تاریخ به روز رسانی مطلب: 22 مرداد 1404
در محیط‌هایی که دود ممکن است دیرتر ظاهر شود یا سیستم‌های حساس به دود پاسخگو نباشند، دتکتور حرارتی با شناسایی سریع افزایش دما وارد عمل می‌شود. این نوع دتکتور، یکی از مؤثرترین تجهیزات برای تشخیص حریق در فضاهای صنعتی، موتورخانه‌ها، انبارها و آشپزخانه‌های صنعتی است. در این صفحه، با عملکرد، مزایا و انواع دتکتور حرارتی آشنا شوید و انتخابی هوشمندانه برای ایمنی محیط خود داشته باشید.
دتکتور حرارتی یکی از تجهیزات کلیدی در سیستم‌های اعلام حریق است که وظیفه آن تشخیص افزایش دما یا تغییرات ناگهانی حرارت در محیط می‌باشد. این نوع دتکتور با حساسیت بالا، تغییرات دمایی غیرمعمول ناشی از وقوع آتش‌سوزی را شناسایی کرده و سیگنال هشدار را به کنترل پنل مرکزی سیستم اعلام حریق ارسال می‌کند.
دتکتورهای حرارتی معمولاً در فضاهایی نصب می‌شوند که دود یا ذرات ناشی از آتش ممکن است کمتر قابل مشاهده باشند، مانند انبارها، موتورخانه‌ها و کارخانه‌ها. استفاده از دتکتور حرارتی باعث می‌شود سیستم اعلام حریق در مراحل اولیه آتش‌سوزی وارد عمل شود و زمان کافی برای واکنش سریع و جلوگیری از خسارات جانی و مالی فراهم گردد.
در دتکتورهای حرارتی دما ثابت یک دمای از پیش تعیین‌شده وجود دارد که در صورت رسیدن به آن دما دتکتور حرارتی فعال می‌شود. این دما معمولا 57 یا 58 درجه‌ی سانتی‌گراد است.
دتکتورهای حرارتی دما افزایشی به نرخ تغییرات دمایی حساس هستند. به این ترتیب که اگر در یک بازه‌ی زمانی مشخص افزایش دمایی حدود 10 درجه سانتی‌گراد رخ دهد، دتکتور حرارتی فعال می‌شود.
این نوع دتکتور ترکیبی از دتکتور دما ثابت و دتکتور افزایشی است. یعنی هم یک دمای مشخص برای فعال‌سازی دارد، و هم می‌تواند در صورت بالا رفتن سریع دمای محیط، زودتر از رسیدن به آن دما هشدار بدهد. این ویژگی باعث عملکرد دقیق‌تر در شرایط مختلف می‌شود. دتکتورهای نرخ جبران شده اغلب در مدل‌های میله‌ای صنعتی استفاده می‌شوند و نسبت به تغییرات دمایی حساس‌تر عمل می‌کنند.
در نوع دتکتور حرارتی نقطه‌ای، آشکارساز به تغییرات دما در یک نقطه‌ی مشخص حساسیت نشان می‌دهد. دتکتورهای حرارتی به تغییرات دمایی محیط حساس هستند. اگر آستانه‌ی دمای یک آشکارساز کمتر باشد خیلی سریع‌تر حریق را شناسایی می‌کند. اما در عین حال، اگر دمای آستانه به دمای محیط خیلی نزدیک باشد احتمال ایجاد آلارم‌های کاذب بسیار زیاد خواهد بود. به طور کلی دمای آستانه‌ی دتکتورهای حرارتی باید حداقل 11 درجه سانتی‌گراد بیشتر از دمای مورد انتظار در آن محیط باشد.
برای ارزیابی عملکرد دتکتورهای حرارتی در زمان وقوع حریق، دو شاخص اصلی مورد بررسی قرار می‌گیرند:
این شاخص نشان می‌دهد که در چه دمایی دتکتور فعال شده و هشدار را صادر می‌کند. تنظیم صحیح این آستانه بسیار مهم است؛ اگر مقدار آن بیش از حد پایین باشد، احتمال آلارم کاذب زیاد می‌شود. اگر هم خیلی بالا تنظیم شود، ممکن است آشکارسازی دیر انجام گیرد. به‌طور معمول، دمای آستانه باید حداقل ۱۱ درجه سانتی‌گراد بالاتر از حداکثر دمای محیط باشد.
RTI شاخصی برای سنجش سرعت واکنش دتکتور نسبت به حرارت است. این مقدار به طراحی فیزیکی دتکتور و نحوه جذب حرارت توسط حسگر آن بستگی دارد. هرچه RTI پایین‌تر باشد، دتکتور سریع‌تر به حریق واکنش نشان می‌دهد.
دتکتور حرارتی یکی از اجزای کلیدی در سیستم‌های اعلام حریق است که انتخاب و خرید آن باید با دقت و آگاهی انجام شود. قیمت این تجهیز مهم تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
دتکتورهای حرارتی به چند نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
دتکتور با حساسیت ثابت (Fixed Temperature): فعال‌سازی در یک دمای مشخص.
دتکتور با حساسیت متغیر (Rate-of-Rise): تشخیص سریع افزایش ناگهانی دما.
دتکتور ترکیبی (Rate-of-Rise/Fixed Temperature): ترکیبی از دو حالت بالا برای دقت بیشتر.
نوع دتکتور مستقیماً بر قیمت آن تأثیر دارد؛ مدل‌های پیشرفته‌تر معمولاً هزینه بیشتری دارند.
برخی دتکتورها صرفاً به دما واکنش نشان می‌دهند، اما مدل‌های پیشرفته‌تر مانند دتکتورهای ترکیبی دود و حرارت (Multisensor) یا مدل‌هایی با قابلیت اتصال به سیستم‌های هوشمند ساختمان (Smart Building Systems)، امکانات بیشتری را ارائه می‌دهند که قیمت را نیز افزایش می‌دهند.
برندهای معتبر معمولاً از قطعات باکیفیت‌تری استفاده می‌کنند و محصولاتشان از نظر دقت عملکرد و دوام، سطح بالاتری دارند. همچنین داشتن تأییدیه‌های ملی و بین‌المللی مانند EN یا UL می‌تواند نشان‌دهنده کیفیت بالای محصول باشد و طبیعتاً در قیمت نهایی اثرگذار است.
عوامل اقتصادی مانند نرخ ارز، میزان عرضه و تقاضا، و هزینه‌های واردات یا تولید داخلی نیز می‌توانند باعث نوسان در قیمت دتکتورهای حرارتی شوند.
پیش از انتخاب و خرید دتکتور، لازم است چند نکته کلیدی را در نظر بگیرید:
نیاز محیطی خود را بشناسید: در محیط‌هایی با نوسان دمایی بالا، ممکن است دتکتور حساس به تغییر دما عملکرد بهتری داشته باشد. در مقابل، برای محیط‌های با شرایط پایدار، دتکتور با دمای ثابت مناسب‌تر است.
حساسیت و دقت دتکتور: هرچه دقت دتکتور در تشخیص تغییرات حرارتی بالاتر باشد، عملکرد آن در مواجهه با حریق بهتر خواهد بود.
سازگاری با سیستم اعلام حریق شما: پیش از خرید، مطمئن شوید که دتکتور انتخابی با پنل مرکزی و دیگر اجزای سیستم شما سازگاری کامل دارد.
استانداردهای ایمنی: بررسی کنید که دتکتور مورد نظر دارای گواهی‌های ایمنی معتبر داخلی یا بین‌المللی باشد.
