دتکتور کابلی حرارتی یکی از کاربردیترین تجهیزات سیستم اعلام حریق است که با ساختاری شبیه کابل طراحی شده و بهصورت ممتد در مسیرهای پرخطر نصب میشود. با پیشرفت تکنولوژی و گسترش استفاده از انرژیهایی مانند برق و گاز در مصارف صنعتی و خانگی، خطر بروز حریق نیز افزایش یافته است. از همین رو، استفاده از سیستمهای دقیق و پیشرفته برای تشخیص سریع آتشسوزی به یک ضرورت تبدیل شده است. دتکتورهای حرارتی کابلی بهدلیل پوشش کامل مسیر، عملکرد دقیق و مقاومت بالا در برابر شرایط سخت، یکی از گزینههای قابلاعتماد در صنایع حساس و محیطهای خاص بهشمار میروند.
در این مقاله، به معرفی کامل این نوع دتکتور، بررسی انواع آن، مزایا، معایب، نکات خرید و نحوه نصب خواهیم پرداخت.
آنچه در این مطلب میخوانید:
دتکتور کابلی حرارتی چیست؟
دتکتور کابلی حرارتی که با نام دتکتور حرارتی خطی نیز شناخته میشود، نوعی حسگر اعلام حریق است که به شکل کابل در مسیرهای مختلف نصب میگردد. این کابل از رشتههای فلزی و مواد حساس به دما تشکیل شده که با افزایش دما، منجر به تشخیص آتشسوزی میشود.
هنگامی که دمای محیط به حد مشخصی برسد، لایه محافظ بین هادیها تخریب شده و اتصال کوتاه ایجاد میشود؛ در نتیجه، سیستم اعلام حریق فعال میگردد. این ویژگی باعث میشود بتوان از آن در طولهای زیاد برای تشخیص حریق بهصورت یکنواخت بهره برد.

معرفی انواع دتکتور کابلی حرارتی
1. بر اساس نوع سیستم: متعارف و آدرسپذیر
در سیستم اعلام حریق متعارف، کابل حرارتی تنها در صورت بروز حریق در یکی از نقاط مسیر، هشدار کلی از آن زون (منطقه) را به پنل اعلام حریق ارسال میکند و امکان تعیین محل دقیق وقوع آتش وجود ندارد. اما در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، به کمک ماژولهای شناسایی و تجهیزات پیشرفتهتر، میتوان موقعیت دقیق یا تقریبی افزایش دما یا حریق را در طول کابل مشخص کرد؛ این قابلیت در پروژههای بزرگ یا دارای مسیرهای طولانی، برای تسریع در واکنش اضطراری بسیار حیاتی است.
2. بر اساس ساختار عملکرد: دیجیتال و آنالوگ
دتکتور دیجیتال
- ساختار ساده و واکنش سریع: این نوع دتکتورها دارای ساختاری هستند که بهمحض رسیدن دمای محیط به مقدار از پیش تعیینشده (مثلاً 68 یا 88 درجه سانتیگراد)، واکنش نشان میدهند.
- مکانیزم قطع فیزیکی: در اثر افزایش دما، لایه عایق بین هادیها ذوب شده و اتصال کوتاه ایجاد میشود. همین اتصال باعث ارسال سیگنال هشدار میشود.
- غیرقابل بازنشانی: بعد از فعال شدن، کابل دیجیتال دیگر قابل استفاده نیست و باید تعویض شود.
- کاربرد: بیشتر در محیطهایی که دمای محیط عادی پایین است و افزایش دما بهوضوح نشانه آتشسوزی تلقی میشود، مانند انبارها، سولهها و تابلوهای برق.
دتکتور آنالوگ
- اندازهگیری تدریجی دما: این نوع کابل تغییرات دما را بهصورت پیوسته پایش میکند و مقدار مقاومت الکتریکی آن نسبت به دما تغییر میکند.
- امکان بازنشانی: تا زمانی که دما از حد بحرانی فراتر نرود، سیستم میتواند پس از هشدار به حالت عادی برگردد.
- حساستر و دقیقتر: مناسب برای نظارت دائمی در محیطهایی که نوسانات دمایی زیادی دارند.
- نیاز به ماژول خوانش: برای تحلیل سیگنال آنالوگ، به واحدهای کنترل خاص نیاز است.
در مجموع، انتخاب میان دیجیتال یا آنالوگ باید بر اساس شرایط محیطی پروژه، سطح حساسیت مورد نیاز و امکان بازسازی سیستم پس از آلارم انجام شود.
3. بر اساس مقاومت حرارتی:
دتکتورهای کابلی حرارتی از نظر مقاومت در برابر دما، در دو گروه کلی طبقهبندی میشوند: مدلهای معمولی که برای دماهای متعارف طراحی شدهاند و در محیطهایی نظیر ساختمانهای اداری یا مسکونی استفاده میشوند، و مدلهای VHT (Very High Temperature) که با روکشهای خاص سیلیکونی یا مواد مقاوم در برابر حرارت بالا تولید میشوند. این مدلهای VHT برای محیطهای صنعتی داغ همچون کارخانجات فولاد، کورهها، تونلهای داغ، پالایشگاهها و مراکز پتروشیمی مناسباند. انتخاب مدل مقاوم در برابر حرارت بالا، از آسیب به کابل در اثر گرمای مداوم و عملکرد نادرست در چنین فضاهایی جلوگیری میکند.
