با وجود تعداد زیاد کپسول اطفا حریق یا کپسول آتش نشانی، انتخاب یک کپسول مناسب برای ساختمان یا هر کاربری دیگری می‌تواند بسیار دشوار باشد. در هر خانه‌ای باید حداقل یک کپسول آتشنشانی وجود داشته باشد اما اطمینان از داشتن نوع مناسب کپسول خاموش کننده حریق نیز به همان اندازه حائز اهمیت است. به همین خاطر تصمیم داریم در ادامه‌ی این مطلب در مورد کپسول اطفای حریق و کاربرد کپسول اطفا حریق صحبت کنیم و به معرفی انواع کپسول آتش نشانی پردازیم که می‌توانند برای خاموش کردن حریق مورد استفاده قرار گیرند.
وظیفه‌ی یک کپسول اطفای حریق قابل حمل، مقابله با آتش‌سوزی‌های کوچک است که بلافاصله پس از اشتعال، شناسایی می‌شوند. تجهیزات آتشنشانی باید به عنوان وسیله‌ای برای پیشگیری و حفاظت از آتش درنظر گرفته شوند.
برای مثال، تجهیزات آتشنشانی قابل حمل مانند انواع کپسول آتش نشانی می‌توانند از رشد یک آتش‌سوزی کوچک و خارج شدن آن از کنترل و گسترش آن به خارج از منطقه‌ی مبدا که ممکن است باعث خطرات بیشتری شود، جلوگیری کند.
تهیه‌ی کپسول اطفای حریق باید بر اساس ارزیابی خطر آتش‌سوزی انجام شود. کارفرمایان باید به الزامات BS 5306-8:2012 تاسیسات و تجهیزات اطفاء حریق در محل و انتخاب و تعیین محل نصب، مراجعه کنند. ارزیابی خطر آتش‌سوزی باید نوع، مکان، قابلیت دسترسی و علائم انواع کپسول آتش نشانی و همینطور ترتیب راه‌اندازی و نگهداری را در نظر بگیرد.
در ادامه به معرفی انواع کپسول اطفا حریق می‌پردازیم:
انواع کپسول اطفای حریق مانند کپسول پودری آتش نشانی، کپسول‌های گازی، آبی و … وجود دارد که هر کدام برای مقابله با نوع خاصی از کلاس آتش طراحی شده‌اند. همه‌ی این خاموش‌کننده‌ها به رنگ قرمز هستند اما با رنگ برچسب روی آنها از یکدیگر متمایز می‌شوند.
آتش‌ها بر اساس نوع سوختی که می‌سوزانند طبقه‌بندی می‌شوند و کپسول اطفا حریق با توجه به این کلاس‌های کلاس‌های آتش مشخص می‌شود. ما تصمیم داریم در ادامه انواع مختلف کلاس آتش را معرفی کنیم.
آتش‌سوزی‌های الکتریکی گاهی به اشتباه به عنوان آتش‌های گروه F طبقه‌بندی می‌شوند. با این حال، این طبقه‌بندی وجود ندارد و آتش‌سوزی‌های الکتریکی به خودی خود یک کلاس آتش را تشکیل نمی‌دهند. این بدان خاطر است که برق منبع اشتعال است و از نظر فنی سوخت محسوب نمی‌شود.
هنگامی که منبع برق ایزوله شود، آتش را می‌توان به طور کلی به عنوان آتش‌سوزی کلاس A در نظر گرفت اما هرگز نباید برای خاموش کردن این نوع آتش از آب یا فوم (کف) استفاده کرد زیرا ممکن است خطر برق‌گرفتگی وجود داشته باشد.
برای آتش‌سوزی‌های مربوط به دستگاه‌ها یا تجهیزات الکتریکی، برق باید در سریع‌ترین زمان ممکن قطع شود و بدون توجه به وضعیت برق در همه‌ی موارد، از یک کپسول اطفا حریق غیررسانای الکتریکی استفاده شود.
