بررسی انواع لوله کشی آتش نشانی ساختمان

لوله‌کشی آتش نشانی ساختمان

خوشبختانه طی ۱۵ سال گذشته در ایران، صنایع ساختمان سازی به خصوص لوله کشی آتش نشانی ساختمان، به سطح پختگی و رشد بالایی رسیده است. بعد از سال ۱۳۸۰ که سیستم کنترل مضاعف نظام شهرداری رایج شد و آیین نامه های زلزله دچار دگرگونی جدی گردید، ساختمان‌سازی های سطح پایین همراه با خیانت و دور از ضوابط علمی، کم کم به فراموشی سپرده شد.

اتفاقات دهه ۸۰ در کنترل مضاعف و طراحی سازه های پیشرفته، با آیین نامه های جدید زلزله انقلاب بزرگی در صنعت ساختمان بود. خوشبختانه شورای شهر و نظام شهرداری بیدار شد و افتضاح ساختمان سازی را جمع کرد. در دوره های قبل از دهه ۶۰، سازنده یا یک مالک تصمیم می گرفت ساختمان ۵ طبقه بسازد، در وسط کار تصمیم می گرفت دو طبقه به ساختمان اضافه کند. با علم امروز محاسبات سازه، این کار به یک جوک شبیه است. طی سال‌های دهه ۷۰، رایج بود با تایید یک کارشناس  و تاییدیه های ثانویه این اتفاق بیفتد. انقلاب دیگر در صنعت ساختمان، به ویژه بعد از فاجعه ساختمان پلاسکو، تغییر ضوابط لوله کشی آتش نشانی در ساختمان سازی بود. قبل از از تصویب شورای عالی آتش‌نشانی در نظارت جدی تر به صنعت ساختمان، لوله کشی آتش‌نشانی در ساختمان به منبع آبی با طراحی غلط و به چند کپسول آتش نشانی بسنده می گردید. امروزه اگر لوله کشی آتش نشانی در ساختمان با نظارت سازمان آتش‌نشانی صورت گیرد، ساختمان در بالاترین سطح استانداردهای آتش نشانی بوده و شاهد پیشگیری از حوادث فاجعه بار خواهیم بود.

استانداردها و ضوابط طراحی لوله کشی آتش نشانی ساختمان

استانداردهای بین‌المللی لوله کشی آتش نشانی ساختمان

در سطح جهانی، استانداردهایی مانند NFPA 13 (National Fire Protection Association)، BS 9990 (British Standard) و EN 12845 (European Norm) مشخصات فنی دقیق برای سیستم‌های لوله کشی آتش نشانی ساختمان ارائه می‌دهند. این استانداردها شامل:

• جنس و ضخامت لوله‌ها
• قطر مناسب بر اساس دبی و طول مسیر
• فشار کاری سیستم
• فاصله بین اتصالات و تجهیزات پایانی
• نحوه نصب رایزرها و شبکه افقی

رعایت این استانداردها در لوله کشی آتش نشانی ساختمان باعث می‌شود که در هنگام حریق، افت فشار کاهش یافته و جریان آب به صورت یکنواخت به تمامی نقاط ساختمان برسد.

الزامات ملی و دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی

در ایران، علاوه بر استانداردهای بین‌المللی، مقررات ملی ساختمان و دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی تهران الزامی برای لوله کشی آتش نشانی ساختمان است. این دستورالعمل‌ها شامل:

• ارتفاع نصب رایزرها و هوزریل‌ها
• فاصله مجاز بین هوزریل‌ها و هیدرانت‌ها
• نوع لوله‌ها و اتصالات مجاز
• الزامات تست و بازرسی دوره‌ای

توجه به این الزامات، تضمین می‌کند که سیستم با محیط ساختمان، شرایط جغرافیایی و ضوابط قانونی هماهنگ باشد.

ضوابط نصب و نگهداری لوله‌ کشی آتش نشانی ساختمان

علاوه بر طراحی، نصب و نگهداری لوله کشی آتش نشانی ساختمان نیز باید مطابق استانداردها انجام شود. نکات مهم شامل:

• رعایت شیب مناسب لوله‌ها برای جلوگیری از تجمع هوا یا رسوبات
• نصب صحیح اتصالات و زانوها برای کاهش افت فشار
• قرارگیری تجهیزات در دسترس برای استفاده و تعمیر
• برنامه زمان‌بندی برای بازرسی و تست فشار

رعایت دقیق این ضوابط، نه تنها ایمنی سیستم را تضمین می‌کند بلکه عمر مفید تجهیزات و عملکرد پایدار شبکه لوله کشی آتش نشانی ساختمان را نیز افزایش می‌دهد.

ضوابط آتش نشانی

• ضوابط محافظت سازه ساختمان از حریق احتمالی
• ضوابط دود و کنترل دود در حریق احتمالی
• ضوابط پله فرار در آتش نشانی
• ضوابط اعلام حریق در آتش نشانی
• ضوابط اطفاء و خاموش کردن آتش نشانی

یکی از ضوابط لوله کشی آتش نشانی بسیار مهم در ساختمان سازی، ضوابط محافظت سازه ساختمان، در آتش سوزی های احتمالی می باشد. یکی از اتفاقاتی که در ساختمان سازی می افتد، عدم پیش‌بینی محافظت سازه، مخصوصاً در سازه های فولادی در مقابل آتش سوزی احتمالی است. شما باید طوری ساختمان سازی انجام دهید که آتش نشانی و سیستم اطفاء حریق شبکه شهری، وقت کافی پیدا کند تا قبل از فرو ریزی ساختمان به اطفاء حریق بپردازد. بسیار مشاهده می کنید که در آتش سوزی در یک طبقه، به علت انتقال احتراق به ستون های ساختمان، ستون ها دچار کلپس شده و ساختمان به یکباره فرو می‌ریزد. اگر بتوانید ستون‌های ساختمان را حفظ نمایید، سیستم آتش نشانی وقت کافی برای اطفاء حریق خواهد داشت.

سازه ساختمان به دو نوع بتنی و فولادی تقسیم‌ می‌شوند. ساختمان‌های بتنی مقاومت بیشتری در مقابل حریق و آتش‌سوزی دارند. از آنجایی که بتن اصولاً نسبت به حرارت مقاوم‌تر از فولاد می باشد، صدمات کمتری را در آتش سوزی ساختمان های بتنی می بینیم. ساختمان‌های اسکلت فولادی در این حوزه صدمه پذیر هستند.

در ضوابط جدید لوله کشی آتش نشانی، بعد از ساخت سازه ساختمان و قبل از دیوارکشی و اجرای سقف ها، موظفید با نظارت سازمان آتش نشانی با لایه ضد حریق به ضخامت ۲ الی ۲.۵ سانتی متر کل قسمت های فولادی ساختمان را اندود نمایید. ماده ضد حریق، باعث مقاومت بالاتر سازه در آتش سوزی می گردد. دقت فرمایید که اندود کردن این لوازم و اتصالات فولادی، باید کاملا یکپارچه صورت گیرد و هیچ جایی از اسکلت فولادی ساختمان عاری از مواد فوق نباشد.

سیستم اعلام حریق چیست؟

به نظر می‌رسد یکی از اتفاقات فاجعه بار که در آتش‌سوزی ساختمان رخ می‌دهد، تاخیر در گزارش و رسیدگی می باشد.

سیستم اعلام حریق ۲ چیز را شما گزارش دهد: الف : دود ناشی از آتش‌سوزی. ب: نشتی گاز

سیستم اعلام حریق در لوله کشی آتش نشانی، کمک حال پیشگیری از حوادث فاجعه بار می باشد. با این حال، فقط آتش سوزی را اعلام میکند و اقدامی در جهت خاموش کردن آتش صورت نمی گیرد!

اطفاء حریق در لوله کشی آتش نشانی چیست؟

در ساختمان‌های کوچکتر، به سیستم اعلام حریق بسنده کرده بودیم. اما در ساختمان‌های سطح بالاتر، مخصوصاً از ۶ طبقه به بالا، علاوه بر سیستم اعلام حریق به سیستم اطفاء حریق یعنی سیستم خاموش کردن آتش نیز نیاز داریم. سیستم اطفاء حریق در یک نگاه ساده، منبعی پر از آب در بالاترین نقطه ساختمان به همراه یک شبکه لوله کشی می باشد. رایج ترین سیستم اطفاء حریق، سیستم اسپرینکلر می باشد. شبکه لوله کشی توسط نازل هایی که به اسپرینکلر معروف هستند، کنترل می گردند.

اجزای لوله‌کشی آتش‌نشانی ساختمان

لوله‌ها

اصلی‌ترین جزء سیستم هستند که آب را از منبع یا پمپ به تجهیزات اطفا منتقل می‌کنند. معمولاً از جنس فولادی گالوانیزه، سیاه، یا در برخی پروژه‌ها از لوله‌های CPVC/UPVC مورد تأیید استفاده می‌شود. انتخاب نوع لوله به فشار کاری، محل نصب و الزامات آتش‌نشانی بستگی دارد.

اتصالات

برای تغییر مسیر، انشعاب‌گیری یا اتصال لوله‌ها به کار می‌روند. اتصالات شامل زانو، سه‌راهی، تبدیل، کوپلینگ و فلنج می‌شوند. نوع اتصال می‌تواند جوشی، رزوه‌ای یا کوپلینگی (Grooved) باشد.

شیرآلات

کنترل جریان آب، تست و تخلیه توسط شیرها انجام می‌شود. مهم‌ترین شیرها شامل شیر کنترل اصلی، شیر یکطرفه، شیر فشارشکن، شیر تست و تخلیه و شیر تخلیه اصلی هستند.

رایزر (Riser)

لوله قائم اصلی است که آب را از پمپ یا منبع به طبقات و شبکه‌های افقی منتقل می‌کند. روی رایزر معمولاً تجهیزات کنترلی مانند مانومتر، فلوسوئیچ، شیر کنترل و شیر تخلیه نصب می‌شوند.

مانومتر (Pressure Gauge)

برای نمایش فشار سیستم در نقاط کلیدی مثل خروجی پمپ، کلکتور و ابتدای رایزر استفاده می‌شود.

فلوسوئیچ (Flow Switch)

وظیفه تشخیص جریان آب در رایزر یا لوله‌ها را بر عهده دارد و سیگنال لازم را به پنل اعلام حریق ارسال می‌کند.

