن گازهای خطرناک با فعال کردن آژیر اعلام حریق، ساکنان را از خطر مطلع می‌سازد.

تجهیزات آتش نشانی – اجزای سیستم اعلام حریق: 5. شستی اعلام حریق

شستی اعلام حریق یکی از روش‌های دستی برای اعلام حریق است. افراد حاضر در یک محل می‌توانند در صورت مشاهده‌ی حریق با فشردن شستی، سیستم اعلام حریق و آژیر را فعال کنند.

تجهیزات آتش نشانی قابل حمل – تجهیزات اطفا حریق پرتابل

عملکرد تجهیزات آتش‌نشانی قابل حمل، مقابله با آتش‌سوزی‌های کوچکی است که بلافاصله پس از ایجاد حریق شناسایی می‌شوند. تجهیزات اطفاء حریق باید به عنوان وسیله‌ای برای پیشگیری و حفاظت از آتش در نظر گرفته شوند. برای مثال، تجهیزات آتش نشانی قابل حمل از رشد و گسترش یک حریق کوچک و از بین رفتن راه‌های فرار و ایجاد خطر برای افراد جلوگیری می‌کنند. در مکان‌های ساده، داشتن یک یا دو کپسول آتش‌نشانی قابل حمل از نوع مناسب، که در دسترس و قابل استفاده باشند، تمام چیزی است که مورد نیاز است. در شرایط پیچیده‌تر شاید به تعداد بیشتری کپسول آتشنشانی نیاز باشد.

کپسول‌های آتش‌نشانی برای اولین قدم اطفاء حریق که عموما قبل از رسیدن نیروهای آتش‌نشانی و توسط ساکنان انجام می‌شود، طراحی شده‌اند. البته این مساله از اهمیت بالایی برخوردار است که افراد از نوع کپسول‌های آتش‌نشانی و کاربرد آنها آگاهی داشته باشند. اکثر آتش‌سوزی‌ها از یک آتش کوچک شروع می‌شوند و در صورت استفاده از نوع و مقدار صحیح مواد اطفاءکننده‌ی حریق، می‌توان آتش را کنترل و خاموش کرد. کپسول‌های آتش‌نشانی با توجه به نوع عامل خاموش‌کننده باید کدگذاری شوند و در جایی قرار گیرند که کاملا در معرض دید باشند.

طبق سیاست‌های اداره ایمنی کپسول‌های آتش‌نشانی باید به طور منطقی در قسمت خروجی‌های ساختمان قرار گیرند تا ساکنان به سمت خروجی رفته و سپس برای خاموش کردن آتش بازگردند، زیرا مطمئن هستند یک راه خروج ایمن پشت سر آنها وجود دارد. در ادامه به معرفی تجهیزات اطفاء حریق قابل حمل می‌پردازیم که آشنایی با آنها می‌تواند در مواقع اضطراری بسیار کاربردی باشد.

تجهیزات آتش نشانی قابل حمل: 1. خاموش‌کننده‌های آبی (Water extinguishers)

خاموش‌کننده‌های آبی یکی از مقرون به صرفه‌ترین روش‌ها برای مقابله با آتش‌سوزی کلاس A و از پرکاربردترین تجهیزات آتش نشانی هستند که از مواد جامد مانند کاغذ، چوب و منسوجات ایجاد می‌شوند. چهار نوع مختلف از خاموش‌کننده‌های آبی وجود دارد که شامل جت آب، اسپری آب، آب با مواد افزودنی و مه آب می‌شود.

• خاموش‌کننده‌های جت آب با پاشیدن فواره‌ی آب به مواد سوزان، خنک کردن آنها و جلوگیری از احتراق مجدد مواد عمل می‌کنند و نباید از آن برای خاموش کردن تجهیزات الکتریکی روشن استفاده کرد.
• خاموش‌کننده‌های اسپری آب با اسپری ذرات بسیار ریز آب عمل می‌کند. هر قطره‌ی آب توسط هوا احاطه شده و غیر رسانا است. اکثر کپسول‌های آتش‌نشانی اسپری آب دارای تاییدیه‌ی آزمایش دی‌الکتریک 35 کیلوولت هستند که به این معناست که آنها بر روی منبع الکتریکی 35 هزار ولتی از فاصله‌ی 1 متری آزمایش شده‌اند.
• کپسول‌های آتش‌نشانی آب با مواد افزودنی، کپسول‌های آب با مواد شیمیایی کف‌کننده هستند. آب کشش سطحی طبیعی خود را از دست می‌دهد و می‌تواند به طور موثرتری به مواد در حال سوختن نفوذ کند. اضافه کردن مواد شیمیایی به آب به این معنی است که یک خاموش‌کننده‌ی کوچکتر می‌تواند میزان مشخصی از آتش را مشابه با یک کپسول آتش‌نشانی بزرگتر که تنها حاوی آب است، خاموش کند.
• خاموش‌کننده‌ی مه‌پاش، آب را به صورت مه پخش می‌کند؛ قطراتی بسیار کوچکتر از قطرات خاموش‌کننده‌ی اسپری آب. هر چه این قطرات کوچکتر باشد، سطح آب نسبت به اندازه‌ی آن بزرگتر است، قطره سریع‌تر تبخیر می‌شود و انرژی گرمایی را سریع‌تر جذب می‌کند. البته نکته‌ی منفی در خصوص این نمونه از تجهیزات آتش نشانی این است که هر چه قطره کوچکتر باشد وزن کمتری خواهد داشت و بنابراین ابر آب از قدرت کمتری برخوردار خواهد بود.

