دتکتور دودی خطی، دتکتور لیزری و بیم دتکتور همگی بر دتکتورهایی دلالت دارند که کشف حریق را به صورت خطی انجام می‌دهند. بیم دتکتور وسیله‌ای است که از یک پرتوی نور برای تشخیص و شناسایی دود در مناطق بزرگ تخت پوشش خود استفاده می‌کند. ویژگی‌های بیم دتکتور (Beam Detector) که آشکارساز دودی خطی هم نامیده میشود، با توجه به پوشش شعاعی یا پروژکتوری که اعمال می‌کند، نسبت به انواع دیگر کاربردی‌تر است. بیم دتکتور براساس دو فاکتور «تعداد سطوح حساسیت از پیش تعیین‌‌شده» و «میزان تضعیف پرتوی دریافت‌شده‌ی گیرنده» کالیبره و بهینه‌سازی میشود. اینکه میزان حساسیت دتکتور چقدر باشد، به برد مورد نظر و محیط آن بستگی دارد و معمولا برای استفاده در فضاهای باز بزرگ و یا در انبارها مناسب و مقرون به صرفه هستند.
بیم دتکتورها نسبت به نوع نقطه‌ای، به نوع و رنگ دود حساسیت کمتری دارد و بنابراین برای استفاده در مکان‌هایی که حریق در آن دود سیاه تولید می‌کند، مناسب است. با این حال بیم دتکتور نیز مثل هر دتکتور دیگر به دود قابل رویت برای کار کردن نیاز دارد و ممکن است از پس کشف دودهای غیر قابل رویت یا ضعیف چندان برنیاید.
قیمت بیم دتکتور
مرکز اعلام حریق آرات در طی سال‌ها تجربه فروش انواع تجهیزات اعلام حریق و بیم دتکتور اکنون به یکی از مراکز بزرگ و قابل اعتماد در این عرصه تبدیل شده است. برای مشاهده‌ی جدیدترین لیست قیمت سیستم اعلام حریق می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید. اگر چنانچه به جز خرید عمده بیم دکتور نیازمند دریافت مشاوره در زمینه خرید انواع سیستم اعلام حریق ایرانی هستید، می‌توانید با شماره مرکز پشتیبانی و ارتباط با مشتریان مرکز اعلام حریق آرات تماس بگیرید.
کاربرد بیم دتکتور
با پیشرفت تکنولوژی سیستم‌های اعلام حریق، مصرف‌کنندگان نیز خواستار راه‌حل‌هایی موثر و مقرون به صرفه برای کاربردهای متفاوت می‌شوند. نیاز به سیستم‌های اعلام حریق برای فضاهای بزرگ (مانند سالن‌های ورزشی، مراکز تفریحی و فرهنگی و غیره) از جمله درخواست‌های مصرف‌کنندگان است. در فضاهایی مانند سالن‌های ورزشی، وسعت فضا ممکن است تا 10000 متر مربع باشد. سرعت پخش آتش در این گونه فضاها می‌تواند بسیار زیاد باشد. به همین خاطر بیم دتکتور اولین انتخاب برای تشخیص آتش در فضاهایی این چنین بزرگ است. مزیت استفاده از بیم دتکتور، توانایی شناسایی دود پخش شده در فضاهای بزرگ است.
به طور کلی کاربرد بیم دتکتور معمولا برای کشف و اعلام حریق در مکان‌های بزرگ و مهم مثل انبارها، فرودگاه‌ها و آشیانه هواپیما، کارخانه‌ها، بناهای تاریخی و سایر فضاهای مشابه است. دلیل آن نیز همانطور که اشاره کردیم، پوشش‌دهی بزرگتر و بیشتر آن (10 تا 100 متر) نسبت به دتکتورهای خطی است.
نحوه کار بیم دتکتور
بیم دتکتور دارای دو بخش گیرنده و فرستنده است. این دو در مقابل یکدیگر نصب می‌شوند. فرستنده بیم دتکتور دائما به گیرنده پرتوی مادون قرمز می‌فرستد. در این شرایط همه چیز عادی است. در صورت وقوع آتشسوزی، دود آتش با اشعه‌ی ارسالی برخورد می‌کند و آن را تغییر می‌دهد. بر همین اساس، گیرنده آن را به عنوان دود و در نهایت آتش می‌شناسد. در مورد آشکارسازهای دودی می‌توانید در صفحه‌ی دتکتور دودی اطلاعات بیشتری کسب کنید.