اسپرینکلرها و جعبه‌های آتش‌نشانی (Sprinklers & Hose Cabinets)

خروجی‌های نهایی سیستم لوله‌کشی هستند. اسپرینکلرها به صورت خودکار عمل می‌کنند و جعبه‌های فایرباکس یا هوزریل امکان استفاده دستی برای اطفا را فراهم می‌کنند.

پمپ آتش‌نشانی

برای تأمین فشار و دبی کافی به سیستم لوله‌کشی متصل است و می‌تواند از نوع الکتریکی، دیزلی یا ترکیبی باشد.

اسپرینکلرها

دستگاه‌های پخش آب که معمولاً در سقف نصب می‌شوند و در صورت افزایش دمای محیط و تشخیص حرارت بالا، به‌صورت خودکار فعال شده و آب را پخش می‌کنند.

هیدرانت‌ها

شیرهای بزرگ و مقاومی که در بیرون ساختمان نصب می‌شوند و به آتش‌نشانان امکان می‌دهند تا در کوتاه‌ترین زمان به منبع آب پر فشار دسترسی داشته باشند.

سیستم‌های هشدار

این مجموعه شامل دتکتورها، آژیرها و پنل‌های اعلام حریق است که وظیفه دارند خطر آتش‌سوزی را به ساکنان و نیروهای آتش‌نشانی اطلاع دهند.

پمپ‌های آتش‌نشانی

پمپ‌های آتش‌نشانی وظیفه افزایش فشار آب در سیستم را بر عهده دارند تا اطمینان حاصل شود آب با فشار کافی به تمام نقاط ساختمان و تجهیزات اطفا می‌رسد.

1.منبع آب سیستم اسپرینکلر

یکی از مهم‌ترین بخش‌های طراحی و اجرای سیستم اسپرینکلر آتش‌نشانی، انتخاب منبع آب مناسب است. عملکرد صحیح این سیستم‌ها به تأمین پایدار، کافی و مطمئن آب بستگی دارد؛ چرا که حتی بهترین شبکه لوله‌کشی و پیشرفته‌ترین اسپرینکلرها بدون منبع آب مطمئن، در لحظه بحران کارایی نخواهند داشت. نوع منبع آب بسته به کاربری ساختمان، فشار و دبی مورد نیاز، استانداردهای طراحی و شرایط محیطی انتخاب می‌شود و می‌تواند از یک اتصال ساده به شبکه آب شهری تا مخازن بزرگ ذخیره یا منابع اختصاصی در پروژه‌های صنعتی متفاوت باشد.

منبع آب شهری

در بسیاری از پروژه‌ها ساده‌ترین گزینه، استفاده از آب شبکه شهری است. این روش زمانی کاربرد دارد که فشار و دبی آب شهری پاسخگوی نیاز طراحی سیستم باشد. مزیت اصلی آن، دسترس‌پذیری آسان و هزینه کمتر در شروع پروژه است، اما از آنجا که فشار و حجم آب شهری همیشه ثابت نیست، معمولاً برای اطمینان بیشتر از بوسترپمپ در کنار آن استفاده می‌شود.

مخزن ذخیره زمینی

مخزن ذخیره زمینی به‌عنوان یکی از مطمئن‌ترین منابع آب، معمولاً در محوطه یا زیر زمین ساختمان‌ها نصب می‌شود. این مخزن ظرفیت بالایی دارد و می‌تواند جریان آب پایدار و کافی را برای مدت زمان مورد نیاز طبق استانداردها تأمین کند. هرچند که اجرای آن نیازمند فضای زیاد، هزینه بیشتر و نگهداری دقیق‌تر است.

مخزن هوایی یا مرتفع

یکی دیگر از منابع آب، مخزن‌های مرتفع یا همان تانک‌های نصب شده در پشت‌بام یا برج‌های آب هستند. این نوع منابع با استفاده از نیروی گرانش، فشار اولیه مورد نیاز برای عملکرد اسپرینکلر را فراهم می‌کنند. ویژگی مهم آن‌ها شروع سریع عملکرد حتی در صورت عدم کارکرد پمپ است، اما محدودیت در حجم ذخیره و نیاز به سازه مقاوم برای تحمل وزن آب از چالش‌های اصلی آن محسوب می‌شود.

منبع ترکیبی

در برخی ساختمان‌ها از ترکیب چند منبع مانند شبکه شهری، مخزن ذخیره و بوسترپمپ استفاده می‌شود. این روش باعث افزایش اطمینان سیستم شده و امکان تأمین آب مداوم را در شرایط مختلف فراهم می‌کند. طراحی چنین سیستمی پیچیده‌تر است و هزینه اجرای آن بیشتر خواهد بود، اما به دلیل پایداری بالا، در پروژه‌های حساس و حیاتی بسیار توصیه می‌شود.

منابع ویژه یا اختصاصی

در صنایع بزرگ و پروژه‌های زیرساختی مانند پالایشگاه‌ها یا نیروگاه‌ها، معمولاً منابع اختصاصی آب مثل مخازن حلقوی یا حتی دریاچه‌های مصنوعی به کار گرفته می‌شوند. این منابع به دلیل ظرفیت بسیار بالا امکان تأمین آب برای مدت طولانی را فراهم می‌کنند و اطمینان کامل از عملکرد سیستم ایجاد می‌نمایند. البته چنین گزینه‌هایی هزینه‌های اجرا و نگهداری زیادی دارند و بیشتر در پروژه‌های بزرگ و پرخطر استفاده می‌شوند.

انتخاب منبع بر اساس دبی و فشار

انتخاب نوع منبع آب برای سیستم اسپرینکلر در نهایت به محاسبات دبی (Flow Rate) و فشار (Pressure) وابسته است. اگر شبکه شهری توان تأمین فشار و دبی مورد نیاز طبق محاسبات هیدرولیکی سیستم را داشته باشد، می‌تواند به‌عنوان منبع اصلی استفاده شود. در غیر این صورت، باید از مخازن ذخیره و بوسترپمپ برای جبران کمبود فشار و حجم آب بهره برد. برای پروژه‌های صنعتی یا ساختمان‌های با ریسک بالا، منابع ترکیبی یا اختصاصی بهترین گزینه هستند تا در شرایط بحرانی تأمین پایدار آب تضمین شود. به این ترتیب، طراحی منبع آب همواره باید با در نظر گرفتن نیاز واقعی سیستم و استانداردهای مربوطه انجام گیرد.

2.انواع پمپ آتش نشانی برای لوله کشی اطفا حریق سیستم اسپرینکلر

برای لوله‌کشی سیستم اسپرینکلر، انتخاب نوع پمپ آتش‌نشانی به نیاز پروژه، فشار و دبی مورد نیاز و شرایط نصب بستگی دارد. مهم‌ترین انواع پمپ‌هایی که در سیستم اسپرینکلر استفاده می‌شوند عبارتند از:

پمپ سانتریفیوژ افقی (Horizontal Split Case)

این پمپ پرکاربردترین گزینه در سیستم‌های اسپرینکلر است. به دلیل راندمان بالا و قابلیت کار در دبی‌های زیاد برای ساختمان‌های مرتفع، مراکز تجاری و پروژه‌های بزرگ صنعتی استفاده می‌شود. همچنین تعمیر و نگهداری آن ساده‌تر است چون طراحی دو تکه دارد.

پمپ خطی عمودی (Vertical Inline)

در پروژه‌هایی که فضای موتورخانه محدود است، پمپ خطی عمودی به کار می‌رود. این پمپ مستقیماً روی خط لوله نصب می‌شود و جای کمتری اشغال می‌کند، اما ظرفیت آن برای پروژه‌های متوسط مناسب‌تر است تا پروژه‌های بسیار بزرگ.

پمپ اند ساکشن (End Suction)

یکی از ساده‌ترین مدل‌ها با ورودی از جلو و خروجی از بالا است. معمولاً برای سیستم‌های اسپرینکلر در پروژه‌های کوچک‌تر یا به‌عنوان پمپ رزرو استفاده می‌شود. طراحی جمع‌وجور آن باعث صرفه‌جویی در هزینه اولیه می‌شود.

پمپ توربینی عمودی (Vertical Turbine)

وقتی منبع آب در عمق زمین یا مخازن زیرزمینی بزرگ قرار داشته باشد، از پمپ توربینی استفاده می‌شود. این پمپ‌ها توانایی مکش از اعماق زیاد را دارند و معمولاً در پروژه‌های صنعتی و نیروگاهی که نیاز به تأمین آب پایدار دارند، کاربرد دارند.

پمپ کمکی جوکی (Jockey Pump)

این پمپ کوچک برای ثابت نگه داشتن فشار شبکه لوله‌کشی اسپرینکلر نصب می‌شود. وظیفه آن جلوگیری از روشن شدن مکرر پمپ اصلی است. هرچند به‌تنهایی توانایی اطفای حریق را ندارد، اما در پایداری فشار سیستم نقش حیاتی دارد.

3.انواع شیرهای اتش نشانی برای ازاطفا حریق سیستم اسپرینکلر

برای سیستم لوله‌کشی اسپرینکلر، شیرهای آتش‌نشانی نقش کلیدی در کنترل جریان، تست، نگهداری و ایمنی دارند. مهم‌ترین انواع شیرهایی که در این سیستم استفاده می‌شوند عبارتند از:

شیر کنترل اصلی (Control Valve)

برای باز و بسته کردن جریان اصلی آب در شبکه اسپرینکلر استفاده می‌شود و معمولاً از نوع دروازه‌ای (Gate) یا پروانه‌ای (Butterfly) است.

شیر تست و تخلیه (Test & Drain Valve)

جهت شبیه‌سازی عملکرد اسپرینکلر و تخلیه آب از سیستم به کار می‌رود و امکان تست فشار و دبی را فراهم می‌کند.

شیر هشدار (Alarm Valve)

در سیستم‌های تر نصب می‌شود و هنگام جریان آب، سیگنال هشدار مکانیکی یا الکتریکی ارسال می‌کند.

شیر یکطرفه (Check Valve)

برای جلوگیری از برگشت جریان آب به منبع یا شبکه اصلی طراحی شده و ایمنی سیستم را تضمین می‌کند.

شیر فشارشکن (Pressure Reducing Valve)

در ساختمان‌های مرتفع یا نقاطی با فشار بالا نصب می‌شود تا فشار آب را به حد مجاز اسپرینکلرها کاهش دهد.