همه‌ی خاموش‌کننده‌های آبی دارای یک برچسب قرمز رنگ هستند.

تجهیزات آتش نشانی قابل حمل: 2. خاموش‌کننده‌های کف یا فوم (Foam extinguishers)

از خاموش‌کننده‌های کف می‌توان در اطفای حریق کلاس A (آتش‌سوزی شامل مواد جامد مانند چوب، کاغذ یا منسوجات) و B (مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، گازوئیل یا روغن) استفاده کرد. این تجهیزات آتش نشانی بیشتر برای اطفاء حریق‌های مایع مانند بنزین و گازوئیل مناسب هستند و از آنجایی که می‌توان از آنها برای خاموش کردن جامداتی مانند چوب و کاغذ هم استفاده کرد، نسبت به خاموش‌کننده‌های جت آب کاربردی‌تر هستند. کف، آتش‌سوزی مایع را با آب‌بندی سطح مایع و ممانعت از رسیدن بخار قابل اشتعال به هوا و دامن زدن به آتش‌سوزی مواد، اطفاء می‌کند. البته این خاموش‌کننده مناسب استفاده در آتش‌های مایع با جریان آزاد نیست.

خاموش‌کننده‌های فوم دارای برچسبی به رنگ کرمی هستند.

تجهیزات آتش نشانی قابل حمل: 3. خاموش‌کننده‌های پودری (Powder extinguishers)

خاموش‌کننده‌های پودری یکی از تجهیزات آتش نشانی خاموش‌کننده‌ی چند منظوره هستند زیرا می‌توان از آنها برای خاموش کردن آتش‌های کلاس A، B و C (آتش‌سوزی شامل گازها) استفاده کرد. بعلاوه از خاموش‌کننده پودری می‌توان در آتش‌سوزی با تجهیزات الکتریکی نیز استفاده کرد اما این ماده آتش را خنک نمی‌کند و ممکن است آتش دوباره شعله‌ور شود. خاموش‌کننده‌های پودری همچنین می‌توانند باعث از بین رفتن دید شده و مشکلات تنفسی ایجاد کنند. به همین خاطر اغلب توصیه می‌شود از این خاموش‌کننده در داخل ساختمان‌ها استفاده نشود مگر اینکه هیچ راه‌حل دیگری وجود نداشته باشد.

خاموش‌کننده‌های پودری دارای برچسبی به رنگ آبی هستند.

تجهیزات آتش نشانی قابل حمل: 4. خاموش‌کننده‌های دی اکسید کربن (Carbon dioxide extinguishers)

خاموش‌کننده‌های دی اکسید کربن (CO2) برای مکان‌هایی که تجهیزات الکترونیکی زیادی دارند (مانند اداره‌ها و اتاق سرور) بسیار ایده‌آل است زیرا این نوع از تجهیزات آتش نشانی برای خاموش کردن آتش‌سوزی دستگاه‌های برقی ایمن است. کپسول‌های خاموش‌کننده‌ی دی اکسید کربن بر خلاف خاموش‌کننده‌های کف، هیچگونه بقایایی از خود به جا نمی‌گذارند. از این خاموش‌کننده بعلاوه می‌توان در آتش‌های کلاس B نیز استفاده کرد که شامل مایعات قابل اشتعال مانند بنزین و پارافین می‌شوند. خاموش‌کننده‌های CO2 با خاموش کردن آتش و قطع جریان هوا کار می‌کنند.

خاموش‌کننده‌های کربن دی اکسید دارای برچسبی به رنگ سیاه هستند.

تجهیزات آتش نشانی قابل حمل: 5. خاموش‌کننده‌ی شیمیایی تر (Wet chemical extinguishers)

خاموش‌کننده شیمیایی تر برای استفاده در آتش‌سوزی‌های کلاس F استفاده می‌شود که شامل روغن‌ها و چربی‌هایی مانند روغن پخت و پز، روغن زیتون، روغن آفتابگردان، روغن ذرت و کره است. این خاموش‌کننده اگر به درستی استفاده شود، بسیار موثر خواهد بود. مواد شیمیایی تر به سرعت شعله‌ها را خاموش و روغن را خنک می‌کند و با ایجاد واکنش شیمیایی به یک محلول صابون مانند تبدیل می‌شود که سطح مواد را آب‌بندی کرده و از آتش‌سوزی مجدد جلوگیری می‌کند. اگرچه این نوع از تجهیزات آتش نشانی در وهله‌ی اول برای استفاده در آتش‌سوزی‌های کلاس F، روغن‌های پخت‌وپز و روغن سرخ‌کردنی طراحی شده‌اند اما در آتش‌سوزی‌های کلاس A (چوب، کاغذ و پارچه) و آتش کلاس B (مایعات قابل اشتعال) نیز قابل استفاده هستند.

خاموش‌کننده‌های شیمیایی تر دارای برچسبی به رنگ زرد هستند.

تجهیزات آتش نشانی قابل حمل: 6. پتوی آتش‌نشانی (Fire blankets)

از دیگر تجهیزات آتش نشانی می‌توان به پتوی آتشنشانی اشاره کرد که برای استفاده در آتش روغن‌های داغ مانند ماهیتابه یا سرخ‌کن‌های کوچک قابل استفاده است. بعلاوه از پتوی آتش نشانی می‌توان در مواردی استفاده کرد که لباس افراد آتش گرفته است. نحوه‌ی عملکرد این تجهیز به این صورت است که آتش را خفه و از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری می‌کند و به این ترتیب باعث خاموش شدن آتش می‌شود.