انواع بیم دتکتور
همانطور که اشاره کردیم بیم دتکتورها برای شناسایی دود و آتشسوزی در مناطق بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ساختمان‌هایی که سقف‌ها بلند هستند و یا به هر دلیل دیگری استفاده از دتکتورهای دودی نقطه‌ای به صرفه نیست از بیم دتکتور استفاده میشود. انواع مختلفی از بیم دتکتور وجود دارد که شامل نوع فرستنده – گیرنده، انعکاسی و موتوری میشود. در ادامه به معرفی هر کدام از این انواع می‌پردازیم.
بیم دتکتور فرستنده – گیرنده (END-TO-END)
یک بیم دتکتور نوری فرستنده – گیرنده، در واقع سیستمی است که دارای یک گیرنده و فرستنده‌ی نور جداگانه است. از این بیم دتکتور در مواردی استفاده میشود که فضای کمی برای نصب دتکتور منطقه وسیع است و از آنجایی که بخش‌های این دتکتور از هم جدا هستند هر واحد آن نسبتا کوچک است. کوچک بودن سایز بیم دتکتور بعلاوه مزیتی برای جنبه‌ی زیبایی ساختمان در نظر گرفته میشود. این جنبه‌ی زیبایی همچنین برای اماکن فرهنگی و یا میراثی (مانند موزه‌ها) نیز بسیار مهم است. بیم دتکتورهای فرستنده – گیرنده شامل تشخیص تصویربرداری دود در مناطق باز است که در آن از دو طول موج نور برای تشخیص دود استفاده میشود.
این نوع از بیم دتکتور، همانطور که گفتیم دارای یک فرستنده و گیرنده‌ی جداگانه است. فرستنده اشعه‌ی مادون قرمز را به گیرنده ارسال می‌کند. این اشعه با سه سطح کیفیتی می‌تواند به گیرنده برسد؛ سه حالت نرمال، خطا و یا آتش. پردازش این نوع بیم دتکتور وابسته به کیفیت سیگنال ارسالی است و به همین خاطر فرستنده و گیرنده باید دقیقا روبروی هم جایگذاری شوند.
بیم دتکتور انعکاسی (Reflective)
بیم دتکتور انعکاسی شامل یک فرستنده‌ی نور و آشکارساز در یک محفظه قرار دارد که به اصطلاح به آن head دتکتور گفته میشود. در سوی دیگر یک آینه‌ی بازتابنده یا همان انعکاس‌دهنده قرار دارد که پرتوی ارسالی از فرستنده و پس از انعکاس از رفلکتور به بخش head برمی‌گردد. مسیر نور با انعکاس نوری که از فرستنده خارج میشود بدست می‌آید که درست در مقابل دتکتور قرار می‌گیرد.
عملکرد دتکتور خطی انعکاسی به این صورت است که در یک فضای محافظت‌شده فرستنده و گیرنده قرار می‌گیرند و در سمت دیگر یک ابزار تابنده قرار می‌گیرد. اشعه ارسالی پس از برخورد با صفحه تابنده به سمت دتکتور برمی‌گردد. اما در صورت وقوع آتشسوزی، میزان نور دریافتی کاهش می‌یابد و دتکتور این حالت را به عنوان آتشسوزی در نظر می‌گیرد. کاهش کیفیت نور به معنای افت کیفیت سیگنال است که دتکتور آن را به منزله‌ی حریق تشخیص می‌دهد.
مزایای دتکتور انعکاسی نسبت به نوع فرستنده-گیرنده
یکی از اولین مزایای بیم دتکتور نسبت به نوع فرستنده-گیرنده کاهش میزان کابلکشی آن است. کابلکشی فقط در یک سمت نیاز است و در سوی دیگر، فقط باید صفحه تابنده نصب شود و نیازی به کابلکشی ندارد. البته الزاما این بدان معنا نیست که بیم دتکتور انعکاسی نسبت به نوع فرستنده-گیرنده برتری دارد؛ هر چند اغلب اوقات اینطور است. ولی مثلا در فضاهایی که نمای داخلی شیشه‌ای دارند، راه‌اندازی و نگهداری بیم دتکتور انعکاسی خیلی سخت است. بنابراین در اینجا بهتر است از نوع فرستنده-گیرنده استفاده شود.