شیر فشار Relief (Pressure Relief Valve)

برای حفاظت از لوله‌ها و پمپ‌ها در برابر افزایش ناگهانی فشار استفاده می‌شود و معمولاً در خروجی پمپ نصب می‌گردد.

شیر تخلیه اصلی (Main Drain Valve)

جهت تخلیه کامل خطوط لوله یا آزمایش جریان در مسیر اصلی سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

4.انواع فلوسوئیچ در سیستم اطفا حریق اسپرینکلر

فلوسوییچ پره‌ای (Vane Type Flow Switch)

پرکاربردترین نوع فلوسوییچ در سیستم‌های اسپرینکلر است. این مدل دارای یک پره داخل لوله است که با حرکت جریان آب جابه‌جا می‌شود و سیگنال الکتریکی به پنل اعلام حریق یا سیستم کنترل ارسال می‌کند. نصب و نگهداری آسان باعث شده رایج‌ترین انتخاب در ساختمان‌ها باشد.

فلوسوییچ توربینی (Turbine Flow Switch)

در این مدل یک توربین کوچک داخل مسیر آب قرار دارد که با جریان آب می‌چرخد. سرعت چرخش توربین متناسب با دبی آب بوده و همین حرکت باعث فعال شدن کلید یا سنسور می‌شود. این نوع فلوسوییچ در پروژه‌هایی با نیاز به دقت بالاتر در تشخیص جریان کاربرد دارد.

فلوسوییچ پیستونی (Piston Flow Switch)

دارای یک پیستون فنردار است که با جریان آب به حرکت در می‌آید و در نتیجه باعث تحریک کنتاکت الکتریکی می‌شود. این نوع برای سیستم‌هایی با دبی پایین یا خطوطی که تغییرات جریان جزئی دارند، بسیار مناسب است.

فلوسوییچ الکترومغناطیسی (Electromagnetic Flow Switch)

بر اساس اصل القای الکترومغناطیسی کار می‌کند. عبور جریان آب رسانا از داخل میدان مغناطیسی ولتاژی ایجاد می‌کند که متناسب با دبی جریان است. این نوع فلوسوییچ بدون قطعه متحرک بوده و برای سیستم‌های دقیق و حساس استفاده می‌شود.

فلوسوییچ اولتراسونیک (Ultrasonic Flow Switch)

با استفاده از امواج اولتراسونیک تغییرات سرعت و دبی جریان را تشخیص می‌دهد. چون هیچ بخش مکانیکی در مسیر آب قرار نمی‌گیرد، افت فشار ایجاد نمی‌کند و دقت بالایی دارد. این مدل بیشتر در پروژه‌های صنعتی و سیستم‌های مدرن استفاده می‌شود.

5.انواع جنس لوله آتش نشانی ساختمان :

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان انتخاب جنس و ضخامت لوله‌های آتش‌نشانی یکی از مهم‌ترین مراحل طراحی است، زیرا تأثیر مستقیم بر دوام، ایمنی و کارکرد سیستم دارد. جنس لوله‌ها باید تحمل فشار کاری سیستم، دمای محیط و شرایط خوردگی را داشته باشد.
رایج‌ترین جنس‌های لوله آتش‌نشانی عبارت‌اند از:

فولاد کربنی گالوانیزه (Carbon Steel Galvanized)

مقاوم در برابر فشار و دمای بالا
پوشش گالوانیزه باعث کاهش خوردگی و افزایش طول عمر می‌شود
برای سیستم‌های تر و خشک مناسب است

فولاد ضدزنگ (Stainless Steel)

مقاومت بالا در برابر خوردگی، مناسب برای محیط‌های مرطوب یا صنعتی
هزینه بالاتر نسبت به فولاد گالوانیزه
معمولاً در ساختمان‌های خاص یا محیط‌های حساس استفاده می‌شود

لوله‌های پلی‌اتیلن تقویت‌شده (PE-X یا HDPE)

سبک، انعطاف‌پذیر و نصب سریع
مقاومت خوب در برابر خوردگی، اما فشار کاری محدودتر نسبت به فولاد
بیشتر در سیستم‌های خشک یا شبکه‌های کوچک و داخلی کاربرد دارد

لوله‌های مسی

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان مقاومت مناسب در برابر خوردگی، اما هزینه بالا و محدودیت قطر
برای پروژه‌های کوچک یا تجهیزات خاص استفاده می‌شود

نحوه اجرای لوله کشی آتش نشانی ساختمان

لوله کشی آتش نشانی در ساختمان ها از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا نقش حیاتی در حفاظت از جان و مال انسان ها دارد. این سیستم ها شامل لوله کشی، پمپ ها، مخازن آب و تجهیزات ایمنی دیگر هستند که همگی برای اطمینان از عملکرد صحیح و کارآمد سیستم آتش نشانی طراحی و نصب می شوند. نحوه اجرای لوله کشی آتش نشانی باید با رعایت دقیق استانداردها و مقررات ملی و بین المللی انجام شود تا در مواقع اضطراری بتواند به بهترین شکل ممکن عمل کند. از جمله مراحل مهم در این فرآیند می توان به طراحی اولیه، انتخاب مواد مناسب، نصب دقیق و آزمون های نهایی اشاره کرد. علاوه بر این، نگهداری و بازرسی های دوره ای نیز برای اطمینان از عملکرد مستمر و بدون نقص سیستم ضروری است. در اینجا به آموزش اجرای لوله کشی آتش نشانی ساختمان و بررسی جزئیات و روش های استاندارد اجرای لوله کشی آتش نشانی در ساختمان ها و ارائه راهکارهایی برای بهبود کیفیت و ایمنی این سیستم ها می پردازیم.

چگونه لوله کشی آتش نشانی ساختمان صورت می گیرد؟

اولین گام در آموزش اجرای لوله کشی آتش نشانی ساختمان این است که بفهمیم این لوله کشی چگونه صورت می گیرد؟ لوله کشی آتش نشانی یکی از مهمترین و حیاتی ترین سیستم ها در ساختمان ها به شمار می آید. این سیستم نقش اساسی در حفاظت از جان و مال افراد در برابر آتش سوزی ها ایفا می کند. فرآیند لوله کشی آتش نشانی به چندین مرحله تقسیم می شود. اولین مرحله طراحی سیستم است. در این مرحله، نیاز های ساختمان بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی بررسی و تحلیل می شود. سپس نقشه های لوله کشی تهیه می گردد که شامل مسیرهای لوله ها، نوع و تعداد شیرها، و محل نصب اسپری کلرها و هیدرانت ها است.

در مرحله بعدی، مواد و تجهیزات مورد نیاز تهیه می شوند. این تجهیزات شامل لوله ها، اتصالات آتش نشانی، شیرهای کنترل، اسپری کلرها و هیدرانت ها است. لوله ها عموماً از مواد مقاوم در برابر فشار و حرارت بالا مانند فولاد گالوانیزه یا پلاستیک های مخصوص ساخته می شوند. مرحله بعدی نصب لوله ها و تجهیزات است. لوله ها بر اساس نقشه های تهیه شده در محل های تعیین شده نصب می شوند. اتصالات به دقت و با استفاده از ابزارهای مخصوص انجام می گیرد تا از نشت و افت فشار جلوگیری شود. همچنین، اسپرینکلر و هیدرانت ها در نقاط استراتژیک ساختمان نصب می شوند تا در صورت وقوع آتش‌سوزی، آب به سرعت و به میزان کافی به محل حادثه برسد. پس از نصب، سیستم باید آزمایش و بررسی شود. این مرحله شامل تست فشار لوله ها و اتصالات، بررسی عملکرد اسپرینکلرها و هیدرانت ها، و اطمینان از کارکرد صحیح شیرهای کنترل است. هرگونه نقص یا اشکال باید به سرعت رفع شود تا سیستم به طور کامل آماده بهره‌برداری باشد.

در نهایت، پس از اتمام مراحل نصب و آزمایش، سیستم لوله کشی آتش نشانی باید به صورت دوره ای بازرسی و نگهداری شود. این بازرسی ها به منظور اطمینان از عملکرد صحیح سیستم و رفع مشکلات احتمالی صورت می گیرد. نگهداری منظم و به موقع می تواند از خرابی های احتمالی جلوگیری کرده و عملکرد بهینه سیستم را تضمین کند. در مجموع، لوله کشی آتش نشانی فرآیندی حساس و تخصصی است که نیازمند دقت و رعایت استانداردهای مرتبط است. این سیستم با تأمین آب در مواقع اضطراری، نقش حیاتی در حفظ ایمنی و سلامت ساکنان ساختمان ایفا می کند.

روش های لوله کشی آتش نشانی

لوله کشی آتش نشانی نقش بسیار مهمی در تأمین ایمنی ساختمان ها و جلوگیری از گسترش آتش دارد. روش های لوله کشی آتش نشانی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: سیستم های تر و سیستم های خشک. سیستم های تر، به طور دائمی با آب پر شده اند و آماده استفاده فوری در هنگام بروز حریق هستند. این سیستم ها معمولاً در ساختمان های مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرند و مزیت آن ها سرعت بالای واکنش به آتش است. لوله های این سیستم ها به سیستم آب رسانی اصلی ساختمان متصل هستند و با فعال شدن هر یک از تجهیزات اعلام و اطفای حریق، آب به سرعت به محل آتش‌سوزی می رسد.

در مقابل، سیستم های خشک تنها زمانی با آب پر می شوند که آتش‌سوزی رخ داده باشد. این سیستم ها بیشتر در مناطق سردسیر یا ساختمان هایی که خطر یخ زدگی وجود دارد، کاربرد دارند. در این سیستم ها، لوله ها به طور معمول خالی هستند و با تشخیص آتش توسط حسگرها، آب به سرعت وارد لوله ها می شود. همچنین، روش های نصب لوله های آتش نشانی باید به گونه ای باشد که حداقل افت فشار را تضمین کند و دسترسی آسان به تجهیزات اطفاء حریق را فراهم آورد. استفاده از مواد مقاوم در برابر خوردگی و حرارت و همچنین انجام تست های منظم برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ها نیز از دیگر نکات مهم در طراحی و اجرای لوله کشی آتش نشانی است.