تجهیزات آتش نشانی ثابت

از جمله تجهیزات آتش نشانی ثابت می‌توان به شیرهای آتش‌نشانی، سیستم شلنگ آتش‌نشانی، سیستم اسپرینکلر، سیستم‌های مه پاش، سیستم کف و پودر خشک اشاره کرد. معمولا نصب و استفاده از سیستم‌های آتش‌نشانی ثابت در موارد زیر توصیه می‌شود:

• در ساختمان‌های بلند و یا ساختمان‌هایی که زیرزمین عمیق دارند، سیستم‌های حفاظت از آتش ثابت نیاز هستند تا برای کنترل و اطفای حریق بتوان از آنها استفاده کرد.
• در هر ساختمانی که نتایج ارزیابی خطر آتش‌سوزی نشان می‌دهد ممکن است با آتش‌سوزی‌هایی که به سرعت خاموش نمی‌شوند، ایمنی افراد و ساکنان به خطر بیفتد.
• در مکان‌هایی که ضررهای احتمالی (از بین رفتن مشاغل، هزینه‌ی جایگزینی تجهیزات و غیره) به خاطر یک آتش‌سوزی جدی می‌تواند بسیار بزرگ و جبران‌ناپذیر باشد.

تجهیزات آتش نشانی ثابت: 1. شیر آتش‌نشانی (Fire hydrants)

شیر آتش‌نشانی وسیله‌ای است که با استفاده از آن مقادیر زیادی آب به محل توزیع می‌شود تا از آن برای مقابله با آتش استفاده شود. طبیعی است که سیستم‌های شیر آتش‌نشانی قادر هستند مقادیر نامحدودی آب را برای استفاده‌ی آتش‌نشان‌ها تامین کنند. در مناطق صنعتی و تجاری بزرگتر، طبق قوانین و مقررات، نصب شیرهای آتش‌نشانی خصوصی برای استفاده توسط آتش‌نشانی در هنگام آتش‌سوزی، ضروری است.

تجهیزات آتش نشانی ثابت: 2. شلنگ آتش‌نشانی (Hose reels)

قرقره‌های شلنگ آتش‌نشانی برای استفاده‌ی ساکنان به عنوان اولین قدم در اطفاء حریق در نظر گرفته می‌شود اما در برخی از موارد (برای مثال حوادث کوچک) توسط آتش‌نشان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع از تجهیزات آتش نشانی برای حفاظت از آتش در ساختمان‌هایی مفید هستند که در آنها یک فرد آموزش‌دیده وجود دارد که اغلب کارهای ساختمان را انجام می‌دهد. شلنگ یا هوز آتش‌نشانی باید در موقعیت‌های مشخص و قابل دسترسی در هر طبقه نصب شود و ترجیحا باید در مجاورت مسیر خروجی باشد. طول شلنگ آتش‌نشانی باید کافی باشد به طوری که بتوان نازل شلنگ را به هر اتاقی برد و تا 6 متر داخل دورترین اتاق قابل انتقال باشد.

قرقره‌ی شلنگ آتش‌نشانی جریان قوی آب را از خود خارج می‌کند و می‌تواند آتش‌های بزرگ را خاموش کند. شلنگ‌ها معمولا در یک حلقه شلنگ آتش‌نشانی قرار می‌گیرند که 30 متر شلنگ را در برمی‌گیرد. شلنگ آتش‌نشانی یکی از انواع تجهیزات آتش نشانی استاندارد است و حتی در بزرگترین آتش‌سوزی‌ها نیز می‌تواند موثر باشد.

از هوزهای آتش‌نشانی در خودروهای آتش‌نشانی یا وسایلی مانند قرقره و جعبه‌ی آتش‌نشانی نگهداری می‌شود و هنگام حریق از آن برای انتقال آب استفاده می‌شود. معمولا چند نوع شلنگ آتش‌نشانی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• هوزهای نواری یا پارچه‌ای
• هوزهای پلاستیکی (در قرقره‌ی آتش‌نشانی استفاده می‌شود)
• هوزهای خرطومی (برای گرفتن آب از منابع باز)
• هوزهای فلزی (واسط آب‌گیری از شیرهای داخل زمین)

انواع شلنگ‌های نواری

1. شلنگ‌های بدون آستر – این شلنگ‌ها اولین شلنگ‌های تولیدی برای آتش‌نشانی بودند که از پنبه، کتان، کنف و … ساخته می‌شدند و هنگام استفاده می‌شد قطرات آب و نفوذ آن را روی هوز مشاهده کرد. استفاده از این شلنگ‌ها امروزه منسوخ شده است.
2. شلنگ‌های نواری آستردار – یکی از متداول‌ترین تجهیزات آتش نشانی است که از الیاف مصنوعی ساخته می‌شود و داخل آن نیز با لاستیک یا لاستیک مصنوعی آستر می‌شود. این لایه‌ی داخلی به وسیله‌ی گرما و فشار به لایه‌ی پارچه‌ای متصل می‌شود تا از نفوذ آب از داخل جلوگیری شود. این نوع شلنگ‌ها پس از استفاده باید شسته شده و خشک شوند.
3. شلنگ‌های پوشش‌دار یا کوتینگ شده – این شلنگ‌ها علاوه بر لایه‌ی آستر داخلی، سطحی آغشته به یک ماده‌ی شیمیایی دارند تا از لایه‌ی پارچه‌ای اصلی در برابر جذب آب، مایعات و مواد شیمیایی محافظت شود. این شلنگ‌ها نسبت به شلنگ‌های معمولی مقاومت بیشتری دارند.
4. شلنگ‌های روکش‌دار – این شلنگ‌های آتش‌نشانی دارای یک روکش آلاستومری (لایه‌ای از مواد شیمیایی) هستند که باعث می‌شود شلنگ از داخل و خارج نسبت به جذب مواد و مایعات آلاینده، سایش و حرارت مقاوم شود. این نوع شلنگ‌ها را در صورت آسیب دیدن و سوراخ شدن می‌توان تعمیر و اصلاح کرد. از آنجایی که خیس نمی‌شود، نیازی به خشک کردن آن وجود ندارد و بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که درصد رطوبت و بارندگی و مواد شیمیایی بالا است.

