دتکتور (Detector) یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم اعلام حریق است که وظیفه دارد وقوع حریق را در همان لحظات اولیه تشخیص دهد و با ارسال سیگنال به پنل مرکزی، باعث به‌صدا درآمدن آژیر خطر شود.
در واقع، دتکتور مثل یک «حسگر هوشمند» عمل میکند که می‌تواند دود، حرارت، گاز یا حتی شعله را احساس کند و هشدار بدهد.
به زبان ساده‌تر، دتکتور کمک میکند آتش را قبل از اینکه خطرناک شود، شناسایی کنیم تا بتوان سریعاً واکنش نشان داد و جلوی خسارت جانی و مالی را گرفت.
دتکتورها بر اساس نوع خطری که تشخیص می‌دهند به چند گروه اصلی تقسیم میشوند. هر کدام از این حسگرها برای شرایط و محیطهای خاصی مناسب هستند. در ادامه با انواع دتکتور اعلام حریق بر اساس نوع حسگر و عملکرد آنها آشنا می‌شوید:
دتکتور دود یکی از پرکاربردترین حسگرهای اعلام حریق است که برای شناسایی وجود دود در محیط طراحی شده. چون در اغلب آتش‌سوزی‌ها، اولین نشانه‌ی خطر دود است، این دتکتورها نقش مهمی در هشدار زودهنگام دارند.
دتکتورهای دودی بر اساس مکانیزم تشخیص دود و ساختار فیزیکی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شن:
با استفاده از شکست نور یا پراکندگی نور لیزر، وجود دود در محفظه داخلی حسگر رو تشخیص می‌ده.مناسب برای تشخیص آتش‌های کند و دودزا (مثل آتشسوزی کابل، چوب، پارچه)
از محفظه رادیواکتیو برای تشخیص تغییر در جریان یون‌ها هنگام ورود دود استفاده می‌کنه.
حساس‌تر به آتش‌سوزی‌های سریع و بدون دود (مثل مایعات قابل اشتعال).
از یک فرستنده و گیرنده مادون‌قرمز تشکیل شده که روبه‌روی هم روی دیوار یا سقف قرار می‌گیرن.
مناسب برای فضاهای وسیع و با سقف بلند (مثل سوله‌ها، انبارها، سالن‌های بزرگ).
پوشش‌دهی تا 100 متر طول با یک سنسور
هوای محیط رو به درون خود می‌مکه و درون دستگاه تجزیه و تحلیل می‌کنه.
بسیار دقیق و مناسب برای مکان‌های حساس مانند مراکز داده، موزه‌ها، اتاق سرور و اتاق کنترل.
دتکتور حرارتی زمانی هشدار می‌دهد که دمای محیط به یک حد مشخص برسد یا افزایش ناگهانی دما رخ دهد.
دمای ثابت (Fixed Temperature):
زمانی که دما به مثلاً 57 یا 70 درجه سانتی‌گراد برسد، فعال میشود.
افزایش دما (Rate of Rise):
در صورت بالا رفتن سریع دما (مثلاً چند درجه در چند ثانیه) هشدار می‌دهد، حتی اگر دما به حد نهایی نرسیده باشد.
✅ کاربرد:
آشپزخانه‌ها، موتورخانه‌ها، پارکینگ‌ها، کارگاه‌های صنعتی، مکان‌هایی که گردوغبار یا بخار زیاد دارند.
این دتکتورها برای تشخیص گازهای قابل اشتعال یا سمی طراحی شدهاند. برخی از مدل‌ها به گاز شهری (متان و پروپان) حساس هستند و برخی دیگر به مونوکسیدکربن.
✅ کاربرد:
آشپزخانه‌ها، موتورخانه‌ها، کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، انبارهای گاز و سوخت، پمپ‌بنزین‌ها
دتکتور شعله به نور مادون قرمز یا ماورای بنفش ساطع‌شده از آتش واقعی واکنش نشان می‌دهد.
این حسگر بسیار سریع عمل میکند و بیشتر در محیطهای صنعتی استفاده میشود.
✅ کاربرد:
پالایشگاه‌ها، صنایع نفت و گاز، انبار مواد شیمیایی و قابل اشتعال، سوله‌های بزرگ صنعتی
این نوع دتکتور چند حسگر مختلف را با هم ترکیب میکند؛ مثلاً همزمان می‌تواند دود و حرارت یا گاز و حرارت را تشخیص دهد.
مزیت این دتکتورها در افزایش دقت و کاهش آلارم‌های کاذب است.