انواع روش های لوله کشی آتش نشانی

لوله کشی آتش نشانی در ساختمان ها به دو دسته اصلی تقسیم می شود: سیستم های لوله کشی خشک و سیستم های لوله کشی تر. هر یک از این سیستم ها ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند که در ادامه آموزش اجرای لوله کشی آتش نشانی ساختمان به توضیح آن ها می پردازیم:

سیستم های لوله کشی خشک

لوله کشی آتش نشانی خشک به طور معمول در ساختمان هایی استفاده می شوند که امکان انجماد آب در لوله ها وجود دارد یا در مواردی که آب فقط در صورت نیاز وارد سیستم می شود. در این سیستم ها، لوله ها به طور معمول خالی از آب هستند و فقط زمانی که یک هیدرانت یا اسپری کلر فعال می شود، آب وارد لوله ها می شود. این سیستم ها خود به دو دسته تقسیم می شوند:

الف) سیستم لوله کشی خشک دستی

در این سیستم، هنگام وقوع آتش‌سوزی، یک شیر ورودی آب باز می شود تا آب وارد لوله ها گردد. این عمل معمولاً توسط نیروی آتش نشانی انجام می شود. سیستم لوله کشی خشک دستی بیشتر در ساختمان های بلند و برج ها استفاده می شود.

ب) سیستم لوله کشی خشک اتوماتیک

در این سیستم، با فعال شدن یک اسپری کلر یا هیدرانت، آب به صورت خودکار وارد لوله ها می شود. این سیستم با کمک سنسورها و دستگاه های اتوماتیک عمل می کند و نیازی به دخالت دستی ندارد.

سیستم های لوله کشی تر

سیستم های لوله کشی تر به طور مداوم با آب پر شده اند و آماده به کار هستند. این سیستم ها برای مناطقی مناسب هستند که خطر انجماد آب وجود ندارد. سیستم های لوله کشی تر نیز به دو دسته تقسیم می شوند:

الف) سیستم لوله کشی تر عادی

این سیستم ها به طور مداوم با آب پر هستند و اسپری کلرها به محض تشخیص حرارت ناشی از آتش سوزی فعال می شوند و آب را تخلیه می کنند. این نوع سیستم ها در ساختمان های تجاری، مسکونی و صنعتی استفاده می شوند.

ب) سیستم لوله کشی تر پیش فعال شده

در این سیستم، آب در لوله ها وجود دارد، اما تخلیه آب فقط در صورت فعال شدن همزمان اسپری کلر و سیستم اعلام حریق صورت می گیرد. این نوع سیستم ها برای مکان هایی که خسارت ناشی از تخلیه ناخواسته آب بسیار بالا است، مانند مراکز داده و آرشیوهای اسناد، مناسب هستند.

سیستم های ترکیبی

در برخی ساختمان ها، از ترکیب سیستم های لوله کشی خشک و تر استفاده می شود. این سیستم ها در مناطق مختلف یک ساختمان با توجه به نیازها و شرایط محیطی مورد استفاده قرار می گیرند

سیستم لوله کشی اسپرینکلر

سیستم لوله کشی اسپرینکلربه عنوان یکی از پرکارد ترین اجرا های سیستم اطفا حریق آبی با هدف کنترل سریع حریق و کاهش خسارات مالی و جانی در ساختمان‌های تجاری، صنعتی و اداری طراحی شده است. این سیستم شامل چند مرحله عملکردی است که به صورت خودکار عمل می‌کنند.
در طرح لوله کشی سیستم اسپرینکلر چند دسته متفاوت وجود دارد که نسبت به محیط های اجرایی چیدمان سیستم و طبیعتا لوله کشی آن متفاوت است

ضخامت لوله آتش نشانی ساختمانی

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان ضخامت لوله در لوله کشی آتش نشانی ساختمان باید بر اساس فشار کاری سیستم و قطر لوله تعیین شود. استانداردهای بین‌المللی (NFPA، EN) و ملی (مقررات ملی ساختمان ایران) توصیه‌های مشخصی دارند:

• برای لوله‌های فولادی گالوانیزه در سیستم‌های آتش‌نشانی:
  در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان :
  لوله‌های با قطر ۲ اینچ تا ۸ اینچ معمولاً ضخامت بین ۲ تا ۳ میلی‌متر دارند و لوله‌های با قطر بیشتر، ضخامت بالاتر (۳ تا ۵ میلی‌متر) برای تحمل فشار بالای پمپ
• برای لوله‌های پلی‌اتیلن و پلاستیکی:
  در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان :
  ضخامت بسته به فشار کاری و دمای محیط بین ۳ تا ۱۰ میلی‌متر متغیر است و مهم است که فشار تست هیدرواستاتیک رعایت شود
• لوله‌های مسی و استنلس استیل:
  در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان:
  معمولاً ضخامت استاندارد کارخانه و طبق توصیه NFPA یا EN انتخاب می‌شود و دبی و فشار سیستم نقش اصلی در انتخاب ضخامت دارد.

قطر لوله آتش‌نشانی در ساختمان

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان قطر لوله یکی از اصلی‌ترین پارامترها در طراحی سیستم لوله‌کشی آتش‌نشانی است، زیرا مستقیماً بر دبی آب، افت فشار، سرعت جریان و عملکرد تجهیزات پایانی تأثیر می‌گذارد. انتخاب قطر نامناسب می‌تواند باعث کاهش کارایی سیستم، افزایش افت فشار یا هدر رفت هزینه شود.

1. تعیین قطر لوله بر اساس دبی و طول مسیر

• دبی مورد نیاز برای هر بخش سیستم بر اساس تعداد تجهیزات فعال همزمان (هوزریل، اسپرینکلر، هیدرانت) محاسبه می‌شود.
• افت فشار در مسیر با طول لوله و تعداد زانوها و اتصالات مرتبط است. هر چه مسیر طولانی‌تر باشد، قطر لوله باید افزایش یابد تا افت فشار کاهش پیدا کند.
• استانداردهای بین‌المللی مانند NFPA 13 و EN 12845 توصیه می‌کنند که سرعت جریان آب در لوله‌های فولادی بین 1.5 تا 3 متر بر ثانیه باشد؛ بنابراین قطر باید طوری انتخاب شود که دبی لازم بدون افزایش بیش از حد سرعت جریان تأمین شود.

2. قطر رایج لوله‌ها

کاربرد	دبی تقریبی (لیتر/دقیقه)	قطر لوله (اینچ)	توضیح
هوزریل کوچک یا اسپرینکلر محدود	100–300	1–1.5	شبکه کوتاه و تجهیزات کم
هوزریل متوسط، شبکه طبقات	300–600	2–2.5	تامین دبی متوسط برای چند نقطه
رایزر اصلی ساختمان‌های کوچک و متوسط	600–1200	3–4	تامین فشار و دبی برای کل ساختمان
رایزر اصلی ساختمان‌های بلند	1200–2000	6–8	مناسب ساختمان‌های بلند و پیچیده
پروژه‌های صنعتی یا بلندمرتبه بزرگ	2000+	10+	تامین دبی بالا برای شبکه‌های صنعتی و بلند

نکته: این اعداد تقریبی هستند و در هر پروژه باید با محاسبات دقیق دبی و افت فشار نهایی تطبیق داده شوند.

3. نکات اجرایی

• در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان مسیرهای طولانی یا ساختمان‌های بلند نیاز به افزایش قطر دارند تا افت فشار کنترل شود.
• کاهش قطر لوله در مسیرهای فرعی کوتاه می‌تواند صرفه‌جویی هزینه ایجاد کند، بدون کاهش کارایی.
• در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان همیشه ضریب ایمنی در انتخاب قطر لوله در نظر گرفته شود (مثلاً ۱۰–۱۵٪ بیشتر از دبی محاسبه شده).
• انتخاب قطر استاندارد صنعتی، نصب و نگهداری سیستم را آسان‌تر و کم‌خطاتر می‌کند.

نقشه طراحی انواع لوله‌کشی در سیستم‌های اطفا حریق آتش‌نشانی

نقشه طراحی لوله‌کشی سیستم‌های اطفا حریق آتش‌نشانی از مهم‌ترین مراحل در تأمین ایمنی ساختمان است. این نقشه‌ها مسیر لوله‌ها، قطر و جنس آن‌ها، موقعیت تجهیزات، فشار کاری و جزئیات اجرایی را به‌طور دقیق مشخص می‌کنند. متغیرهایی مانند نوع سیستم (تر یا خشک)، شرایط اقلیمی، کاربری ساختمان، جنس لوله‌ها (فولادی، گالوانیزه، مسی، CPVC یا استیل ضدزنگ) و حتی نوع تجهیز (مثلاً جعبه توکار یا روکار، اسپرینکلر پایین‌زن یا بالازن) در طراحی نقشه تأثیرگذار هستند. رعایت استانداردهای بین‌المللی مانند NFPA و ضوابط سازمان آتش‌نشانی ایران تضمین می‌کند که سیستم در لحظه وقوع حریق عملکرد سریع و مطمئن داشته باشد.

نقشه لوله‌کشی جعبه آتش‌نشانی

نقشه جعبه آتش‌نشانی یا فایرباکس شامل جانمایی جعبه‌ها، مسیر لوله‌ها و اتصالات مرتبط است. طراحی باید به نحوی انجام گیرد که هر نقطه از ساختمان در دسترس یک شیلنگ قرار گیرد.

نوع جعبه می‌تواند توکار یا روکار باشد. در مدل توکار، لوله‌کشی نیز باید در داخل دیوار پیش‌بینی شود و معمولاً در ساختمان‌های در حال ساخت کاربرد دارد. در مدل روکار، لوله‌ها از بیرون عبور داده می‌شوند و برای پروژه‌های بازسازی یا مکان‌هایی با محدودیت فنی مناسب هستند.

همچنین جعبه‌ها ممکن است تک‌کابین یا دوکابین باشند. جعبه تک‌کابین معمولاً فقط شامل هوزریل یا شیر است، در حالی‌که دوکابین علاوه بر آن می‌تواند کپسول یا شیر هیدرانت داخلی نیز داشته باشد. این تفاوت در نقشه لوله‌کشی تأثیر می‌گذارد، زیرا جعبه دوکابین به فضای بیشتری برای ورودی آب و اتصالات نیاز دارد.