کپسول اطفا حریق آبی تنها برای آتش‌سوزی‌های حاصل از کاغذ، چوب و پارچه (کلاس A) مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای این نوع آتش‌سوزی، فرد باید جت کپسول را در مقابل آتش از یک سو به سوی دیگر حرکت دهد و در حالی که شعله‌های آتش را به آرامی خیس می‌کند، آتش را از مواد در حال سوخت دور کند. در این نوع آتش‌سوزی‌ها هرگز نباید مستقیما مواد در حال سوختن را هدف قرار داد زیرا ممکن است باعث گسترش بیشتر آن شود.
کپسول اطفای حریق آبی را برای آتش‌سوزی‌های الکتریکی یا روغنی نباید مورد استفاده قرار داد. کپسول آتش نشانی آب اولیه بسیار بزرگ و سنگین هستند و درجه‌ی مقابله با آتش کمی دارند اما انواع جدیدتر آنها با افزودنی‌های سازگار با محیط زیست، می‌توانند کوچکتر، سبکتر و موثرتر باشند و اگر به طور تصادفی روی کابل‌های برق استفاده شوند، ایمن‌تر هستند.
کاربرد کپسول اطفا حریق آب برای اطفای حریق کلاس A است و نباید از این نوع کپسول اطفای حریق برای خاموش کردن آتش روغن یا آتش‌سوزی‌های الکتریکی استفاده کرد.
یک نوع جدید از انواع کپسول آتش نشانی آبی، کپسول اطفای حریق آب یا مه خشک است که آب دیونیزه شده را در ذرات بسیار ریز میکروسکوپی اسپری می‌کند. این اسپری جریان الکتریسیته را هدایت نمی‌کند و می‌توان از آن با خیال راحت برای خاموش کردن گستره‌ای از آتش‌ها استفاده کرد. این نوع کپسول اطفا حریق می‌تواند کوچکتر و سبکتر از انواع جت آب سنتی باشد و معمولا زمان تخلیه‌ی طولانی‌تر هم دارد. هیچ ماده‌ی شیمیایی در این کپسول بکار برده نمی‌شود و غبارها هیچ باقیمانده‌ای از خود بر جای نمی‌گذارند.
کاربرد کپسول آتش نشانی مه خشک به خاطر زمان تحلیه‌ی طولانی‌تر، بیشتر از کاربرد کپسول اطفا حریق آب است و بعلاوه از آن می‌توان برای اطفای حریق انواع مختلفی از آتش استفاده کرد.
کپسول آتش نشانی CO₂ را می‌توان برای انواع آتش‌سوزی‌ها از جمله آتش‌سوزی‌های الکتریکی، گازهای قابل اشعال و مایعات (کلاس B و C) مورد استفاده قرار داد. این نوع کپسول اطفا حریق گازی تنها حاوی گاز CO₂ تحت فشار است و در نتیجه هیچ اثری از خود باقی نمی‌گذارد. این مساله باعث می‌شود که این نوع کپسول اطفای حریق برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های رایانه و سایر تجهیزات الکتریکی مناسب باشند زیرا به وسایل برقی هیچ آسیبی نمی‌رسانند.
با این حال، کپسول آتش نشانی CO₂ اثر خنک‌کنندگی کم دارد و بنابراین باید مراقب بود که آتش دوباره شعله‌ور نشود. برای استفاده از این کپسول خاموش کننده دی اکسید کربن باید جت را به سمت پایه‌ی شعله نشانه گرفت و آن را به سرعت از یک طرف به طرف دیگر جارو کرد. بعلاوه فرد باید مراقب باشد مواد در حال سوختن جابجا و پخش نشود.
در صورت استفاده از کپسول اطفای حریق CO₂ در یک فضای بسته باید در اسرع وقت پس از خاموش کردن آتش، منطقه به خوبی تهویه شود.
کپسول پودری آتش نشانی یک عامل خاموش‌کننده مبتنی بر پودر را روی آتش پخش می‌کنند و به طور موثری باعث خفه شدن آتش می‌شوند. پودرهای ABC یا چندمنظوره حاوی فسفات آمونیوم هستند و برای مبارزه با آتش‌سوزی‌های کلاس A، B و C مناسب هستند. با این حال، پودر خاموش کننده نیز مانند کپسول آتش نشانی CO₂ اثر خنک‌کنندگی محدود دارد و در صورت داغ بودن آتش، امکان احتراق مجدد وجود دارد.