✅ کاربرد:
مکان‌های حساس مانند هتل‌ها، بیمارستان‌ها، ساختمان‌های هوشمند، مراکز داده (دیتاسنترها)
| نوع دتکتور | مکانیزم عملکرد | محیط مناسب | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|---|
| دتکتور دودی | شناسایی دود معلق در هوا | ساختمان مسکونی، اداری | حساسیت بالا به آتش‌سوزی‌های آرام | احتمال هشدار اشتباه در بخار |
| دتکتور حرارتی | افزایش دما | آشپزخانه، پارکینگ | مناسب محیطهای پر گرد و غبار | تشخیص دیرتر نسبت به دود |
| دتکتور گازی | شناسایی گازهای خطرناک | موتورخانه، پارکینگ | تشخیص نشت گاز سمی | تشخیص ندادن دود یا شعله |
| دتکتور ترکیبی | دود + حرارت + گاز | هتل، دیتاسنتر | دقت بالا، کاهش هشدار کاذب | قیمت نسبتاً بالا |
| دتکتور شعله‌ای | شناسایی پرتو UV/IR شعله | پالایشگاه، انبار سوخت | تشخیص سریع شعله | هزینه بالا، حساسیت زیاد |
یکی از معیارهای مهم در انتخاب دتکتور، روش ارتباط آن با مرکز کنترل (پنل اعلام حریق) است. از این نظر، دتکتورها به دو نوع اصلی تقسیم میشوند:
درسیستم اعلام حریق متعارف، چند دتکتور به‌صورت گروهی (زون) به یک خط مشترک متصل میشوند و در صورت تشخیص حریق، فقط مشخص میشود که در کدام زون آتشسوزی رخ داده، نه اینکه کدام دتکتور دقیقاً هشدار داده است.
هر زون شامل چند دتکتور است
شناسایی محل دقیق حریق ممکن نیست، فقط محدوده مشخص میشود
سیم‌کشی ساده‌تر نسبت به مدل آدرس‌پذیر
هزینه پایین‌تر نصب و نگهداری
✅ مناسب برای:
ساختمان‌های کوچک تا متوسط، مثل مدارس، مغازه‌ها، خانه‌های مسکونی و انبارهای کوچک
در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، هر دتکتور دارای آدرس منحصربه‌فرد است و مستقیماً با پنل در ارتباط است. این یعنی وقتی دتکتور هشدار می‌دهد، پنل دقیقاً می‌گوید کدام دتکتور، در کدام نقطه فعال شده است.
✅ مناسب برای:
ساختمان‌های بزرگ، مراکز تجاری و صنعتی، بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها، هتل‌های چند طبقه و مراکز پرتردد
دتکتورهای اعلام حریق از نظر نحوه اتصال به پنل مرکزی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شن:
دتکتورهایی که از طریق کابل به سیستم مرکزی وصل می‌شن. مناسب برای پروژههای در حال ساخت یا بازسازی. پایدار و بدون نیاز به باتری.
نصب آسان و بدون نیاز به کابل‌کشی. ایده‌آل برای ساختمان‌های تکمیل‌شده یا مکان‌هایی که تخریب و سیم‌کشی ممکن نیست. این دتکتورها با باتری کار می‌کنن و از طریق امواج رادیویی به پنل وصل می‌شن.
🔹 اگر به‌دنبال نصب سریع و بدون تخریب هستید، مدل‌های بیسیم انتخاب مناسبی هستن. اما برای پروژههای جدید، مدل‌های سیمی به‌دلیل پایداری بیشتر، ترجیح داده می‌شن.
عوامل مختلفی مانند نوع دتکتور (دودی، حرارتی، ترکیبی، گازی، شعله‌ای)، برند تولیدکننده، نوع تکنولوژی به‌کاررفته (سیمی یا بیسیم)، و قابلیت‌های جانبی، همگی بر قیمت نهایی این تجهیزات تأثیرگذار هستند.
در جدول زیر، می‌توانید لیستی از رایج‌ترین دتکتورهای اعلام حریق موجود در بازار ایران را به‌همراه مشخصات فنی و قیمت روز آنها مشاهده کنید. این لیست به شما کمک میکند تا با توجه به نیاز پروژه، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
سوالات متداول
دتکتور اعلام حریق دستگاهی است که بهطور خودکار علائم اولیه آتشسوزی مانند دود، حرارت یا گازهای خاص را شناسایی کرده و سیستم اعلام حریق را فعال میکند.
دتکتورها به انواع دودی، حرارتی، گازی و ترکیبی تقسیم میشوند. هر کدام برای شرایط خاصی مناسب هستند.
بله، دتکتورها باید بهطور منظم بررسی، تست و در صورت نیاز تمیز یا تعویض شوند تا عملکرد آنها در شرایط اضطراری تضمین شود.
عموماً طول عمر مفید دتکتورها بین 8 تا 10 سال است، اما بسته به نوع و برند ممکن است متفاوت باشد.
بله، برای محیطهای صنعتی از دتکتورهای تخصصی با حساسیت و مقاومت بالا استفاده میشود که متناسب با نوع خطر طراحی شدهاند.
خرید تجهیزات اطفای حریق
خرید تجهیزات اعلام حریق
درباره آرات
آرات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان تجهیزات اعلام و اطفای حریق در خاورمیانه، با شبکه‌ای گسترده از شرکای تجاری و نمایندگان، بازارهای داخلی و منطقه‌ای را پوشش می‌دهد. با تمرکز بر تجارت و فروش و پشتیبانی قوی تیم‌های فنی و مهندسی ، تجهیزات را برای پروژههای مهم زیرساختی تامین می‌نماید.