در نقشه باید قطر لوله ورودی (معمولاً ۲ تا ۴ اینچ)، ارتفاع نصب جعبه‌ها (۱.۱ تا ۱.۵ متر از کف) و محل قرارگیری در راهروها یا فضاهای عمومی مشخص شود. جنس لوله‌ها معمولاً فولادی مانیسمان یا گالوانیزه است، اما در برخی پروژه‌ها از CPVC هم استفاده می‌شود.

نقشه لوله‌کشی اسپرینکلر

نقشه اسپرینکلرها شامل مسیر لوله‌های اصلی و فرعی، موقعیت دقیق آب‌پاش‌ها و جزئیات اتصالات است. نوع اسپرینکلر و نحوه نصب آن تأثیر زیادی بر طراحی دارد.

اسپرینکلرها می‌توانند پایین‌زن، بالازن، دیواری یا جانبی باشند. انتخاب هرکدام به معماری سقف و نوع کاربری فضا بستگی دارد. برای مثال، در سوله‌های صنعتی با سقف‌های بلند، اسپرینکلر بالازن بیشتر به کار می‌رود، در حالی که در فضاهای اداری و مسکونی معمولاً پایین‌زن استفاده می‌شود.

دمای فعال‌سازی نیز متغیر است و در نقشه باید قید شود. رایج‌ترین دماها ۵۷، ۶۸، ۷۹ و ۹۳ درجه هستند. علاوه بر این، ضریب پاشش (K-factor) اهمیت دارد و بسته به نیاز پروژه، مقادیر ۵.۶، ۸ یا بیشتر انتخاب می‌شود.

جنس لوله‌ها می‌تواند فولادی سیاه (مانیسمان)، گالوانیزه یا CPVC باشد. در محیط‌های مرطوب یا دارای ریسک خوردگی بالا، از لوله‌های استنلس استیل استفاده می‌شود. نوع سیستم هم می‌تواند تر (Wet Pipe) یا خشک (Dry Pipe) باشد. در مناطق سردسیر، سیستم خشک ترجیح داده می‌شود تا از یخ‌زدگی آب جلوگیری شود.

نقشه لوله‌کشی هوزریل

نقشه هوزریل وظیفه دارد دسترسی آسان به آب با فشار کافی را برای مهار حریق‌های کوچک فراهم سازد. در این نقشه مسیر لوله‌ها، محل نصب قرقره‌ها و مشخصات شیلنگ درج می‌شود.

هوزریل‌ها می‌توانند دیوارکوب ساده یا کابینتی باشند. در مدل کابینتی، علاوه بر شیلنگ، تجهیزات دیگری مانند شیر کنترل یا حتی کپسول آتش‌نشانی در یک محفظه قرار می‌گیرند.

قطر لوله اصلی معمولاً ۲ یا ۲.۵ اینچ است، در حالی‌که قطر شیلنگ هوزریل ۱۹ یا ۲۵ میلی‌متر می‌باشد. طول شیلنگ متغیر است اما در بیشتر پروژه‌ها ۳۰ متر انتخاب می‌شود. فشار کاری باید به‌گونه‌ای طراحی شود که در انتهای طول شیلنگ حداقل ۴ بار فشار وجود داشته باشد.

جنس لوله‌ها معمولاً فولادی گالوانیزه یا مانیسمان است، اما در پروژه‌های سبک‌تر می‌توان از لوله‌های CPVC نیز استفاده کرد.

نقشه لوله‌کشی سیستم فوم

سیستم فوم در محیط‌هایی که مایعات آتش‌گیر وجود دارد (مثل پالایشگاه‌ها یا انبار مواد شیمیایی) کاربرد دارد. نقشه آن شامل مسیر انتقال فوم، نازل‌ها و تجهیزات تزریق می‌باشد.

در این سیستم، نسبت ترکیب آب و فوم متغیر است و می‌تواند ۳٪ یا ۶٪ باشد. لوله‌ها باید مقاوم در برابر خوردگی باشند و معمولاً از فولاد کربنی یا استنلس استیل ساخته می‌شوند. قطر لوله‌ها بر اساس دبی مورد نیاز طراحی می‌شود.

نازل‌ها نیز در انواع اسپری، شاوری یا چرخشی وجود دارند و انتخاب نوع آن‌ها در نقشه باید مشخص شود. منبع فوم می‌تواند تانک ثابت یا سیستم دوزینگ متحرک باشد. هر یک از این گزینه‌ها در نقشه تأثیر متفاوتی دارند.

نقشه لوله‌کشی سیستم گازی (FM200 / Novec)

نقشه سیستم‌های گازی شامل جانمایی سیلندرها، مسیر لوله‌ها و موقعیت نازل‌هاست. گازهای رایج شامل FM200، Novec 1230 و CO₂ هستند. انتخاب هرکدام به کاربری فضا بستگی دارد؛ مثلاً در اتاق سرور از Novec یا FM200 استفاده می‌شود، در حالی‌که CO₂ در فضاهای صنعتی کاربرد بیشتری دارد.

قطر لوله‌ها باید بر اساس حجم و فشار گاز طراحی شود. جنس لوله‌ها اغلب مانیسمان بدون درز است تا فشار بالا را تحمل کنند. تعداد و زاویه نازل‌ها نیز باید با محاسبات دقیق تعیین شود. زمان تخلیه یک متغیر کلیدی است و معمولاً باید کمتر از ۱۰ ثانیه باشد.

در نقشه باید محل دقیق سیلندرها، طول لوله‌ها، نوع اتصالات و محدوده تخلیه گاز مشخص شود.

نقشه لوله‌کشی سیستم مه آب (Water Mist)

سیستم مه آب به دلیل مصرف کم آب و کارایی بالا در خاموش‌کردن آتش، در صنایع حساس کاربرد فراوانی دارد. نقشه آن شامل مسیر لوله‌ها، موقعیت نازل‌ها و فشار کاری سیستم است.

این سیستم می‌تواند در دو حالت Low Pressure یا High Pressure طراحی شود. فشار کاری در مدل فشار بالا بین ۸۰ تا ۱۲۰ بار است و لوله‌ها باید از جنس استنلس استیل یا فولاد ضدزنگ باشند. قطر لوله‌ها نسبت به سیستم اسپرینکلر سنتی بسیار کوچک‌تر است.

نازل‌های مه آب نیز در انواع مختلف طراحی می‌شوند و می‌توانند الگوهای پاشش متفاوتی ایجاد کنند. انتخاب نوع نازل و فشار پمپ باید در نقشه قید شود.

این سیستم بیشتر در بیمارستان‌ها، مراکز داده، موزه‌ها و صنایع حساس استفاده می‌شود که نیاز به حداقل آسیب ناشی از آب دارند.

جمع‌بندی

همان‌طور که مشاهده شد، نقشه لوله‌کشی هر سیستم اطفا حریق علاوه بر مسیر و فشار آب، به متغیرهایی مانند نوع تجهیز (توکار یا روکار، تک‌کابین یا دوکابین، اسپرینکلر پایین‌زن یا بالازن)، جنس لوله (فولادی، گالوانیزه، استیل، CPVC)، فشار کاری، قطر لوله و نوع نازل‌ها وابسته است. انتخاب صحیح این متغیرها با توجه به کاربری ساختمان و رعایت استانداردهای بین‌المللی و ملی، تضمین‌کننده عملکرد ایمن و مؤثر سیستم خواهد بود.

جدول مقایسه‌ای نقشه لوله‌کشی انواع سیستم‌های اطفا حریق

نوع سیستم	متغیرهای اصلی	جنس لوله‌ها	فشار کاری معمول	حالت‌ها و تنوع	کاربرد اصلی
جعبه آتش‌نشانی	نوع جعبه (توکار/روکار)، تک‌کابین یا دوکابین، قطر لوله ورودی	فولادی گالوانیزه، مانیسمان، گاهی CPVC	۶ تا ۱۲ بار	جعبه توکار یا روکار، تک یا دو کابین	ساختمان‌های مسکونی، اداری و عمومی
اسپرینکلر	نوع اسپرینکلر (بالازن، پایین‌زن، دیواری)، فاصله نصب، K-factor، دمای فعال‌سازی	فولادی سیاه، گالوانیزه، CPVC، استیل ضدزنگ	۶ تا ۱۲ بار (خشک/تر)	سیستم تر یا خشک، دماهای ۵۷، ۶۸، ۷۹، ۹۳ درجه	اداری، تجاری، صنعتی و انبارها
هوزریل	قطر لوله اصلی (۲ یا ۲.۵ اینچ)، قطر شیلنگ (۱۹ یا ۲۵ میلی‌متر)، طول شیلنگ (۳۰ متر)	فولادی گالوانیزه، مانیسمان، CPVC	حداقل ۴ بار در انتهای شیلنگ	هوزریل دیواری یا کابینتی	ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری
سیستم فوم	نسبت ترکیب (۳٪ یا ۶٪)، نوع نازل (اسپری/شاوری/چرخشی)، حجم مخزن فوم	فولادی کربنی، استنلس استیل	۶ تا ۱۲ بار	تانک ثابت یا سیستم دوزینگ	صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و انبارها
سیستم گازی (FM200/Novec/CO₂)	نوع گاز، قطر و طول لوله، تعداد و زاویه نازل، زمان تخلیه (<10 ثانیه)	فولادی بدون درز (مانیسمان)	فشار بالا (۲۰ تا ۴۲ بار)	گاز FM200، Novec 1230 یا CO₂	اتاق سرور، مراکز داده، صنایع خاص
سیستم مه آب (Water Mist)	فشار کاری (۸۰ تا ۱۲۰ بار)، قطر لوله کوچک، نوع نازل (Low/High Pressure)	استنلس استیل یا فولاد ضدزنگ	فشار بسیار بالا	سیستم فشار پایین یا فشار بالا	مراکز داده، بیمارستان‌ها، موزه‌ها، صنایع حساس

فاصله بین اتصالات لوله کشی آتش نشانی ساختمان

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان فاصله بین اتصالات (زانوها، سه‌راهی‌ها، کوپلینگ‌ها و اتصالات دیگر) در سیستم لوله‌کشی آتش‌نشانی اهمیت زیادی دارد، زیرا بیش از حد بودن تعداد اتصالات باعث افزایش افت فشار و احتمال نشتی می‌شود.