طول برد بیم دتکتور
طول برد بیم دتکتور می‌تواند بنا به نوع و برند آن محصول متفاوت باشد. اما میزان آن هر عددی که باشد به روشنی در کاتالوگ آن ذکر میشود. این میزان از 30 متر، 50 متر و 80 متر می‌تواند تا 100 و 120 متر هم برسد. اشعه مادون قرمزی که ارسال میشود، معمولا به صورت یک خط نازک در نظر گرفته میشود و البته با چشم غیرمسلح قابل رویت نیست. البته ممکن است شکل این اشعه هم همیشه خط نازک نماند و پراکندگی نوری داشته باشد و مثلا در حین رسیدن به مقصد کمی پهن‌تر شود. اما بیشینه قدرت آن در مرکز آن است.
شناسایی و جبران شرایط خطا
در فضاهای صنعتی که بیم دتکتور استفاده میشود، ممکن است لیفتراک‌ها و جرثقیل‌ها جلوی اشعه فرستنده را بگیرند. اما چون تیرگی ناگهانی و حذف کامل نور از نشانه‌های آتش نیست، بیم دتکتور در این حالت آن را به عنوان هشدار و نه خطا در نظر می‌گیرد. این باعث میشود احتمال خطا در زمینه تشخیص و کشف آتشسوزی کاهش یابد. در واقع همه تغییراتی که در میزان نور دریافتی بیم دتکتور رخ می‌دهد ناشی از آتشسوزی نیست. بلکه می‌تواند از شرایط محیطی مثل گرد و غبار، خاک روی شیشه فرستنده و عوامل دیگر رخ دهد. در این صورت، این مسئله به صورت خودکار و به مرور زمان توسط دتکتورها کشف و رفع میشود.
تاثیر شرایط آب و هوایی بر بیم دتکتور
شرایط محیطی نظیر دمای بالا، باران، برف، مه و شبنم می‌توانند در عملکرد عددی دستگاه بیم دتکتور تداخل ایجاد کرده و باعث بروز هشدارهای کاذب شوند. به علاوه شرایط فضای باز محیط خارج ساختمان، پیش‌بینی رفتار دود را غیرممکن می‌سازد و روی آن تاثیر منفی دارد.
نصب و آغاز کار بیم دتکتور
پس از نصب و تنظیم بیم دتکتور، وقتی فرستنده برای اولین بار روشن میشود، نقطه‌ی مرجع خود را سطح سیگنال نوری دریافتی در آن زمان در نظر می‌گیرد. گفتیم که تجمیع گرد و غبار می‌تواند توان سیگنال نوری آن را کاهش دهد. به علاوه این را هم ذکر کردیم که خود فرستنده می‌تواند تا حدی این آلودگی را جبران کند. اما وقتی از یک حد مشخص بگذرد، دستگاه دیگر قابل جبران‌سازی آن‌ها نیست و شرایط موجود را به عنوان خطا در نظر می‌گیرد.
مزایای بیم دتکتور
- عملکرد آسان
- ظاهر زیبا و شکیل
- کابلکشی کمتر نسبت به سایر دتکتورها
- تعمیر و نگهداری آسان
- محدوده وسیع تحت پوشش
- نصب و راه‌اندازی سریع و آسان
- کمترین میزان آلارم‌های کاذب در بیم دتکتور
- ایده‌آل برای مناطقی با دسترسی مشکل
مقایسه بیم دتکتور و دتکتور نقطه‌ای
فضای تحت پوشش
بنا بر استانداردها، فاصله گیرنده و فرستنده در دتکتورهای نقطه‌ای 9.1 متر است. بنابراین اگر این دستگاه‌ها در جای درست خود قرار بگیرند، می‌توانند تعداد دتکتورهای مورد نیاز را به طور کل کاهش دهند. اما اگر محیط از حدی بزرگتر باشد، بهتر این است که بیم دتکتور استفاده شود. چرا که با پوشش‌دهی گسترده، تعداد مورد نیاز شما بسیار کاهش یافته و طبعا هزینه‌ی نصب و نگهداری آن به طور کل کاهش می‌یابد.