سایر خاموش‌کننده‌های پودری محدود به کلاس‌های B و C یا A و D هستند. هنگام استفاده از کپسول پودری آتش نشانی باید مراقب بود که پودر استنشاق نشود. این کپسول‌ها را نباید در فضاهای کوچک و محدود و یا در دفاتر استفاده کرد.
کپسول پودری آتش نشانی از خود باقیمانده بر جای می‌گذارند و پس از استفاده به تمیزکاری زیادی نیاز دارد. بعلاوه این کپسول اطفای حریق می‌تواند به مبلمان نرم، فرش‌ها، درایورهای کامپیوتر و غیره آسیب برساند.
کاربرد کپسول اطفا حریق مواد شیمیایی تر (Wet chemical fire extinguishers) به طور خاص برای مقابله با آتش‌سوزی‌های چربی و روغن پخت و پز (آتش‌های کلاس F) طراحی شده است و برای آشپزخانه‌های بزرگ و شلوغ مناسب است. مواد شیمیایی تر موجود در این کپسول اطفای حریق یک لایه روی مایع در حال سوختن ایجاده می‌کند که باعث خفه شدن آتش شده و آن را خنک می‌کند و به این ترتیب مانع از احتراق مجدد آتش می‌شود.
از فوم آتش نشانی نباید برای آتش‌سوزی‌های الکتریکی، آتش‌سوزی چربی یا گازهای قابل اشتعال استفاده کرد اما این کپسول های آتش نشانی برای آتش‌سوزی چوب، کاغذ و زباله‌های جامد و همینطور مایعات قابل اشتعال (آتش‌های کلاس A و کلاس B) مناسب هستند. برای این نوع آتش‌سوزی‌ها، جت کپسول اطفای حریق باید دقیقا روی مواد شعله‌ور باشد و اجازه دهید کف همانند پتویی روی آتش قرار گرفته تا آن را خفه و خاموش کند.
کاربرد کپسول اطفا حریق فوم برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های کلاس A و B است.
بدنه کپسول: محفظه فلزی که ماده اطفا در آن نگهداری می‌شود.
دریچه یا شیر خروجی: برای باز و بسته کردن جریان ماده اطفا.
اهرم یا ضامن (دستگیره فعال‌سازی): برای آزادسازی ماده اطفا به‌کار می‌رود.
پین ایمنی: از فعال شدن ناخواسته کپسول جلوگیری می‌کند.
شلنگ یا نازل: برای هدایت ماده اطفا به سمت آتش.
فشارسنج (در کپسول‌های پودری و گازی): میزان فشار داخل کپسول را نشان می‌دهد.
برچسب اطلاعات: شامل نوع ماده اطفا، دستور استفاده، تاریخ شارژ و نکات ایمنی.
کپسول های اطفای حریق باید طبق دستورالعمل‌های سازنده و استانداردهای مربوطه بررسی و نگهداری شوند. مدیران نیز باید اطمینان حاصل کنند که تمام کپسول‌ها حداقل یک بار در ماه به صورت چشمی توسط کارکنان ذی‌صلاح بررسی شوند. آنها باید اطمینان حاصل کنند که:
کپسول آتش نشانی باید همواره در دسترس و آماده‌ی استفاده باشد. بهترین مکان برای نگهداری این تجهیزات ایمنی، نصب دائمی آنها روی براکت دیواری، پایه‌ی زمینی یا داخل کابینت مخصوص کپسول آتش نشانی است. موقعیت نصب باید به گونه‌ای انتخاب شود که در زمان وقوع حریق، به‌راحتی توسط افراد قابل مشاهده و استفاده باشد.
هدف تشویق افراد به حرکت به سمت خروجی‌ها به جای رفتن بیشتر به داخل ساختمان و یافتن کپسول آتشنشانی است. انواع کپسول آتش نشانی از جمله کپسول پودری آتش نشانی اغلب نزدیک شستی اعلام حریق قرار داده می‌شوند تا فرد بتواند هم آلارم را به صدا درآورد و هم کپسول را در صورت لزوم بردارد.