اندازه‌های استاندارد شلنگ‌های آتش‌نشانی

شلنگ‌های آتش‌نشانی طبق استاندارد BS می‌توانند به طول 15، 18، 25، 30 و 36 متر داشته باشند. در انگلستان طول شلنگ‌ها 25 متر و در ایران 20 متر تعیین شده است. بعلاوه قطر این تجهیزات آتش نشانی اطفای حریق در انواع ½ 1 اینچ، ¾ 1  اینچ، 2 اینچ، ½ 2 اینچ، ¾ 2 اینچ، 3 اینچ و ½ 3 اینچ تولید شده است. در ایران معمولا از شلنگ‌هایی با قطر بیشتر از ½ 1 و ½ 2 اینچ استفاده می‌شود. این شلنگ‌ها همچنین برای حمل و نقل آسان‌تر باید محدوده‌ی وزنی مشخصی مطابق با استاندارد BS داشته باشند که برای شلنگ‌هایی با قطر ½ 1 اینچ (38 میلی‌متر) در هر متر باید 330 گرم و برای شلنگ‌هایی با قطر ½ 2 اینچ (64 میلی‌متر) باید 620 گرم در هر متر باشد.

تجهیزات آتش نشانی ثابت: 3. سیستم اسپرینکلر یا آب پاش (Sprinkler systems)

سیستم‌های اسپرینکلر یکی از قدیمی‌ترین و مطمئن‌ترین تجهیزات آتش نشانی برای تشخیص و کنترل خودکار آتش‌سوزی‌ها هستند. این سیستم‌ها در درجه‌ی اول برای حفاظت از اموال در نظر گرفته شده‌اند اما می‌توانند برای ایمنی افراد نیز بکار برده شوند؛ به شرطی که برای این منظور طراحی شده باشند و در کنار سایر تجهیزات ایمنی آتش مانند سیستم‌های اعلام حریق عمل کنند.

سیستم اسپرینکلر چگونه کار می‌کند؟

سیستم آب‌پاش یا اسپرینکلر در پایه‌ترین سطح شامل شبکه‌ای از لوله‌ها است که از طریق یک شیر اصلی به منبع آب متصل می‌شوند. این شبکه در سراسر منطقه‌ی مورد حفاظت گسترده شده است و سرهای اسپرینکلر (دستگاه‌های تشخیص) به طور متناسب برای پوشش کل منطقه قرار داده می‌شوند. سرهای اسپرینکلر همیشه با حرارت کار می‌کنند و طوری تنظیم شده‌اند که آتش‌سوزی‌های کوچک اما ثابت شده را تشخیص دهند. وقتی وجود حریق تشخیص داده می‌شود، سر دستگاه که آتش را شناسایی کرده باز می‌شود و به آب اجازه‌ی خروج می‌دهد. سر دستگاه به گونه‌ای طراحی شده است که جریان آب به صورت اسپری پخش شود و مانند باران شدید روی ناحیه‌ی زیرین بریزد. خروج آب بعلاوه با فعال شدن آژیر همراه خواهد بود.

بر خلاف تصور عموم، تنها اسپرینکلرهایی که مستقیما تحت تاثیر گرما قرار بگیرند اجازه‌ی عبور آب را می‌دهند و همه‌ی اسپرینکلرها با هم فعال نمی‌شوند. تقریبا در همه‌ی موارد یک یا دو اسپرینکلر مستقیما در منطقه‌ی آتش‌سوزی عمل می‌کنند و معمولا برای کنترل آتش و خاموش کردن کامل آن کافی خواهند بود. جریان آب که از هر اسپرینکلر خارج می‌شود تحت کنترل نوع طراحی آن است و بسته به خطر می‌تواند متفاوت باشد.

انواع مختلف سیستم اسپرینکلر

سیستم‌های اسپرینکلر شرکت‌های مختلف معمولا به طور یکسان عمل می‌کنند اما با این حال انواع مختلفی از سیستم‌های اسپرینکلر بسته به ماهیت خطر می‌تواند وجود داشته باشد.

• سیستم لوله تر (Wet Pipe System)

تمام لوله‌ها تا سر اسپرینکلر به طور دائم پر از آب هستند. این نوع سیستم در اکثر ساختمان‌ها استاندارد است و از نظر پاشیدن آب روی آتش، سریع‌ترین واکنش را دارد. البته از این نوع اسپرینکلر نباید در مناطقی که خطر یخ‌زدگی وجود دارد استفاده شود.

• سیستم لوله خشک (Dry Pipe)

از سیستم اسپرینکلر لوله خشک در سردخانه‌ها یا مکان‌های مشابه که دما زیر صفر یا نزدیک نقطه‌ی انجماد باشد، استفاده می‌شود. لوله‌ها با هوای فشرده شارژ می‌شوند تا آب را در زیر شیر کنترل نگه دارند.

