در مطلبی جداگانه با عنوان دتکتور دودی مکشی در مورد روش عملکرد این تجهیز در سیستم اعلام حریق صحبت کردیم. تشخیص دود توسط این دتکتور بسیار سریع و از طریق لوله‌های نمونه‌گیری و پردازش آن انجام می‌شود. در ادامه‌ی این مطلب تصمیم داریم به طور واضح و تخصصی از کاربرد دتکتور دودی مکشی صحبت کنیم.
در خصوص طرح‌های پر کاربرد مورد استفاده در شبکه‌ی لوله‌ی نمونه‌گیری دتکتور دودی مکشی باید گفت که کارایی، عملکرد و کاربرد دتکتور دودی مکشی به کارآمد بودن شبکه سمپلینگ وابستگی دارد. برخی مواقع لازم است شبکه روی نرم‌افزارهای معرفی شده توسط سازندگان (برای مثال PipeCAD) مدل‌سازی شود تا عملکرد آن با پارامترهای طراحی بررسی و با اصول، استانداردها و مقررات محلی تطبیق داده شود.
1. کاربرد دتکتورهای دودی مکشی در دهلیزها و یا محیط‌های بسته
لوله‌های نمونه‌گیری زیرسقفی در ادارات، ساختمان و سالن‌ها، آشیانه‌ی هواپیما، فروشگاه‌ها، انبار، کارخانه، بیمارستان، هتل، دهلیز و یا سایر فضاهایی که سرعت جریان هوا در آن زیاد نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی دیگر از موارد کاربرد لوله‌های نمونه‌گیری دتکتور دودی مکشی برای حفاظت از مناطق پردازش الکتریکی داده‌ها (اتاق کامپیوتر) و تاسیسات مخابراتی است که سرعت جریان هوا در آنها نیز زیاد نیست.
در مناطقی که جریان هوا سریع است، استفاده از لوله‌های نمونه‌گیری زیر سقفی باید به عنوان یک روش محافظتی ثاونیه مورد استفاده قرار گیرد. سیستم اولبه نیز باید روشی از نمونه‌گیری باشد که حتی نشانه‌های خفیف دود در محل را تشخیص دهد. نصب لوله‌های نمونه‌گیری روی سقف باید به سمت پایین و فضای اتاق باشد.
2. کاربرد دتکتور دود مکشی در نمونه‌گیری بالای سقف و یا زیر کف کاذب
در برخی از موارد تشخیص دود در فضای داخل سقف یا کف از اهمیت زیادی برخوردار است. در این موارد کاربرد لوله‌های نمونه‌گیری دتکتور دودی مکشی می‌تواند بسیار مناسب باشد. لوله‌های نمونه‌گیری در سقف کاذب باید توسط بست‌های مناسب به محل متصل شود. در برخی از سقف‌های کاذب که فضا به چند قسمت تقسیم شده لازم است لوله‌ی نمونه‌گیری بادی از زیر سقف کاذب عبور داده شود تا کاملا فضا را پوشش دهد. یکی از موارد کاربرد دتکتور دودی مکشی نظارت و کشف دود در اتصالات و سیم‌کشی‌های برقی در فضاهای خالی کف اتاق‌های کامپیوتر است. در کف کاذب شبکه‌های لوله‌ی نمونه‌گیری باید با اتصالات مناسب، بست و گیره به پایه‌های کف کاذب متصل شود.
بعلاوه، یکی دیگر از موارد کاربرد دتکتور دودی مکشی استفاده از آن برای حفاظت در برابر آتش سینی‌های کابل موجود زیر کف کاذب یا بالای سقف کاذب است.
3. کاربرد دتکتور دودی مکشی در نمونه‌گیری از کابینت تجهیزات
یکی از مزایا و کاربرد دتکتورهای دودی مکشی برای شناسایی دود در کابینت تجهیزات (به خصوص تابلوهای برقی و کنترلی) است. در داخل تابلوهای درزبندی شده که قطعات الکتریکی، تجهیزات الکترونیکی یا جعبه‌های فیوز قرار دارد می‌توان شبکه‌ی لوله‌های نمونه‌گیری دتکتور دودی مکشی را نصب کرد. از این روش می‌توان در سینی و کانال‌های کابل نیز استفاده کرد.
کاربرد لوله‌ی نمونه‌گیری دتکتور دودی مکشی در داخل تابلوها و کانال کابل
اگر لوله‌های نمونه‌گیری دتکتور دود مکشی از جنس غیرفلزی (مثلا ABS) باشد یکی از مزایای استفاده‌ی آن در تابلوها و کانال کابل این است که از نظر الکتریکی به صورت خنثی عمل می‌کند. می‌توان گفت در این روش لوله‌های نمونه‌گیری برای اتصال برق یا تجهیزات حساس داخل تابلوی برق خطرناک نیستند و احتمال وقوع تداخل الکترومغناطیسی وجود نخواهد داشت. باید توجه داشت که با قرارگیری لوله‌های نمونه‌گیری در داخل تابلو کاربرد دتکتور دودی مکشی تنها برای تشخیص دود در داخل تابلو خواهد بود و وجود دود در بیرون از تابلو باید توسط دتکتور دود مکشی دیگر و یا در صورت لزوم از سایر انواع دتکتورها تشخیص داده شود.