قرار دادن کپسول آتش نشانی در مکان‌هایی مانند راهروها، نزدیک درهای خروج، راه‌پله‌ها و لابی‌ها باعث می‌شود افراد هنگام فرار بتوانند سریع‌تر آن را پیدا کرده و از آن استفاده کنند. این کار همچنین مانع از ورود افراد به عمق ساختمان برای یافتن تجهیزات اطفا حریق می‌شود.
در بسیاری از موارد، کپسول آتش نشانی در کنار شستی اعلام حریق نصب می‌شود. این چیدمان به افراد اجازه می‌دهد همزمان با فشردن شستی برای اعلام وضعیت اضطراری، کپسول را نیز برداشته و اقدامات اولیه اطفای حریق را آغاز کنند.
براساس استانداردها، فاصله هر فرد تا نزدیک‌ترین کپسول آتش نشانی نباید بیش از 10 متر باشد. این فاصله‌گذاری به واکنش سریع و کنترل مؤثرتر حریق در لحظات اولیه کمک می‌کند.
کپسول‌ها باید در موقعیتی ثابت و ایمن قرار گیرند تا در صورت لرزش یا ضربه سقوط نکنند و آسیبی به افراد وارد نشود.
برای کپسول‌های کوچک (حداکثر ۴ کیلوگرم): نصب با دسته در ارتفاع ۱.۵ متری از سطح زمین
برای کپسول‌های بزرگ‌تر: نصب با دسته در ارتفاع ۱ متری
قابل رؤیت بودن کپسول آتش نشانی یکی از الزامات ایمنی است. بدنه‌ی کپسول‌ها معمولاً به رنگ قرمز طراحی شده تا در محیط‌های مختلف به‌راحتی قابل شناسایی باشند. اگر به هر دلیل دید مستقیم به کپسول ممکن نباشد، استفاده از علائم هشداردهنده و تابلوهای راهنما الزامی است.
در صورتی که از براکت برای نصب کپسول آتش نشانی استفاده می‌شود، نکات زیر باید رعایت گردد:
براکت از نظر فنی با وزن و نوع کپسول سازگار باشد
مطابق با دستورالعمل سازنده نصب شود
جدا کردن سریع کپسول در مواقع اضطراری ممکن باشد
نصب کپسول آتش نشانی باید متناسب با نوع خطر احتمالی انجام شود. برای مثال در محیط‌هایی با تجهیزات الکتریکی مانند اتاق سرور یا تابلو برق، کپسول باید در نزدیکی خطر نصب شود، اما با فاصله‌ای ایمن که دسترسی در زمان حریق ممکن باشد.
حداکثر فاصله مجاز نسبت به نوع آتش‌سوزی:
کلاس A و C: تا ۳۰ متر
کلاس B و F: تا ۱۰ متر
نصب کپسول اطفای حریق در خودروهای شخصی، کامیون‌ها، اتوبوس و غیره نیز می‌تواند یکی از کارهای ضروری برای پیشگیری از خطرات احتمالی باشد. کپسول آتش نشانی خودرو همانند سایر کپسول‌های آتشنشانی است و تنها تفاوت آن در اندازه است که باعث می‌شود فضای زیادی اشغال نکرده و بتوان به راحتی آن را در داخل خودرو قرار داد.
آتش‌سوزی‌هایی که ممکن است در خودرو اتفاق بیفتد می‌تواند آتش‌سوزی ناشی از سوختن چوب، کاغذ، پارچه و غیره باشد (آتش کلاس A)؛ آتش‌های ناشی از سوختن بنزین، گازوئیل و سایر مایعات قابل اشتعال (آتش کلاس B) نیز نوع خطرناکی از حریق است که ممکن است با خسارات زیادی همراه باشد؛ و در نهایت آتش‌سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال (آتش کلاس C) است.
خرید کپسول اطفا حریق برای ایمنی خودروهای مختلف می‌تواند بسیار ضروری باشد.