• سیستم جایگزین (Alternate System)

از این نوع سیستم در مواردی که درجه حرارت فصلی متفاوت است، استفاده می‌شود. این سیستم در طول تابستان مرطوب است تا سریع‌ترین واکنش را نشان دهد و در طول زمستان خشک است و با هوای فشرده پر می‌شود تا از یخ‌زدگی آن جلوگیری شود.

• سیستم اسپرینکلر پیش عملگر (Pre-action System)

از سیستم‌های پیش عملگر در مناطقی استفاده می‌شود که پیامدهای تخلیه‌های تصادفی، به دلیل آسیب مکانیکی، غیرقابل قبول در نظر گرفته می‌شود. برای مثال اتاق‌هایی که دارای تجهیزات پردازش داده‌های الکترونیکی هستند. در این موارد به خاطر تاثیر منفی آب بر وسایل و تجهیزات الکترونیکی، اسپرینکلر یک روش کمکی و تکمیلی برای خاموش کردن آتش است.

• سیستم سیلابی (Deluge Systems)

از سیستم اسپرینکلر سیلابی برای محافظت در برابر خطرهای خاص استفاده می‌شود؛ برای مثال مکان‌هایی که احتمال آتش‌سوزی شدید و سریع وجود دارد مانند تجهیزات ترانسفورماتور پر از روغن. سیستم‌های سیلابی که گاهی اوقات به آنها سیستم مه‌شکن یا سیستم خنک‌کننده نیز گفته می‌شود، معمولا برای حفاظت در برابر خطرات کوچک و خارجی استفاده می‌شوند.

تجهیزات آتش نشانی ثابت: 4. سیستم‌های مه‌پاش (Water mist systems)

سیستم‌های مه‌پاش آب با هدف اطفاء حریق با استفاده از حداقل‌ترین میزان ممکن آب طراحی شده‌اند. کلید موفقیت مه‌پاش آب، توانایی قطرات کوچک آب در مهار یا کنترل موثر و موفق آتش است. سیستم مه‌پاش، آب را از طریق نازل‌های مخصوص طراحی شده در فشارهای کم، متوسط یا زیاد می‌پراکند و عموما وقتی فشار سیستم زیاد می‌شود، اندازه‌ی قطرات آب کاهش پیدا می‌کند. این مساله به نوبه‌ی خود سطح کل واحد را افزایش می‌دهد و منجر به تولید حجم بیشتری از مه می‌شود که انرژی بیشتری از آتش می‌گیرد. (به سیستم اعلام حریق آبی مراجعه شود.)

تجهیزات آتش نشانی ثابت: 5. سیستم‌های اطفای حریق گازی (Gaseous systems)

سیستم‌های اطفای حریق گازی با جایگزینی گازهای معمولی جوی که باعث تقویت آتش می‌شوند با گاز یا مخلوطی از گازها که تقویت کننده‌ی آتش نیستند، عمل می‌کند. این نوع از تجهیزات آتش نشانی گاهی اوقات به آن “عامل پاک” نیز شناخته می‌شود زیرا در مقایسه با آب یا کف به اموال و وسایل صدمه یا آسیبی وارد نمی‌کند. برای مدتی طولانی از سیستم‌های اطفای حریق گازی برای محافظت از برنامه‌های تخصصی مانند سایت‌های کامپیوتر، اتاق‌های کنترل و مناطق دارای تجهیزات الکتریکی حیاتی و تجهیزات پردازش داده‌های الکترونیکی استفاده می‌شود.

سیستم اطفای حریق گازی معمولا اتوماتیک و به دتکتورها متصل است و باعث می‌شود که هنگام تشخیص آتش، عامل گازی در محیط آزاد شود. این سیستم به گاز موجود در منطقه‌ی آتش متکی است تا اطمینان حاصل شود غلظت کافی عامل گازی برای خاموش کردن آتش موثر است. به همین خاطر اتاق‌ها باید مهر و موم شده و تهویه‌ی کنترل‌شده داشته باشند.

تجهیزات آتش نشانی – سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم (Foam systems)

سیستم‌های فوم عمدتا برای محافظت در برابر خطرات ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند مخازن ذخیره‌ی نفت استفاده می‌شوند. فوم یا کف معمولا به دو روش استفاده می‌شود:

• سیستم‌های مستقل: این سیستم‌ها حاوی کف مخصوص خود هستند و شامل تجهیزات تولید فوم، لوازم فوم و لوله‌های متصل به پریزها می‌شوند. این نوع سیستم به گونه‌ای طراحی می‌شود که با استفاده از سیستم‌های تشخیص به طور خودکار عمل می‌کنند و می‌توانند آژیر خطر را به صدا در آورند.
• سیستم‌هایی که نیروی آتش‌نشانی تجهیزات فوم‌سازی را به آن متصل می‌کنند: در این سیستم‌ها، تجهیزات فوم سازی با ورودی مستقر در بیرون ساختمان، جایگزین می‌شود.

فوم انبساط کم برای آتش‌سوزی‌های مایع قابل اشتعال که آب با آن مخلوط نمی‌شود، مناسب است. میزان استفاده از محلول کف‌ساز در واحد سطح، زمان لازم برای کنترل و اطفاء حریق را مشخص می‌کند. کف با انبساط کم دارای آب خوبی است، مقاومت حرارتی دارد و پایداری طولانی مدت می‌دهد اما حجم و قابلیت پر شدن محدودی دارد.