نکات مهم:

• در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان استاندارد NFPA 13 و EN 12845 توصیه می‌کنند که در مسیر افقی لوله‌ها، حداکثر فاصله بین زانوها یا اتصالات انشعابی حدود 6–10 متر باشد.
• در مسیرهای عمودی یا رایزرها، تعداد اتصالات کمتر و کیفیت جوش یا اتصال اهمیت بیشتری دارد.
• استفاده از اتصالات استاندارد و مقاوم در برابر فشار کاری باعث کاهش ریسک نشتی و شکستگی می‌شود.
• در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان رایزرها معمولاً در مکان‌هایی نصب می‌شوند که دسترسی آسان برای بازرسی و تعمیر داشته باشند.
• ارتفاع استاندارد کف تا مرکز رایزر حدود 1 تا 2 متر است تا بتوان به راحتی شیر فلکه را باز و بسته کرد.
• در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان رایزرهای چند طبقه باید با فشار کافی طراحی شوند تا آب به بالاترین نقطه ساختمان برسد.

عوامل موثر بر قیمت لوله کشی آتش نشانی

قیمت دهی لوله کشی آتش نشانی با بررسی نقشه‌های ساختمان صورت می‌گیرد. بر اساس تعداد بست‌ها، طراحی سقف و موقعیت قرارگیری لوله‌ها، دستمزد اجرای پروژه به‌صورت تجمیعی محاسبه و اعلام می‌شود. از جمله مهم‌ترین عوامل موثر در قیمت لوله کشی آتش نشانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:‌

1. متراژ لوله‌کشی  

متراژ لوله کشی آتش نشانی با توجه به کاربری، زیربنا، تعداد طبقات و همچنین نقشه ساختمان تغییر می‌کند. معمولا دستمزد هر متر اجرای لوله کشی آتش نشانی با افزایش یا کاهش متراژ کل تغییر می‌کند. 

2. سایز لوله

قیمت اعلام شده برای لوله‌ها تا سایز حداکثر 3 اینچ است. در صورتی که نیاز به نصب لوله با سایز بالاتر باشد، دستمزد به‌صورت توافقی بیشتر محاسبه می‌شود.

3. روکار یا توکار بودن لوله کشی 

دستمزد اجرای لوله کشی آتش نشانی ساختمان به‌صورت روکار در مقایسه با توکار کمتر محاسبه می‌شود. 

شما عزیزان می‌توانید سفارش لوله کشی آتش نشانی ساختمان را در سایت سنجاق ثبت کنید. پس از آن چند پیشنهاد قیمت لوله کشی آتش نشانی ساختمان از سوی متخصصان برای شما ارسال می‌شود. به این ترتیب می‌توانید با بررسی سوابق افراد و همچنین نظرات مشتریان دیگر، بهترین گزینه را برای اجرای لوله کشی آتش نشانی ساختمان انتخاب کنید. فراموش نکنید که در صورت تهیه متریال مورد نیاز از سوی نصاب، باید هزینه خرید و همچنین ایاب و ذهاب را نیز جداگانه محاسبه کنید.

اطفاء حریق در لوله کشی آتش نشانی ساختمان چیست؟

سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان در ساختمان‌های کوچکتر، به سیستم اعلام حریق بسنده کرده بودیم. اما در ساختمان‌های سطح بالاتر، مخصوصاً از ۶ طبقه به بالا، علاوه بر سیستم اعلام حریق به سیستم اطفاء حریق یعنی سیستم خاموش کردن آتش نیز نیاز داریم. سیستم اطفاء حریق در یک نگاه ساده، منبعی پر از آب در بالاترین نقطه ساختمان به همراه یک شبکه لوله کشی می باشد. رایج ترین سیستم اطفاء حریق، سیستم اسپرینکلر می باشد. شبکه لوله کشی توسط نازل هایی که به اسپرینکلر معروف هستند، کنترل می گردند.

تجهیزات اصلی سیستم لوله‌کشی آتش‌نشانی ساختمان

1. مشخصات لوله‌های آتش‌نشانی

لوله کشی آتش نشانی ساختمان باید مقاوم در برابر فشار کاری، خوردگی و دمای محیط باشند و جریان آب را به طور یکنواخت انتقال دهند.

• جنس: فولاد کربنی گالوانیزه، فولاد ضدزنگ، پلی‌اتیلن تقویت‌شده یا مسی
• قطر: بر اساس دبی مورد نیاز و طول مسیر تعیین می‌شود (مطابق جدول‌هایی که قبلاً توضیح دادیم)
• ضخامت: بسته به فشار کاری، معمولاً بین 2 تا 5 میلی‌متر برای فولاد، 3 تا 10 میلی‌متر برای پلاستیک
• ویژگی‌ها: مقاومت در برابر خوردگی، دوام طولانی، قابلیت اتصال به تجهیزات پایانی

2. رایزرها و شبکه افقی

• رایزرها: لوله‌های عمودی اصلی که آب را از پمپ یا منبع آب به طبقات منتقل می‌کنند
  • معمولاً در مکان‌های قابل دسترس نصب می‌شوند
  • قطر و ضخامت آنها بر اساس دبی کل و ارتفاع ساختمان طراحی می‌شود
• شبکه افقی: لوله‌های افقی که در طبقات و سالن‌ها نصب می‌شوند
  • وظیفه انتقال آب به هوزریل‌ها و اسپرینکلرها
  • مسیرکشی باید کوتاه و مستقیم باشد تا افت فشار کاهش یابد
  • فاصله بین اتصالات و زانوها باید استاندارد باشد (حداکثر 6–10 متر)

3. اتصالات و شیرآلات

• اتصالات: شامل زانو، سه‌راهی، کوپلینگ و تغییر قطر
  • جنس اتصالات باید مطابق لوله باشد
  • در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان اتصالات باید مقاوم در برابر فشار و خوردگی باشند
• شیرآلات:
  • شیرهای فلکه اصلی و فرعی برای کنترل جریان آب
  • شیرهای خروج اضطراری برای قطع و باز کردن جریان در مواقع نیاز
  • در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان نصب شیرها باید در دسترس باشد و مطابق استاندارد ارتفاع و فاصله تعیین شود

4. هوزریل، هیدرانت و تجهیزات پایانی

• هوزریل: شیلنگ‌های آتش‌نشانی داخلی برای استفاده فوری
  • فاصله بین هوزریل‌ها معمولاً 15–30 متر
  • ارتفاع نصب: 0.8 تا 1.2 متر از سطح زمین
• هیدرانت داخلی و خارجی: نقاط اتصال آب برای اطفای حریق با شیلنگ
  • هیدرانت‌ها باید در مکان‌های مشخص و دسترس نصب شوند
• تجهیزات پایانی دیگر: نازل‌ها، اسپرینکلرها، فلاشرها و شیرهای خروج اضطراری

5. پمپ‌ها و منابع آب

• پمپ آتش‌نشانی:در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان برای تأمین فشار کافی در شبکه
  • فشار طراحی باید به بالاترین نقطه ساختمان برسد
  • معمولاً شامل پمپ‌های تر، خشک یا جفت‌شده هستند
• منابع آب: مخازن ذخیره آب یا اتصال به شبکه آب شهری
  • حجم مخزن باید کافی برای مدت زمان استاندارد آتش‌نشانی باشد (معمولاً 30 دقیقه جریان مستمر)
  • منابع آب باید همیشه پر و تحت فشار کافی باشند

تجهیزات به‌کاررفته در لوله کشی و سیستم اطفا حریق آتش نشانی در ساختمان

هیدرانت آتش‌نشانی

دنباله آتش‌نشانی

شیر فلکه آتش‌نشانی

درپوش آتش‌نشانی

قرقره آتش‌نشانی

نازل آتش‌نشانی

تبدیل آتش‌نشانی

کوپلینگ آتش‌نشانی

جعبه آتش‌نشانی

شلنگ آتش‌نشانی

هیدرانت درلوله کشی آتش نشانی ساختمان :

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان هیدرانت های آتش‌نشانی معمولاً در دو نوع زمینی و ایستاده تولید می‌شوند که در کشور ما نوع ایستاده متداول است. هیدرانت های ایستاده به دو نوع خشک و تر دسته‌بندی می‌شوند.

هیدرانت ایستاده تر همواره پر از آب بوده و در مکان‌هایی که احتمال یخ‌زدگی آب نیست به کار می‌رود. در مقابل در هیدرانت ایستاده خشک آب همواره وجود ندارد.

کوپلینگ آتش‌نشانی:

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان کوپلینگ های آتش‌نشانی اتصالات اطفاء حریقی هستند که به کوپلینگ های شلنگ خور نیز معروف هستند. کوپلینگ آتش‌نشانی از یک سمت به هیدرانت متصل به شیر فلکه و از سمت دیگر به هیدرانت های متصل به نازل کوپله می‌گردند.

شیلنگ‌ها هم از راه سیم‌پیچ و هم به‌وسیله‌ی بست به کوپلینگ وصل می‌شود.

شیر فلکه آتش‌نشانی:

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان شیر فلکه آتش‌نشانی به منظور کنترل و قطع و وصل جریان استفاده می‌شود. شیر فلکه کشویی وظیفه انتقال آب از منبع اصلی به شیلنگ آتش‌نشانی را دارد و از جنس برنج ساخته‌شده است.

جعبه آتش‌نشانی:

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان جعبه آتش‌نشانی (FIREBOX) جهت نگهداری شیلنگ آتش‌نشانی و کپسول‌های اطفاء حریق نصب می‌شود.

جعبه‌های آتش‌نشانی با سیستم لوله‌کشی آتش نشانی ساختمان تر یا خشک ارتباط دارند و آتش‌نشانان برای تأمین آب خود از جعبه‌های آتش‌نشانی استفاده می‌کنند. جعبه‌های آتش‌نشانی در دو نوع توکار و روکار و در ابعاد مختلف طراحی می‌شوند.

شرکت آریاکوپلینگ تولید کننده تجهیزاتلوله کشی آتش نشانی ساختمان و سیستم‌های اطفاء حریق مطابق با استانداردهای روز دنیا است. در این مقاله تعدادی از این تجهیزات را معرفی می‌کنیم.

رنگ بندی هیدرانت آتش‌نشانی

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان هیدرانت آتش‌نشانی معمولاً در دو نوع زمینی و ایستاده تولید می‌شوند که در کشور ما نوع ایستاده متداول است. هیدرانت های ایستاده به دو نوع خشک و تر دسته‌بندی می‌شوند. هیدرانت ایستاده تر همواره پر از آب بوده و در مکان‌هایی که احتمال یخ‌زدگی آب نیست به کار می‌رود. در مقابل در هیدرانت ایستاده خشک آب همواره وجود ندارد.

