بیم دتکتور – دتکتور دودی خطی (Beam Detector)
تاریخ بروزرسانی: 1 آذر 1404
بیم دتکتور با پوششدهی گسترده و نصب آسان، انتخابی مطمئن برای پروژههاییست که نیاز به تاییدیه آتشنشانی دارند. با استفاده از این دتکتور، هم در هزینهها صرفهجویی میکنید و هم خیالتان از بابت ایمنی و استاندارد راحت است.
بیم دتکتور چیست؟
بیم دتکتور یا دتکتور دود خطی، نوعی دتکتور اعلام حریق است که برای پوشش فضاهای بزرگ و سقفهای بلند طراحی شده است. این دتکتور از یک فرستنده و یک گیرنده تشکیل میشود که نور یا لیزر بین آنها ارسال میشود.
زمانی که دود مسیر نور را مسدود یا پراکنده کند، بیم دتکتور این تغییر را شناسایی کرده و هشدار حریق را به پنل مرکزی اعلام میکند. استفاده از بیم دتکتور باعث پوشش سریع و وسیع فضاهای بزرگ مانند انبارها، سالنهای صنعتی و سالنهای ورزشی میشود و نصب آن در مکانهایی که دتکتورهای نقطهای کاربرد کمتری دارند، ایدهآل است.
🔗🔗 یکی از مساِئل حیاتی برای ایمنی ما در سانحه ، آگاهی از سلامت سیستم اعلام حریق ما است . پس نیاز است که ما از پروسه ی تعمیر و نگهداری آن آگاه باشیم . لطفا مقاله تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق را مطالعه کنید .
نحوه عملکرد بیم دتکتور چگونه است؟
در این سیستم، یک اشعه مادون قرمز (یا لیزر) بین فرستنده و گیرنده ارسال میشود. در حالت عادی، این اشعه بدون مانع عبور میکند. اما وقتی دود وارد مسیر اشعه میشود، شدت نور کم میشود و دستگاه بهسرعت این تغییر را تشخیص میدهد و هشدار آتشسوزی فعال میشود.
مزیت بیم دتکتور
مهمترین ویژگی بیم دتکتور، توانایی آن در پوششدهی گسترده در فضاهای بزرگ با استفاده از حداقل تجهیزات است. این نوع دتکتور با بهرهگیری از فناوری پرتوی نوری (معمولاً مادون قرمز)، قادر است مسیرهایی با طول ۳۰ تا حتی ۱۰۰ متر را تنها با یک واحد فرستنده و گیرنده تحت پوشش قرار دهد.
در مقایسه با دتکتورهای نقطهای که برای پوششدهی کامل نیاز به نصب چندین دستگاه در فواصل نزدیک دارند، بیم دتکتور راهکاری بسیار بهصرفهتر و کارآمدتر به شمار میآید. این تفاوت منجر به:
کاهش چشمگیر در تعداد تجهیزات مورد نیاز
سیمکشی کمتر و در نتیجه سهولت در اجرا
صرفهجویی در زمان نصب و راهاندازی
و در نهایت، کاهش قابل توجه هزینههای پروژه
همچنین، استفاده از بیم دتکتور در پروژههایی که نیازمند تأییدیه سازمان آتشنشانی هستند، میتواند فرآیند تأیید را تسهیل کرده و موجب اطمینان خاطر بیشتر سازندگان و سرمایهگذاران شود.
انواع بیم دتکتور
بیم دتکتور فرستنده – گیرنده
در این مدل، یک واحد فرستنده و یک واحد گیرنده بهصورت جداگانه در دو سمت فضا نصب میشوند. فرستنده، پرتو نوری (معمولاً مادون قرمز) را ارسال میکند و گیرنده، کاهش شدت این پرتو را در اثر وجود دود تشخیص میدهد.
✅ مناسب برای فضاهایی با دید مستقیم و بدون مانع بین دو طرف
✅ دقت بالا و پایداری بیشتر در تشخیص
❗ نیاز به کابلکشی در هر دو سمت
بیم دتکتور رفلکتوری – بیم دتکتور انعکاسی
در این مدل، تنها یک واحد دستگاه نصب میشود که هم فرستنده است و هم گیرنده. در طرف مقابل، یک آینه مخصوص (رفلکتور) قرار میگیرد که پرتو ارسالشده را بازتاب میدهد.
✅ نصب آسانتر (فقط یک طرف سیمکشی میخواهد)
✅ مناسب برای مکانهایی که دسترسی به یک سمت سقف دشوار است
❗ ممکن است در محیطهایی با گردوغبار یا نور شدید دقت کمتری داشته باشد
برای انتخاب نوع مناسب بیم دتکتور، بهتر است شرایط پروژه (ابعاد فضا، وجود مانع، نیاز به سرعت در نصب، و نظر کارشناسان آتشنشانی) بهدقت بررسی شود. کارشناسان ما آمادهاند تا با بررسی دقیق محل نصب، بهترین گزینه را به شما پیشنهاد دهند.