فوم انبساط بالا و متوسط، با هوادهی یک محلول آبی از یک عامل کف‌کننده‌ی مصنوعی به میزان انبساط مناسب ساخته می‌شود. فوم‌های انبساط متوسط برای کاربردهای سطح پایین که نیاز به پوشش سطح است، استفاده می‌شود. معمولا از فوم انبساط بالا در فضاهای محدود استفاده می‌شود؛ برای مثال در برخی از انبارها، تونل‌ها، آشیانه‌ی هواپیماها و در برخی کاربردهای تخصصی که شامل گازهای قابل اشتعال هستند. (به سیستم تخلیه دود نیز مراجعه شود.)

تجهیزات آتش نشانی – سطل‌های آتش‌نشانی (Fire bucket)

سطل آتش‌نشانی یکی از ساده‌ترین تجهیزات آتش نشانی محسوب می‌شود اما می‌تواند بسیار کاربردی باشد. روی سطل قرمز استاندارد عبارت “Fire” نوشته شده است و از فلز یا پلاستیک ساخته می‌شود. سطل را می‌توانید با آب پر کنید یا می‌توانید درون آن یک پودر خنک‌کننده‌ی شعله بریزید. برای استفاده نیز محتویات سطل را روی آتش بریزید و این کار را تا زمانی تکرار کنید که آتش خاموش شود.

تجهیزاتِ آتش نشانی – جعبه‌ی کمک‌های اولیه

شاید اینطور فکر کنید که جعبه‌ی کمک‌های اولیه نمی‌تواند بخش مهمی از تجهیزات آتش نشانی باشد اما این جعبه‌های کمک‌های اولیه، پس از آتش‌سوزی ضروری خواهند بود. در دسترس بودن تجهیزات کمک‌های اولیه برای درمان و رفع جراحت‌های کوچک حاصل از حریق می‌تواند مفید و کاربردی باشد. بنابراین بهتر است ساختمان‌ها علاوه بر سایر تجهیزات آتش نشانی، مجهز به جعبه‌ی کمک‌های اولیه نیز باشند. (به مطلب فلو سوئیچ نیز مراجعه شود.)

تجهیزاتِ آتش نشانی – علائم اضطراری و خروج

در حالی که تجهیزات اطفاء حریق در شرایط اضطراری که آتش غیرقابل کنترل است از اهمیت بالایی برخوردار است، تخلیه‌ی ساختمان نیز بسیار مهم است. علائم اضطراری و خروج به افراد کمک می‌کنند تا یک مسیر واضح و مشخص را برای خروج از ساختمان در زمان‌های آتش‌سوزی دنبال کنند. نصب تابلوهای واضح و روشن به مهار وحشت ساکنان کمک می‌کند و آتش‌نشان‌ها نیز به راحتی می‌توانند مسیر خروجی را بیابند. (به مطلب چراغ خروج اضطراری اعلام حریق مراجعه شود.)

سایر تجهیزات اطفای حریق

علاوه بر تجهیزات اطفای حریق که تا اینجای مطلب به آنها اشاره کردیم، تجهیزات دیگری نیز هستند که می‌توانند نقش مهمی در فرآیند اطفای حریق داشته باشند. در ادامه به معرفی این تجهیزات آتش نشانی اطفای حریق می‌پردازیم.

نازل‌های آتش‌نشانی

برای انتشار آب یا فوم (کف) و پودر بر روی سطوح و به جهت خاموش کردن حریق از نازل‌های آتش‌نشانی استفاده می‌شود که به مدل‌های آتش‌نشانی (Fire fighting nozzles)، نوک تفنگی نازل (Fognozzle)، نازل کف‌ساز سبک و نازل کف‌ساز سنگین تقسیم می‌شوند. مدل‌های آتش‌نشانی قابلیت پرتاب آب به صورت جت و پودر را دارند. جنس شیر و اهرم این نازل‌ها معمولا از فلز آلومینیوم و بخش لوله‌ای آن نیز از پلاستیک (ABS) یا آلومینیوم است.

از نوک تفنگی نازل برای مواردی استفاده می‌شود که فاصله ایمنی از حریق زیاد است و پرتاب آب باید به صورت جت و پودری انجام شود. از قابلیت‌های این نوع نازل می‌توان به امکان تنظیم شعاع آب، قابلیت تنظیم دبی آب خروجی و همینطور بدنه‌ی مقاوم فلزی با طراحی ارگونومی اشاره کرد.

از نازل کف‌ساز سبک برای فوم‌های پرتوسعه و ترکیبی مختلف با نسبت تنظیمی 40 تا 75 استفاده می‌شود. این نازل‌ها معمولا سبک هستند، دبی خروجی بالایی دارند و با سرعت مناسبی می‌توان کف را برای اطفای حریق روی سطوح پراکنده کرد. فشار کارکرد این نمونه از تجهیزات آتش نشانی 5 بار و جنس آن نیز از استیل است.

نازل کف‌ساز سنگین نیز طول پرتاب بالایی دارد و به همین خاطر بیشتر در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که آتش‌نشانان بتوانند فاصله‌ی ایمنی از حریق را حفظ کنند. این نوع نازل برای اطفای حریق جامدات و همینطور مایعات اشتعال‌زا مانند نفت، روغن و چربی‌ها مناسب است. در مواردی که عامل حریق از مایعات هیدروفیلیک ایجاد شده، به خاطر استفاده از فوم‌های ترکیبی خاص، این نازل‌ها عملکرد بهتری دارند. سوراخ‌هایی که روی بدنه‌ی نازل قرار دارد باعث مکش هوا و ترکیب آن با فوم می‌شود و در نهایت به صورت پودر و جت از نازل خارج می‌شود.