پیشنهاد مطالعه: با انواع دتکتور اعلام حریق آشنا شوید.
کاربردهای رایج دتکتور کابلی حرارتی
- خطوط نقاله: برای محافظت از مسیرهای طولانی حمل مواد
- تونلها و پارکینگها: به دلیل پوشش مداوم و مقاومت در برابر گردوغبار
- مخازن سوخت: تشخیص سریع گرما در اطراف مخازن نفتی و شیمیایی
- تابلوهای برق و سینیهای کابل: پیشگیری از آتشسوزی ناشی از افزایش دمای کابلها
این دتکتورها در پروژههای صنعتی و ساختمانی بزرگ، بهویژه در شرایطی که نصب دتکتور نقطهای محدودیت دارد، بسیار کاربردی هستند.
نحوه نصب دتکتور کابلی حرارتی
در مسیر نصب، کابل باید از نقطه شروع (مثلاً جعبه تقسیم) تا انتها با بستهای مخصوص و مقاوم به شرایط محیطی مهار شود. در انتهای مسیر، مقاومت انتهای خط نصب شده و مدار بهطور کامل پایش میگردد. کابل باید تا حد ممکن نزدیک به محلهایی که خطر حرارتی دارند (مانند موتور، کوره یا تابلو برق) نصب شود.
مزایای نصب دتکتور کابلی حرارتی
- پوشش مداوم: در تمام مسیر نصب شده، امکان تشخیص آتشسوزی وجود دارد.
- مناسب برای محیطهای سخت: عملکرد دقیق در شرایط گردوغبار، رطوبت و گاز
- هزینه مناسب: نسبت به سیستمهای دیگر، هزینه نصب و نگهداری کمتری دارد
- تشخیص موقعیت: در مدلهای پیشرفته، امکان تعیین محل دقیق وقوع آتش فراهم است
معایب نصب دتکتور کابلی حرارتی
- فقط حساس به حرارت: در حریقهایی که دما به سرعت بالا نمیرود، ممکن است واکنش ندهد.
- غیرقابل بازنشانی بودن دیجیتال: پس از آلارم نیاز به تعویض کابل وجود دارد.
- نیاز به تجهیزات تکمیلی: برای دقت بیشتر، ممکن است به ماژولهای خاص نیاز باشد.
نکات مهم هنگام خرید دتکتور کابلی حرارتی
انتخاب صحیح دتکتور کابلی حرارتی نیازمند در نظر گرفتن عوامل متعددی است که بر عملکرد، دقت و دوام آن در پروژه تأثیرگذار هستند. در ادامه، به مهمترین نکاتی که هنگام خرید این تجهیزات باید مدنظر قرار دهید اشاره میکنیم:
- نوع سیگنال (دیجیتال یا آنالوگ): بسته به نیاز پروژه، باید نوع عملکرد دتکتور را مشخص کنید. دیجیتالها دارای نقطه فعالسازی مشخص و غیرقابل بازنشانی هستند، درحالیکه آنالوگها انعطافپذیرتر و قابل بازنشانیاند.
- برند و استانداردها: برندهای معتبر معمولاً دارای گواهینامههایی مانند UL، FM، EN54 هستند که تضمینکننده کیفیت و ایمنی عملکرد محصولاند.
- محدوده دمایی قابل تحمل: بررسی دمای کاری محیط پروژه برای انتخاب دتکتور با سطح مقاومت حرارتی مناسب ضروری است.
- طول کابل قابل پشتیبانی: برخی از مدلها محدودیت در طول کابل دارند. بسته به متراژ مورد نیاز، باید مدلی انتخاب شود که طول مسیر را بهدرستی پوشش دهد.
- سازگاری با پنل اعلام حریق موجود: دتکتور باید با سیستم مرکزی فعلی شما سازگار باشد تا از عملکرد صحیح اطمینان حاصل شود.
- شرایط محیطی نصب: بررسی رطوبت، گردوغبار، تابش مستقیم خورشید، وجود گازهای شیمیایی و دیگر عوامل محیطی برای انتخاب کابل با روکش مناسب اهمیت دارد.
با درنظر گرفتن این نکات، میتوان از دقت عملکرد، طول عمر بالا و ایمنی بیشتر سیستم اعلام حریق اطمینان حاصل کرد. نوع سیگنال (آنالوگ یا دیجیتال)
شرایط محیطی نصب (رطوبت، تابش، گاز و…)
برند و گواهینامههای فنی (UL، FM، EN54 و…)
دمای عملکرد مورد نیاز پروژه
طول کابل قابل پشتیبانی
سازگاری با سیستم اعلام حریق موجود
سخن پایانی
در این مقاله، ابتدا مکانیزم عملکرد دتکتور کابلی حرارتی را مورد بررسی قرار دادیم و سپس، انواع آن را به شما معرفی کردیم.
در مجموع، دتکتور کابلی حرارتی انتخابی مطمئن برای نظارت حرارتی در مسیرهای طولانی است. اگر نوع مناسب آن انتخاب شود، میتوان تشخیص سریع حریق، کاهش آسیب و افزایش ایمنی در پروژههای صنعتی و ساختمانی را تضمین کرد.