مقایسه بیم دتکتور گیرنده- فرستنده و بیم دتکتور رفلکتوری
| ویژگیها | فرستنده–گیرنده (Emitter–Receiver) | رفلکتوری (Reflective) |
|---|---|---|
| تعداد تجهیزات | دو واحد جدا: یک فرستنده + یک گیرنده | یک دستگاه + یک رفلکتور |
| نیاز به سیمکشی | در هر دو سمت فضا | فقط یک سمت |
| نحوه کار | ارسال نور از یک طرف و دریافت در سمت مقابل | ارسال نور و برگشت آن از آینه |
| دقت تشخیص دود | بسیار بالا | خوب، اما کمی حساستر به محیط |
| خطای کاذب | کم | متوسط |
| نصب و تراز | سختتر (تراز دو دستگاه مهم است) | آسانتر و سریعتر |
| محیط مناسب | سالنهای بزرگ، انبارهای بلند، سولهها | فضاهایی با دسترسی محدود به یک سمت سقف |
| حساسیت به گردوغبار/نور | کم | بیشتر |
| هزینه | بیشتر | متوسط |
| نگهداری | نیاز به تنظیم دقیق دورهای | تمیزکاری رفلکتور و چک دورهای |
بیم دتکتور مورتوردار
با پیشرفت تکنولوژی سیستمهای اعلام حریق، مصرفکنندگان نیز خواستار راهحلهایی موثر و مقرون به صرفه برای کاربردهای متفاوت میشوند. نیاز به سیستمهای اعلام حریق برای فضاهای بزرگ (مانند سالنهای ورزشی، مراکز تفریحی و فرهنگی و …) از جمله درخواستهای مصرفکنندگان است. در فضاهایی مانند سالنهای ورزشی، وسعت فضا ممکن است تا 10000 متر مربع باشد. به همین خاطر بیم دتکتور موتوردار اولین انتخاب برای تشخیص آتش در فضاهایی این چنین بزرگ است. مزیت استفاده از آن، توانایی شناسایی دود پخش شده در فضاهای بزرگ است. به طور کلی کاربرد بیم دتکتور معمولا برای کشف و اعلام حریق در مکانهای بزرگ و مهم مثل انبارها، فرودگاهها و آشیانه هواپیما، کارخانهها، بناهای تاریخی و سایر فضاهای مشابه است.
بیم دتکتور غیر موتوردار
در فضاهای صنعتی که بیم دتکتور در سیستم اعلام حریق صنعتی استفاده میشود، ممکن است لیفتراکها و جرثقیلها جلوی اشعه فرستنده را بگیرند. اما چون تیرگی ناگهانی و حذف کامل نور از نشانههای آتش نیست، بیم دتکتور غیر موتوردار در این حالت آن را به عنوان هشدار و نه خطا در نظر میگیرد. این باعث میشود احتمال خطا در زمینه تشخیص و کشف آتشسوزی کاهش یابد. در واقع همه تغییراتی که در میزان نور دریافتی بیم دتکتور رخ میدهد ناشی از آتشسوزی نیست. بلکه میتواند از شرایط محیطی مثل گرد و غبار، خاک روی شیشه فرستنده و عوامل دیگر رخ دهد. در این صورت، این مسئله به صورت خودکار و به مرور زمان توسط دتکتورها کشف و رفع میشود.
مقایسه بیم دتکتور موتورایز و بدون موتور
| ویژگیها | موتوردار (Auto Alignment) | غیرموتوردار |
|---|---|---|
| مکانیسم تراز | تراز و تنظیم خودکار با موتور هوشمند | تنظیم دستی |
| پایداری عملکرد | بسیار پایدار حتی با نشست سازه | کمتر در برابر تغییرات فیزیکی |
| میزان خطای کاذب | بسیار کم | کم تا متوسط |
| مناسب برای چه فضاهایی؟ | فضاهای خیلی بزرگ: سالنهای ورزشی، فرودگاه، کارخانهها | محیطهای صنعتی با رفتوآمد لیفتراک و تجهیزات |
| حساسیت به موانع لحظهای | کم (تحلیل هوشمند) | کم (قطع لحظهای را خطا نمیگیرد) |
| سرعت نصب و تنظیم | بسیار سریع و راحت | نیازمند زمان و دقت |
| هزینه | بیشتر | اقتصادیتر |
| نگهداری | کمترین نیاز | نیاز به بررسی دورهای |
| دقت تشخیص دود | بسیار بالا | خوب |
سوالات متداول
بیم دتکتور چیست و چهطور کار میکند؟
بیم دتکتور یک حسگر دود خطی است که بین یک نقطه فرستنده و گیرنده (یا در مدل رفلکتوری، بین فرستنده/گیرنده و آینه) کار میکند. دستگاه یک پرتو نوری ثابت را در طول مسیر ارسال میکند. هر زمان دود وارد این مسیر شود و شدت نور کاهش پیدا کند، دتکتور اعلام حریق فعال میشود. این سازوکار خیلی شبیه کشیدن یک خط نامرئی وسط سالن است؛ هر چیزی که مزاحم این خط شود، سیستم هشدار میدهد.