اینداکتور (Inline Inductor)

یکی دیگر از تجهیزات آتش نشانی برای اطفای حریق، اینداکتور است که برای ثابت نگه داشتن مقدار ترکیب فوم با آب بکار برده می‌شود و برای حفظ این نسبت ترکیبی با توجه به نوع حریق، درجه‌ی 1 تا 6 درصد برای آن تعیین می‌شود. قسمت ورودی فوم به اینداکتور شامل شیلنگ ساکشن و آداپتور یا هیدرانت (1 اینچ) و قسمت ورودی آب و خروجی مواد ترکیب شده یعنی محل اتصال به شیلنگ (2 اینچ) است. از اینداکتور معمولا همراه با کف‌ساز سبک و سنگین استفاده می‌شود و جنس آن نیز از آلومینیوم با رنگ استاتیک یا برنج است.

توربکس (portable foam Generators set)

توربکس یکی دیگر از تجهیزات اطفای حریق آتش نشانی است که به خاطر قابلیت حمل و نقل آسان می‌توان از آن در جاهایی مانند انبار، محل نگهداری کشتی و ماشین‌آلات موتورخانه، واکت کابل‌های الکتریکی و موارد مشابه استفاده کرد. این دستگاه به خاطر استفاده از فوم، آسیب‌های ناشی از آب را به حداقل می‌رساند و به خاطر استفاده از فوم‌های ترکیبی مبتنی بر کف سبک، باعث افزایش سرعت اطفای حریق می‌شود. توربکس عملکرد و بازدهی بالایی در فضاهای سمّی مانند فرایندهای شیمیایی، کارخانه‌های بازیافت و به ویژه معادن است و امکان تخلیه‌ی دود را بیشتر می‌کند.

موبایل فوم (MOBILE foam UNIT)

این دستگاه یکی دیگر از تجهیزات آتش نشانی برای اطفای حریق است که به منظور استفاده‌ی فردی ساخته شده است. استفاده از موبایل فوم برای ترمینال‌های فرودگاه و راه‌آهن، انبار مواد روغنی، نقاشی، حلال و مواد نفتی و موارد مشابه مناسب است. کارکرد موبایل فوم به این صورت است که باید ورودی دستگاه به انشعاب فشار قوی آب متصل شود. این دستگاه دو عدد چرخ توپر (salid robber tvres) به قطر 400 میلی‌متر دارد و برای حمل و نگهداری انواع فوم‌های ترکیبی می‌تواند مناسب باشد.

کالکتینگ (Collecting) و دیوایدینگ (Dividing)

از اتصالات مهم در تجهیزات اطفای حریق آتش نشانی می‌توان به کالکتینگ و دیوایدینگ اشاره کرد. کالکتینگ هد چند سیال ورودی را به یک مسیر خروجی هدایت می‌کند. از دیوایدینگ نیز برای تقسیم جریان سیال ورودی به دو یا سه خروجی مجزا استفاده می‌شود.

دستگاه سلیم جت (SlimJet)

از این دستگاه برای پرتاب و پاشش فوم روی مواد در حال احتراق از فاصله‌ی زیاد استفاده می‌شود.

هوز ریل و فایرباکس

جعبه‌های آب آتش‌نشانی (Fire Box) نیز یکی از تجهیزات آتش نشانی مهم برای اطفای حریق در ساختمان‌ها و انبارها هستند. این جعبه‌ها به نوعی جعبه‌ی کمک‌های اولیه برای اطفای حریق محسوب می‌شوند و کارکردی بسیار حیاتی برای پاکسازی فضای محیط از دود و حرارت، تسریع اطفای حریق، ممانعت از برگشت شعله و ایجاد زمان کافی برای فرار دارند و در عین حال یکی از منابع تامین آب برای تیم‌های آتش‌نشانی نیز به شمار می‌روند. جعبه آتش‌نشانی در دو نوع فایر هوز (Fire Hose) و هوز ریل (Hose Reel) موجود است.

فایر هوز دارای لوله‌های نواری است که از آن برای خاموش کردن حریق‌های بزرگ استفاده می‌شود و معمولا در کارخانجات، کارگاه‌های بزرگ، پارکینگ‌ها، فروشگاه‌ها و هر مکانی که احتمال آتش‌سوزی در آن وجود داشته باشد، نصب می‌شود. هوز ریل در خودروهای آتش‌نشانی برای پخش آب، فوم و پودر مورد استفاده قرار می‌گیرد. هوز ریل نیز جعبه‌ای مجهز به لوله‌های لاستیکی است که برای خاموش کردن حریق‌های کوچک در ساختمان‌های مسکونی و اداری کوچک استفاده می‌شود. لوله‌های این جعبه آتش‌نشانی منعطف و با قطری کمتر از 19 میلی‌متر هستند که به اندازه‌ی نیاز از جعبه بیرون کشیده می‌شود.

جبعه‌ی آتش‌نشانی با کپسول آتش‌نشانی

این جعبه‌ها علاوه بر فایز هوز یا هوز ریل دارای کپسول آتش‌نشانی متناسب با نوع محتویات موجود در محل هستند. این جعبه‌ها در نقاطی نصب می‌شوند که به دلیل رعایت جنبه‌های ظاهری و زیبایی محیط، امکان نصب کپسول آتش‌نشانی به صورت مجزا وجود ندارد.