نوع پوشش‌دهی
وقتی حریق رخ می‌دهد، دود آن به سمت سقف می‌رود. شکل ستون آن هم با گسترش خود کم کم به شکل مخروط وارونه در‌می‌آید. هر چه نرخ رشد حریق بالاتر باشد، تراکم این فضای مخروطی دود هم بیشتر میشود. وقتی سقف یک فضا بلند باشد، بیم دتکتور نسبت به حریق‌های آهسته و دودزا بهتر از دتکتورهای نقطه‌ای عمل می‌کنند. چرا که این نوع دتکتور، نمونه‌ای از حجم کل دود موجود را سنجش می‌کنند؛ در صورتی که دتکتورهای نقطه‌ای فقط دود محوطه خود را می‌سنجند که ممکن است آنقدر کم باشد که اصلا به عنوان حریق تشخیص داده نشود.
گفته شد که اگر جسمی جلوی مسیر اشعه قرار بگیرد، می‌تواند دتکتور نقطه‌ای را دچار اختلال کند؛ با این حال این نوع همچنان برای فضاهای دارای سقف معمولی و نه چندان بلند بسیار مناسب است. اختلالی که درباره آن صحبت کردیم، ممکن است در فضاهای دارای سقف بلند به وجود بیاید.
تاثیر جریان هوا
وقتی جریان هوا سریع باشد، خیلی جدی می‌تواند روی قابلیت‌های دتکتورهای نقطه‌ای تاثیر منفی بگذارد. بنابراین مهم است که هوا پایدار باشد. اما برای این مدل وضعیت کاملا متفاوت است. چرا که محدوده حسگر بیم دتکتورها چیزی حدود 120 متر یا حتی بیشتر در مقابل حدود 5 سانتیمتر دتکتور نقطه‌ای است. بنابراین احتمال اینکه دود در مجاورت آن قرار نگیرد، خیلی کم است. مگر اینکه به درستی نصب نشده باشد.
محدودیت‌های محیطی
یکی از محدودیت‌های دتکتورهای نقطه‌ای، اختلال در عملکرد آن‌ها در محیط‌های ناپایدار مثل محیط‌های دارای دمای بالا، گرد و غبار و رطوبت بالا و دارای گازهای خورنده است. البته ممکن است بعضی از این‌ها روی بیم دتکتورها هم تاثیر منفی خود را بگذارند. ولی در مجموع مقاومت بیم دتکتور بیشتر بوده و حتی می‌توان از آن در محیط‌های ضدانفجار هم استفاده کرد. برای اینکه انتخاب مطمئن‌تری داشته باشید، حتما به توضیحات داخل کاتالوگ هر دتکتور توجه کنید. در محیط‌هایی که نیاز است اعلام حریق سریع انجام گیرد و در عین حال آلودگی محیطی آن نیز بالاست، می‌توان آن را پشت شیشه نصب کرد.
محدودیت بیم دتکتور پشت شیشه
اگر بیم دتکتور را پشت شیشه نصب کردید و مخصوصا اگر محیط ناپایداری دارید، حتما در نظر داشته باشید که باید شیشه حتما تمیز باشد؛ در غیر این صورت با اختلال مواجه خواهد شد. به علاوه اگر از دتکتورهای انعکاسی استفاده می‌کنید، باید نسبت به شیشه با زاویه قرار بگیرد تا از بازتاب اشعه پس از برخورد با شیشه جلوگیری شود، چرا که سیگنال نادرستی به گیرنده می‌فرستد.
این نکته نهایی را هم در نظر بگیرید که نور با عبور از شیشه بخشی از قدرت خود را از دست می‌دهد. بنابراین باید دنبال راهکاری باشید تا این میزان را به حداقل برسانید. در زمینه دتکتور انعکاسی پیشنهاد ما این است که حداکثر برد مجاز را تا حدود 20% کاهش دهید تا این از دست دادن قدرت را جبران کنید.
فروش بیم دتکتور در مرکز اعلام حریق آرات
در مورد انواع و کاربرد بیم دتکتورها در این مطلب به طور مفصل صحبت کردیم. سایر دتکتورها شامل آشکارسازهای حرارتی، دودی و غیره هستند که برای کاربری‌های دیگری استفاده می‌شوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد آشکارسازهای حرارتی می‌توانید به صفحه‌ی دتکتور حرارتی رجوع کنید. برای خرید انواع دتکتور و تجهیزات اعلام حریق با مشاوران مرکز اعلام حریق آرات تماس بگیرید.