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان رنگ کلاهک هیدرانت مشخص‌کننده‌ی دبی آن است. استاندارد NFPA دبی هرکدام از رنگ‌های هیدرانت ها را تعیین می‌کند.

جدول ابعادی کوپلینگ STORZ آریا کوپلینگ در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان

استاندارد اتصالات به‌کاررفته در سیستم اسپرینکلر در لوله کشی آتش نشانی ساختمان

استانداردهای اتصالات فلزی به‌کاررفته در سیستم اسپرینکلر مطابق جدول زیر می‌باشد.

اتصالات به‌کاررفته در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان بایستی تحمل حداقل فشار 12 بار را داشته باشند. درصورتی‌که اتصالات غیرفلزی استفاده شود بایستی برای تحمل فشار 12 بار در دمای 49 درجه طراحی شوند.

استاندارد متریال لوله‌های سیستم اسپرینکلر

مطابق استاندارد NFPA 13 استاندارد متریال لوله‌های به‌کاررفته در آتش‌نشانی بایستی از جدول زیر انتخاب شود.

لوله و اتصالات لوله کشی آتش نشانی ساختمان سیستم اسپرینکلر

لوله‌های سیستم آتش‌نشانی اسپرینکلر و اتصالات مربوطه آن‌که برای اتصال تجهیزات آتش‌نشانی به یکدیگر استفاده می‌شود معمولاً از جنس کربن استیل و چدن نشکن است. مطابق استانداردهای مربوطه لوله‌های آتش‌نشانی باید به رنگ قرمز باشد و ازآنجایی‌که سیستم لوله‌کشی آتش نشانی ساختمان اسپرینکلر در یک موقعیت استاتیک نصب می‌شود باید تحت کنترل کیفی‌های سختی قرار بگیرد.

پوشش لوله‌های آتش‌نشانی

• پوشش اپوکسی
• پوشش فلز روی(Zn) که معمولاً برای لوله‌های فولادی با ضخامت کم‌کاربرد دارد.
• لوله‌های گالوانیزه نیز می‌توانند در سیستم‌های خشک و تر سیستم لوله‌کشی آتش نشانی استفاده شوند.

نکات مهم آموزشی برای اتصالات لوله کشی آتش نشانی ؟

انواع روش‌های اتصال به‌کاررفته در لوله‌کشی آتش‌نشانی ساختمان

1. اتصال دنده‌ای: برای سایز کوچک‌تر از DN100
2. اتصال کلمپی و شیاری(GROOVED) : برای سایز DN50 تا DN300
3. اتصال فلنجی : برای سایز بزرگ‌تر از DN50
4. اتصال جوشی : برای سایز بزرگ‌تر از DN100

اما چه موقع باید از اتصال جوشی در لوله کشی آتش نشانی ساختمان استفاده کرد؟

در مواقعی که لوله‌های آتش‌نشانی بدون هرگونه پوشش محافظی باشد می‌توان از اتصالات جوشی استفاده کرد. به‌عبارتی‌دیگر در حالتی که لوله‌های آتش‌نشانی از نوع گالوانیزه باشد نباید از اتصال جوشی استفاده کرد.
یک سیستم اتوماتیک اسپرینکلر نباید جوشکاری شود و بجای آن از اتصال دنده‌ای،فلنجی یا سایر روش‌ها استفاده شود.

چه موقع از اتصال شیاری یا کلمپی در لوله کشی آتش نشانی ساختمان استفاده می‌شود؟

در سیستم تغذیه سیستم آتش‌نشانی درصورتی‌که لوله آتش‌نشانی از نوع گالوانیزه بوده و قطر آن بزرگ‌تر از 100 میلی‌متر باشد روش اتصال باید از نوع شیاری (GROOVED) یا فلنجی باشد. اگرچه استفاده از اتصال دنده‌ای نیز در سایزهای بزرگ‌تر از 100 میلی‌متر منع نشده است. البته برای سایزهای بزرگ‌تر از 100 میلی‌متر در فواصل مشخصی باید از اتصالات شیاردار و یا فلنجی استفاده کرد.

منظور از اتصالات شیاردار یا کلمپی در سیستم لوله‌کشی آتش‌نشانی ساختمان چیست؟

اتصال شیاردار اغلب بانام اتصال کلمپی شناخته می‌شود و این نوع اتصال برای خطوط انتقال گاز یا مایع و بخصوص برای سیستم اسپرینکلر پیشنهاد می‌شود. مزیت اصلی این نوع اتصال در این است که با شیاردار کردن انتهای لوله آتش‌نشانی هیچ‌گونه آسیبی به دیواره داخلی لوله نمی‌رسد. از سوی دیگر اگر از اتصال جوشی یا فلنجی استفاده گردد، پوشش داخلی لوله آسیب می‌بیند و فرایند لوله نیازمند بازرسی‌های ثانویه و تعمیر لوله است.

قطر و فشارهای اتصالات شیاردار لوله آتش‌نشانی

برای لوله‌ کشی آتش‌نشانی ساختمان با اتصال کلمپی و با قطر کمتر از DN250 ماکزیمم فشار کاری 2.5Mpa و برای لوله‌های با قطر نامی بزرگ‌تر از DN300 ماکزیمم فشار کاری برابر 1.6Mpa است.
در مکان‌هایی که با ارتعاش همراه است اتصالات با انعطاف بالاتر انتخاب مناسب‌تری است و درجاهای دیگر اتصالات صلب باید مورد استفاده قرار گیرد. پیشنهاد می‌شود در کنار هر 4 تا 5 اتصال صلب، از یک اتصال انعطاف‌پذیر نیز استفاده شود.

چه موقع از اتصال دنده‌ای لوله کشی آتش نشانی ساختمان استفاده شود؟

در سیستم اسپرینکلر از لوله‌ گالوانیزه می‌توان استفاده کرد. این لوله‌ها می‌توانند از لوله‌های اولیه مانیسمان یا لوله‌های سیاه درزدار تولیدشده باشند. برای لوله‌های گالوانیزه سیستم اسپرینکلر با قطر کمتر از 100 میلی‌متر اتصال دنده‌ای می‌تواند به کار برده شود.

به‌عبارتی‌دیگر برای لوله‌های گالوانیزه ساخته‌شده از لوله سیاه درزدار از اتصالات سیاه دنده‌ای باید استفاده شود. همچنین برای لوله‌های گالوانیزه ساخته‌شده از لوله مانیسمان از اتصالات دنده‌ای فشارقوی یا فورج استفاده می‌شود. اتصالات دنده‌ای فورج‌شده برای لوله‌های با SCHEDULE کمتر از 30 (برای لوله‌های کوچک‌تر از 8 اینچ) یا SCHEDULE کمتر از 40 (برای لوله‌های بزرگ‌تر از 8 اینچ) مناسب است. گفتنی است اتصال دنده‌ای سیستم لوله‌کشی باید با متریال مناسب آب‌بندی شود.

چه موقع از اتصال فلنجی در لوله کشی آتش نشانی ساختمان استفاده می‌شود؟

اتصال فلنجی سیستم آتش‌نشانی ممکن است شکل‌های مختلفی داشته باشد : فلنج جوشی، فلنج دنده‌ای و … . در حالتی که از لوله‌های گالوانیزه استفاده شود فلنج دنده‌ای به کار برده می‌شود. در حالتی که لوله آتش‌نشانی با لایه‌های ضدخورنده دیگر پوشش داده شود از فلنج جوشی استفاده می‌شود.

اتصالات کلمپی یا شیاردار (GROOVED)

برای اتصال لوله‌های ایستاده به خطوط کنترلی و همچنین اتصال لوله‌های با سایز و جهت‌های مختلف اتصالات کلمپی بهترین انتخاب هستند. با استفاده از اتصالات کلمپی زمان پروژه کوتاه‌تر شده و نگهداری سیستم لوله‌کشی نیز ساده‌تر است.

استفاده از لوله‌های باکیفیت درلوله کشی آتش‌نشانی ساختمان بسیار مهم است

به‌طور خلاصه با توسعه صنایع، سیستم آتش‌نشانی و بخصوص سیستم اسپرینکلر بااتصالات و لوله‌های مختص آن در صنایع کاربرد زیادی دارد و بسیاری از مردم در زندگی روزانه با آن سروکار دارند. بنابراین بایستی در انتخاب متریال مناسب برای این سیستم توجه ویژه‌ای شود تا ایمنی لازم که تنها هدف استفاده از این متریال است به دست آید.

دو نوع مهندسی سیستم ‌های لوله کشی آتش نشانی آتش نشانی

سیستم لوله کشی آتش نشانی عموما به دو بخش تقسیم می‌ شود و اصطلاحا به نام ‌های سیستم آتش نشانی تَر (WET) و سیستم آتش نشانی خشک (DRY) شناخته می‌ شوند که هر کدام از این موارد برای شرایط خاصی ئر نظر گرفته شده اند و اقلام موردنیاز آن‌ها خاص روش خود می‌ باشد که در ادامه خواهیم گفت ولی هدف هر دو سیستم یکسان و در ن‌هایت خاموش کردن آتش می‌ باشد.

1.سیستم آتش نشانی تر (WET)

در سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان تر داخل لوله ‌ها آب وجود دارد و تا زمانی که آتش سوزی رخ نداده باشد ،آب به صورت ثابت داخل لوله ‌ها حضور دارد و در صورت بروز آتش سوزی آب جریان پیدا می‌ کند و باعث اطفا حریق می‌ شود . اما برای انجام این کار چه اقلا می‌ مورد نیاز می‌ باشد ؟

2.سیستم آتش نشانی خشک (DRY)

از سیستم آتش نشانی خشک برای مناطق سردسیر که احتمال یخ زدگی آب درون لوله ‌ها می‌ باشد استفاده می‌ کنیم و سیال جایگزین آب درون لوله ‌ها هوای فشرده می‌ باشد به صورتی که برای جلوگیری از یخ زدگی آب درون لوله ‌ها از هوا استفاده می‌ کنیم و در صورت شکست اسپرینکلر (وقوع آتش سوزی) این هوا از سیستم خارج شده و پمپ داخل موتورخانه روشن شده و سریعا آب جایگزین هوا می‌ وشد و عملیات اطفا حریق انجام می‌ شود .