جعبه آتش‌نشانی کف‌پاش

این جعبه‌های آتش علاوه بر فایر هوز دارای یک مخزن کف، اینداکتور (نسبت‌ساز) و نازل کف‌ساز برای اطفای حریق وجود دارد. این جعبه‌ها را معمولا در سایت‌های پالایشگاهی، پتروشیمی، فردودگاه‌ها، انبارهای مواد شیمیایی و رنگ‌سازی و موارد مشابه نصب می‌کنند.

مانیتور آتش‌نشانی

مانیتور آتش‌نشانی یکی از تجهیزات آتش‌نشانی اطفای حریق است که برای پرتاب حجم زیادی آب یا فوم از راه دور بر روی آتش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مانیتورها با توجه اهمیت خود برای اطفای حریق، به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند:

• مانتیور آتش‌نشانی پرتابل یا قابل حمل – این مانتیورها به آسانی قابل حمل و نقل توسط یک یا دو نفر هستند. مانیتور آتش‌نشانی پرتابل وزن کمی دارد و به همین خاطر آتش‌نشانان به راحتی می‌توانند آن را در نزدیکی محل حریق مستقر کرده و از طریق شلنگ آتش‌نشانی به شیرهای آتش‌نشانی متصل کنند.
• مانیتور آتش‌نشانی ثابت – این مانیتورها روی خودروی آتش‌نشانی یا شیرهای آتش‌نشانی (هایدرانت) و رینگ آتش‌نشانی نصب می‌شوند و استفاده‌ی گسترده‌ای دارند.
• مانیتور آتش‌نشانی متحرک (تریلر مانیتور آتش‌نشان) – برای حمل مانیتور آتش‌نشانی با ظرفیت بالا، از تریلر مانیتورهای آتش‌نشانی استفاده می‌شود. این تریلرها به عقب وانت بسته شده و به راحتی حمل می‌شود. از این تریلرها می‌تواند در حریق‌های سنگین استفاده کرد و به طور کلی دارای دو نوع مخزن‌دار و بدون مخزن است.
• مانیتورهای آتش‌نشانی مخصوص (کنترلی) – از این نوع تجهیزات آتش نشانی اطفای حریق در مجتمع‌های صنعتی، پالایشگاه‌ها، کارخانه‌های مواد شیمیایی، سکوهای نفتی دور از ساحل، سکوهای فرود هلیکوپتر و غیره استفاده می‌شود. این نوع مانیتورها را می‌توان از طریق کنترل از راه دور کنترل کرد و اپراتور می‌تواند اقداماتی مانند آبرسانی به مانیتور، هدایت مانیتور در جهات مختلف و تعویض الگوی پاشش نازل را انجام دهد.

سیستم پرده آب

این سیستم به این گونه کار می‌کند که با ایجاد یک دیوار بزرگ از آب، در برابر شعله‌های آتش، حرارت، دود و گاز محافظت می‌کند. این سیستم پرده آب بدون نیاز به نیروی انسانی عمل می‌کند و به صورت تکی و چندتایی در کنار هم استفاده می‌شود.

هیدرانت‌های آتش‌نشانی

یکی از تجهیزات آتش نشانی که حتما در سطح شهر و خیابان‌ها با آن مواجه شده‌اید، هیدرانت یا شیر آتش‌نشانی است. این شیرهای آتش‌نشانی برای تامین آن مورد نیاز برای اطفای حریق مورد استفاده قرار می‌گیرند و کلیه‌ی ساختمان‌ها، پارکینگ‌ها، کنار جاده‌ها، مناطق صنعتی و غیره باید دارای شیر آتش‌نشانی باشند که به شبکه‌ی خدمات آب متصل است. شیر آتش‌نشانی یک لوله با کنترل دریچه‌ای است که از طریق آن، آب از لوله‌ی اصلی برای خاموش کردن حریق خارج می‌شود.

سیستم لوله‌ی ایستاده یا استند پایپ (StandPipe)

استندپایپ مجموعه‌ای از لوله‌ها است که منبع آب را به اتصالات شلنگ متصل می‌کند و برای توسعه‌ی شیر آتش‌نشانی کاربرد دارد. این سیستم برای ارائه‌ی یک سیستم آب از پیش لوله‌شده برای ساکنان ساختمان یا آتش‌نشانی طراحی شده است. سیستم‌های استندپایپ برای تامین آب حفاظت مورد نیاز برای اطفای حریق در داخل ساختمان کاربرد دارند.

اجکتور (Ejector)

از اجکتور برای جمع‌آوری مایعات قابل اشتعال بر روی سطح آب بدون استفاده از نیروی محرکه‌ی الکتریکی استفاده می‌شود. نیروی محرکه‌ی این تجهیز آتش‌نشانی، نیروی محرکه‌ی آب است.

خرید تجهیزاتِ آتش نشانی راهی برای افزایش ایمنی

تجهیزات اطفاء حریق، تجهیزاتی هستند که برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها و محافظت از ساکنان و افراد در برابر آتش، طراحی شده‌اند. برخی از تجهیزات قابل استفاده توسط همه‌ی افراد، چه آتش‌نشان‌های آموزش دیده و چه افراد معمولی است. لازم است افراد با کپسول‌های آتش‌نشانی و عملکرد آنها آشنا باشند تا در مواقع اضطراری بتوانند از آنها استفاده کنند و بعلاوه نصب و راه‌اندازی سایر سیستم‌های محافظتی نیز می‌تواند برای کاهش خسارت‌ها و کنترل آتش‌سوزی‌ها بسیار موثر باشد.

منبع