2. بیم دتکتور برای چه فضاهایی مناسبتر است؟
این دتکتورها بهترین عملکرد را در فضاهای بزرگ و باز دارند؛ سالنهای صنعتی، سولهها، انبارها، راهروهای طویل، ساختمانهای با سقف بلند یا مکانهایی که نصب دتکتورهای نقطهای هزینهبر و دشوار است. هرجا یک فضای وسیع داری که هوا جریان پیدا میکند، بیم دتکتور میدرخشد.
3. تفاوت مدل فرستنده–گیرنده با مدل رفلکتوری چیست؟
در مدل فرستنده–گیرنده دو دستگاه جداگانه روبهروی هم قرار میگیرند؛ یکی نور میفرستد و دیگری دریافت میکند. در مدل رفلکتوری فقط یک دستگاه داری و در سمت مقابل یک آینه نصب میشود که نور را برمیگرداند. مدل فرستنده–گیرنده دقت بیشتری دارد اما کابلکشی دوطرفه میخواهد؛ مدل رفلکتوری نصب سادهتری دارد.
4. آیا بیم دتکتور نسبت به نور خورشید یا گردوغبار حساسیت اشتباه دارد؟
طراحیهای استاندارد امروز، فیلترهای نوری و الگوریتمهای پردازش دارند که مانع آلارم کاذب میشود. البته گردوغبار زیاد، رطوبت بالا، لرزش شدید یا نور مستقیم زاویهدار خورشید میتواند عملکرد را کاهش دهد. نگهداری دورهای و تنظیم زاویه نصب، مهمترین راه جلوگیری از آلارم اشتباه است.
5. چرا در سالنهای خیلی بلند، بیم دتکتور بهتر از دتکتور نقطهای است؟
چون دود قبل از رسیدن به سقف، پخش و رقیق میشود و دتکتورهای نقطهای ممکن است دیر واکنش نشان بدهند. بیم دتکتور مسیر طولانیتری را پوشش میدهد و کاهش کوچک شدت نور را هم تشخیص میدهد. یعنی انگار یک پرده دود شناس در کل عرض سالن کشیده شده.
6. آیا بیم دتکتور نیاز به کالیبراسیون دارد؟
بله؛ هنگام نصب باید تنظیم شود تا دقیقاً روی رفلکتور یا گیرنده قفل کند. بیشتر مدلهای جدید امکان Auto-Alignment یا تنظیم خودکار دارند. هر ۶ تا ۱۲ ماه هم بهتر است دوباره چک و کالیبره شود.
7. فاصله مناسب برای نصب بیم دتکتور چقدر است؟
بسته به مدل، معمولاً بین ۵ تا ۱۰۰ متر است. اگر فاصله بیشتر شود، کیفیت سیگنال و دقت تشخیص کم میشود. در سالنهای بلند، معمولاً یک بیم در ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتری زیر سقف نصب میشود.
8. اگر بین مسیر بیم دتکتور مانعی قرار بگیرد چه میشود
اگر مانع ثابت باشد (مثل جرثقیل سقفی)، نباید مسیر بیم از آن عبور کند. اگر مانع موقتی باشد (مثلاً حرکت لیفتراک)، دستگاه طوری طراحی شده که کاهش ناگهانی نور را با الگوریتمهای مخصوص بررسی کند تا آلارم کاذب ندهد. مانع دائمی = تغییر مسیر. مانع موقت = مشکلی نیست.
9. هزینه بیم دتکتور نسبت به سایر دتکتورها چگونه است؟
قیمت بیم دتکتور بیشتر از دتکتورهای نقطهای است ولی در پروژههایی که تعداد زیادی دتکتور نقطهای لازم دارند، هزینه نهایی نصب، کابلکشی و نگهداری با بیم دتکتور کمتر میشود. در واقع تو یک دستگاه میخری که کار چند ده دتکتور را انجام میدهد.