در این روش نیازی به استفاده از شیر پروانه ای قطع ن می‌ باشد .

در این روش بجای استفاده از فلوسوئیچ می‌ بایست از پرشرسوییچ استفاده کرد.

دقت شود که برای انجام لوله کشی آتش نشانی به هر دو روش خشک و تر می‌ بایست از لوله مانیسمان و همچنین اتصالات مانیسمان نیز استفاده کنید و کلیه عملیات ‌های اتصال می‌ بایست به صورت جوشکاری باشد

جدول سایز لوله کشی آتش نشانی ساختمان

معمولاً بر اساس قطر داخلی لوله (DN) و کاربرد آن (اصلی، فرعی، هوزریل و …) ارائه می‌شود. در ادامه یک جدول مرجع استاندارد برای لوله‌های فولادی و گالوانیزه سیستم‌های آب آتش‌نشانی آورده شده است:

نوع لوله	قطر اسمی (DN)	قطر خارجی (mm)	ضخامت تقریبی (mm)	کاربرد معمول
فولادی	25	33.7	2.5	خطوط هوزریل، شاخه فرعی
فولادی	32	42.4	2.6	خطوط هوزریل، شاخه فرعی
فولادی	40	48.3	3.0	شاخه فرعی و انشعاب‌ها
فولادی	50	60.3	3.2	شاخه فرعی و اسپرینکلر
فولادی	65	76.1	3.6	خطوط فرعی بزرگ، اسپرینکلر
فولادی	80	88.9	3.6	خطوط اصلی سیستم اسپرینکلر
فولادی	100	114.3	4.0	خطوط اصلی و تغذیه سیستم
فولادی	125	139.7	4.5	خطوط اصلی بزرگ و مخزن
فولادی	150	168.3	5.0	خطوط اصلی و تغذیه آتش‌نشانی
فولادی	200	219.1	6.0	خطوط اصلی و تغذیه فشار بالا

جدول سایز لوله فولادی و گالوانیزه برای سیستم لوله کشی آتش نشانی ساختمان اسپرینکلر:

بخش سیستم	قطر اسمی لوله (DN)	قطر خارجی (mm)	ضخامت تقریبی (mm)	فشار کاری (بار)	توضیح کاربرد
لوله اصلی تغذیه	100	114.3	4.0	7–15	تغذیه اصلی سیستم از منبع یا پمپ
لوله اصلی	80	88.9	3.6	7–15	توزیع به خطوط فرعی در مسیر طولانی
لوله فرعی	65	76.1	3.6	7–15	اتصال به شاخه‌های اسپرینکلر
لوله فرعی کوچک	50	60.3	3.2	7–15	شاخه‌های کوتاه به چند اسپرینکلر
لوله انشعابی / شاخه	40	48.3	3.0	7–15	اتصال مستقیم به اسپرینکلرهای منفرد
لوله انتهایی / کوتاه	32	42.4	2.6	7–15	شاخه‌های کوتاه و اتصالات نهایی
لوله هوزریل (اختیاری)	25	33.7	2.5	7–15	استفاده در کنار سیستم اسپرینکلر برای اطفای دستی

جدول سایز لوله CPVC/UPVC (برای ساختمان‌های کم ارتفاع) :

بخش سیستم	قطر اسمی لوله (mm)	ضخامت دیواره (mm)	فشار کاری (بار)	توضیح کاربرد
لوله اصلی	50	4–5	7–10	تغذیه خطوط فرعی در مسیر کوتاه
لوله فرعی	40	3–4	7–10	اتصال به شاخه‌های اسپرینکلر
لوله انشعابی / شاخه	32	2.5–3	7–10	اتصال مستقیم به اسپرینکلرهای منفرد
لوله انتهایی / کوتاه	25	2–2.5	7–10	شاخه‌های کوتاه و اتصالات نهایی

محاسبه سایز لوله آتش‌نشانی

محاسبه دقیق سایز لوله‌ها باعث اطمینان از تأمین دبی و فشار مورد نیاز در زمان حریق می‌شود.

مراحل محاسبه

1. تعیین تعداد اسپرینکلر فعال همزمان

بر اساس سناریوی طراحی.

2. تعیین دبی مورد نیاز

دبی هر اسپرینکلر × تعداد اسپرینکلر فعال.

3. انتخاب فشار کاری

معمولاً بین 7 تا 10 بار، در پروژه‌های صنعتی تا 15 بار.

4. محاسبه قطر لوله

با استفاده از فرمول‌های هیدرولیکی یا نرم‌افزار NFPA 13

• افت فشار ≤ 0.14 bar/10 m در خطوط فرعی
• افت فشار ≤ 0.07 bar/10 m در لوله اصلی

اصول طراحی لوله‌کشی آتش‌نشانی ساختمان

طراحی سیستم لوله‌کشی آتش‌نشانی یک فرآیند مهندسی دقیق و استانداردمحور است که هدف آن تأمین دبی و فشار کافی، پوشش کامل و عملکرد مطمئن تجهیزات پایانی می‌باشد. طراحی اصولی باعث کاهش خطر حریق، افزایش ایمنی ساختمان و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.

1. محاسبه دبی و فشار مورد نیاز

• دبی آب: باید بر اساس تعداد تجهیزات فعال همزمان (هوزریل، اسپرینکلر، هیدرانت) و نوع ساختمان محاسبه شود.
• افت فشار: مسیرهای طولانی، تعداد زانوها و اتصالات باعث افت فشار می‌شوند؛ بنابراین باید در طراحی لحاظ شود.
• فشار کاری: فشار در انتهای مسیر باید مطابق مشخصات نازل‌ها و اسپرینکلرها باشد.

2. انتخاب مسیر لوله‌کشی آتش نشانی ساختمان

• مسیر باید کوتاه و مستقیم باشد تا افت فشار و احتمال نشتی کاهش یابد.
• مسیرهای افقی و عمودی باید طوری طراحی شوند که دسترسی به تجهیزات برای بازرسی و تعمیر آسان باشد.
• در ساختمان‌های بلند، رایزرهای موازی و شبکه افقی باید به گونه‌ای طراحی شوند که فشار در بالاترین نقطه کافی باشد.

3. طراحی رایزر و شبکه افقی

• رایزرها: لوله‌های عمودی اصلی که آب را به طبقات منتقل می‌کنند
  • قطر و ضخامت باید بر اساس دبی کل و ارتفاع ساختمان انتخاب شود
  • شیر فلکه‌های قطع و کنترل در دسترس نصب شوند
• شبکه افقی: لوله‌های توزیع آب در طبقات
  • فاصله بین اتصالات و زانوها باید استاندارد باشد
  • باید به گونه‌ای طراحی شود که پوشش کامل تجهیزات پایانی فراهم شود

4. هماهنگی با تجهیزات پایانی

• نازل‌ها و اسپرینکلرها باید با دبی و فشار طراحی شده شبکه هماهنگ باشند.
• فاصله و ارتفاع نصب تجهیزات پایانی باید مطابق استاندارد NFPA 13 یا EN 12845 باشد.
• در فضاهای حساس، انتخاب نوع اسپرینکلر یا نازل اهمیت حیاتی دارد تا عملکرد بهینه حفظ شود.

5. نکات ایمنی و اجرایی

• در طراحی، ضریب ایمنی فشار و دبی لحاظ شود (10–15٪ بیشتر از نیاز محاسبه شده)
• مسیرها باید به گونه‌ای باشد که در دسترس بازرسی و تعمیر باشند
• لوله‌ها و اتصالات باید مطابق استاندارد انتخاب شوند تا طول عمر سیستم افزایش یابد

استاندارد لوله‌های آتش‌نشانی

لوله‌های آتش‌نشانی بخش حیاتی هر سیستم اطفای حریق هستند و باید مطابق استانداردهای بین‌المللی و ملی طراحی، تولید و نصب شوند تا عملکرد صحیح سیستم تضمین شود. انتخاب لوله مناسب و رعایت استانداردها از نظر فشار کاری، مقاومت مکانیکی، خوردگی و دوام طولانی‌مدت اهمیت حیاتی دارد.

1. استانداردهای بین‌المللی لوله کشی آتش نشانی ساختمان

• NFPA (National Fire Protection Association): استانداردهای آمریکایی که شامل مشخصات لوله‌ها، اتصالات و ضخامت آن‌ها می‌شود.
  • NFPA 13: طراحی و نصب سیستم اسپرینکلر
  • NFPA 14: طراحی رایزرهای عمودی
• EN 12845 (European Standard): استاندارد اروپایی طراحی و نصب سیستم‌های آتش‌نشانی خودکار
• UL (Underwriters Laboratories) و FM (Factory Mutual): استانداردهای تست و تأیید کیفیت لوله‌ها و اتصالات

2. استانداردهای ملی

• در ایران، مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه آتش‌نشانی وزارت کشور مشخص‌کننده نوع، جنس، ضخامت و نحوه نصب لوله‌ها است.
• استانداردهای ملی معمولاً با استانداردهای EN هماهنگ هستند و فشار کاری، جنس لوله و نحوه اتصال را تعیین می‌کنند.

3. الزامات لوله‌های آتش‌نشانی

• جنس لوله: فولاد کربنی گالوانیزه، فولاد ضدزنگ، پلی‌اتیلن تقویت‌شده یا مسی
• ضخامت: بسته به فشار کاری، معمولاً بین 2 تا 5 میلی‌متر برای فولاد
• قطر: بر اساس دبی مورد نیاز و طول مسیر، باید حداقل و حداکثر مشخص باشد
• اتصالات: باید مطابق استانداردهای لوله و مقاوم در برابر فشار و خوردگی باشند
• فشار تست: هر لوله باید قبل از نصب تحت فشار آزمون قرار گیرد تا نشت و ضعف احتمالی مشخص شود

خرید لوله آتش نشانی ساختمان

.

شما میتوانید برای خرید انواع لوله های آتش نشانی ساختمان ، هم به صورت حضوری از طریق فروشگاه که آدرس آن در سایت ذکر شده است؛ و یا غیر حضوری از طریق صفحه فروشگاه در سریع ترین زمان ممکن اقدام کنید و بهترین قیمت و ضمانت پس از فروش را با مشاورین ما تجربه

خرید ترموپلاستیک لوله

خرید لوله آتش نشانی

خرید لوله فلکسی (flexible)