یکی از عوامل وقوع حریق در اتومبیل‌ها، تصادف و یا نقص فنی است. با وجود یک کپسول اطفای حریق خودرو می‌توان در این شرایط وضعیت را کنترل کرده و از پیشرفت آتش‌سوزی جلوگیری کرد. اما کدام یک از انواع کپسول اطفا حریق ذکر شده در این مطلب برای خودرو مناسب هستند؟ همانطور که گفتیم نقص فنی و یا وقوع تصادف می‌تواند باعث وقوع حریق در خودرو شود.
اما عوامل دیگری مانند وجود نشتی در سیستم سوخت‌رسانی، داغ شدن بیش از حد موتور، ریختن مایعات خودرو، نگهداری ضعیف خودرو و غیره نیز می‌تواند باعث وقوع حریق شود. به طور کلی بهتر است نسبت به برطرف کردن نقص‌های فنی خودرو اقدام شود تا از این گونه حریق‌ها جلوگیری شود.
کپسول آتش نشانی مناسب خودرو کپسول پودری آتش نشانی یا ABC است که برای خاموش کردن آتش‌های ناشی از مواد پلاستیکی و مایعات قابل اشتعال در خودرو مناسب است.
کپسول اتش نشانی را باید در جایی قرار داد که دسترسی به آن آسان و سریع باشد و در صورت وقوع حریق بتوان به راحتی آن را برداشته و استفاده کرد. بهترین گزینه معمولا در داشبورد ماشین و یا زیر صندلی کنار راننده است. با این حال می‌توان این کپسول‌ها را در صندوق عقب خودرو نیز نگهداری کرد.
در صورت وقوع حریق در خودرو نیز بهتر است کاپوت را به طور کامل باز نکنید چرا که این کار باعث تشدید آتش خواهد شد. لازم است در کاپوت را به مقدار کمی باز کرده و خاموش‌کننده‌ها را از طریق شکاف باز شده به داخل کاپوت اسپری کنید.
کپسول آتش نشانی یا کپسول اطفای حریق وسیله‌ای است که برای خاموش کردن آتش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه یکی از تجهیزات اطفای حریق قابل حمل است که با توجه به نوع آتش از ترکیبات مختلفی مانند آب، پودر و گاز، گاز دی اکسید کربن و غیره تشکیل می‌شود. کپسول های اطفا حریق سیلندرهای فلزی جامدی هستند که با مواد اطفای حریق پر شده‌اند و وقتی اهرم بالای این سیلندرها را فشار دهید، مواد با فشار بالا از کپسول خارج می‌شود.
در این کپسول‌ها یک لوله‌ی مخزن فشار کپسول را به قسمت بالایی کپسول متصل می‌کند و یک شیر فنری ارتباط بین لوله و خروجی را مسدود می‌کند. در بالای سیلندر، یک سیلندر کوچک دیگر قرار دارد که با گاز فشرده شده‌ی دیگری مانند دی اکسید کربن پر شده است و یک سوپاپ آزاد شدن دی اکسید کربن را متوقف می‌کند.
برای استفاده مؤثر از این ابزار، مراحل زیر را دنبال کنید:
ضامن کپسول را بیرون بکشید.
اهرم بالای کپسول را فشار دهید تا شیر فنری باز شود.
نازل را به سمت منبع آتش نشانه بروید.
مواد خاموش‌کننده را مستقیماً به سمت سوخت پخش کنید تا شعله خاموش شود.
کاربرد کپسول آتش نشانی بسیار گسترده است و انواع کپسول آتش نشانی در اندازه‌های مختلف و گازهای مختلف ساخته می‌شوند.
یکی از عوامل وقوع حریق در اتومبیل‌ها، تصادف و یا نقص فنی است. با وجود یک کپسول اطفای حریق خودرو می‌توان در این شرایط وضعیت را کنترل کرده و از پیشرفت آتش‌سوزی جلوگیری کرد. اما کدام یک از انواع کپسول اطفا حریق ذکر شده در این مطلب برای خودرو مناسب هستند؟ همانطور که گفتیم نقص فنی و یا وقوع تصادف می‌تواند باعث وقوع حریق در خودرو شود.
اما عوامل دیگری مانند وجود نشتی در سیستم سوخت‌رسانی، داغ شدن بیش از حد موتور، ریختن مایعات خودرو، نگهداری ضعیف خودرو و غیره نیز می‌تواند باعث وقوع حریق شود. به طور کلی بهتر است نسبت به برطرف کردن نقص‌های فنی خودرو اقدام شود تا از این گونه حریق‌ها جلوگیری شود.
کپسول آتش نشانی مناسب خودرو کپسول پودری آتش نشانی یا ABC است که برای خاموش کردن آتش‌های ناشی از مواد پلاستیکی و مایعات قابل اشتعال در خودرو مناسب است.
کپسول‌های آتش نشانی پودر و فوم غیرسمّی هستند اما این بدان معنا نیست که خطراتی مرتبط با آنها وجود ندارد. اگر لازم شد از کپسول آتش نشانی استفاده کنید باید مطمئن شوید که از کپسول مناسبی برای نوع آتش استفاده می‌کنید. ریختن ماده‌ی اشتباه روی انواع خاصی از حریق می‌تواند بسیار خطرناک باشد. از تنفس ماده‌ی خاموش کننده اجتناب کنید. برخی از انواع کپسول های اطفا حریق مانند کپسول پودری آتش نشانی می‌توانند شرایط تنفسی خطرناکی ایجاد کنند و لازم است در فضاهای بسته از آنها استفاده نشود.
نوع کپسول اطفای حریق باید با نوع آتش سازگار باشد؛ در غیر اینصورت استفاده از یک کپسول آتش نشانی نامناسب می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
کاربرد کپسول آتش نشانی برای اطفای حریق است و این کپسول‌ها قابل اشتعال نیستند مگر اینکه، همانطور که گفتیم از نوع کپسول خاموش کننده نامناسب برای اطفای حریق نوع خاصی از آتش استفاده شود. قسمت بیرونی کپسول اطفا حریق نیز به گونه‌ای طراحی و ساخته شده است که در برابر دمای بسیار بالا مقاومت می‌کند تا بتوان از آن در برابر شعله‌های باز استفاده کرد.
هنگامی که یک آتش‌سوزی کوچک اتفاق می‌افتد و نیاز به خاموش کردن سریع آن وجود دارد، انواع کپسول آتش نشانی یا کپسول اطفا حریق بسیار مفید هستند. یک آتش اتفاقی و کوچک را می‌توان پیش از گسترش با کپسول اطفای حریق کنترل و خاموش کرد. محل قرارگیری این خاموش‌کننده‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ تعداد کارکنان و افراد در محل، انواع موادی که در محل وجود دارد، نوع آتش‌سوزی‌هایی که ممکن است اتفاق بیفتد و غیره بر محل قرارگیری کپسول‌ها تاثیر می‌گذارند.
به همین خاطر شاید لازم باشد بسته به نوع فعالیتی که در بخش‌های مختلف انجام می‌شود چندین کپسول اطفای حریق متفاوت در مناطق مختلف قرار داده شود. خرید کپسول اطفا حریق مناسب می‌تواند تضمین‌کننده‌ی جان و سلامت ساکنان یا کارکنان یک محل باشد. فراموش نکنید که کپسول‌ها را هر چند وقت یکبار بررسی کنید و در صورت نیاز آنها را تعویض کنید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره در خصوص خرید کپسول اطفا حریق می‌توانید با مشاوران مرکز اعلام حریق آرات تماس بگیرید.
خرید تجهیزات اطفای حریق
خرید تجهیزات اعلام حریق
درباره آرات
آرات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان تجهیزات اعلام و اطفای حریق در خاورمیانه، با شبکه‌ای گسترده از شرکای تجاری و نمایندگان، بازارهای داخلی و منطقه‌ای را پوشش می‌دهد. با تمرکز بر تجارت و فروش و پشتیبانی قوی تیم‌های فنی و مهندسی ، تجهیزات را برای پروژه‌‍‌های مهم زیرساختی تامین می‌نماید.