بعلاوه از آنجایی که کل فضای مورد حفاظت نسبتا کوچک است، حساسیت دتکتور دودی مکشی بالا است و در نتیجه دتکتور به غلظت‌های پایین دود نیز واکنش نشان می‌دهد. با وجود این، اگر قرار است تعداد بیشتری کابینت تحت پوشش یک دتکتور قرار گیرد بهتر است این تعداد محدود باشد تا کارکنان حاضر در محل بتوانند آنها را بررسی و شناسایی کنند.
نمونه‌گیری از بالای کابینت تجهیزات
در مواردی که لازم است هوای بالای کابینت تجهیزات، سینی‌های انتقال برق و تجهیزات مشابه نیز مورد بررسی قرار گیرد از روش نمونه‌گیری از بالای کابینت استفاده می‌شود. در این موارد، لوله‌های نمونه‌گیری بالای کابینت، کنسول و غیره و در مسیر هوایی قرار می‌گیرد که به وسیله‌ی منبع تهویه یا انرژی حرارتی تولید شده و از داخل کابینت بیرون می‌آید. در این روش باید نکاتی مورد نظر قرار داده شود:
- قرارگیری لوله‌ی نمونه‌گیری در وسط جریان هوای خروجی و یا دقیقا بالای تجهیز مورد حفاظت
- جهت‌گیری حفره‌های نمونه‌گیری رو به جریان هوا یا تجهیز مورد نظر
- استفاده از لوله‌های نمونه‌گیری در بالای همه‌ی خروجی‌های تجهیز مورد حفاظت
کاربرد دتکتور دودی مکشی در کانال‌های هوا به عنوان سیستم نمونه‌گیری اولیه
از کارکردهای دتکتورهای دودی مکشی می‌توان برای تجهیز کانال‌های هوا استفاده کرد. با تعداد کمی دتکتور و نفوذ به درون ناحیه‌ی تحت حفاظت، می‌توان مناطق وسیعی را تحت پوشش قرار داد. مطابق با استاندارد NFPA 72، دتکتورهایی که در سیستم کانال هوا نصب می‌شوند نباید به عنوان جایگزین برای دتکتورهای فضای باز نیز باشند. لوله‌ی نمونه‌گیری برای کانال باید تمام پهنای آن را اشغال کند، به همین خاطر، در صورت عریض بودن پهنای کانال برای استحکام لوله باید برای آنها تکیه‌گاه‌هایی تعبیه کرد. جزئیات کاربرد دتکتور دودی مکشی را می‌توانید در دستورالعمل‌های سازنده‌ی آن مطالعه کنید.
جنس لوله‌های نمونه‌گیری نیز باید برای کاربرد مورد نظر مناسب باشد. برای مثال اگر هوای یا گازهای درون کانال بسیار گرم هستند، جنس لوله نباید از پلاستیک باشد و بهتر است جنسی مقاوم مانند مس، فولاد و غیره داشته باشد. بعلاوه این لوله‌های نمونه‌گیری باید در بیرون کانال امتداد داشته باشند تا خنک شوند. گرم یا مرطوب بودن هوای داخل کانال نیز می‌تواند باعث ایجاد میعان در لوله‌ی نمونه‌گیری شود. برای این موارد، پیش از ورود لوله له داخل دتکتور، باید از تله‌ی قطره‌گیر استفاده شود تا از نفوذ رطوبت به داخل دتکتور جلوگیری شود.
تله‌ی قطه‌گیر در سیستم لوله‌کشی چیست؟
در محیط‌هایی که اختلاف دما و رطوبت زیادی دارند، ممکن است داخل لوله‌ی نمونه‌گیری میعان به وجود آید. میعان، ناشی از تغییر حالت گاز (هوا) به مایع (آب) است و زمانی ایجاد می‌شود که گاز از یک محیط گرم‌تر به یک محیط سردتر منتقل می‌شود. برای جلوگیری از رسیدن رطوبت به دتکتور از تله‌ی قطره‌گیر استفاده می‌شودد.
تله‌ی قطره‌گیر قطره‌های ناشی از میعان را جمع می‌کند. دسترسی به تله‌ی قطره‌گیر باید آسان باشد و این آب‌های جمع‌شده باید در زمان مناسب تخلیه شود. باید توجه داشته باشید که شبکه‌ی لوله‌کشی دتکتور دودی مکشی باید به صورتی باشد که امکان جمع شدن آب در سایر نقاط لوله‌کشی وجود نداشته باشد.
کاربرد دتکتور دودی مکشی در مناطق دارای ارتفاع زیاد
برای نصب سیستم‌های اعلام حریق در فضاهای بسیار بزرگ و بلند مانند تالارها، سرسرا یا انبار نکاتی باید در نظر گرفته شود. یکی از این موارد پدیده‌ی لایه‌بندی هوا است که می‌تواند بر اثربخشی لوله‌های نمونه‌گیری بالای ساختمان تاثیر بگذارد. ارتفاعی که ممکن است دود در آن لایه تشکیل دهد، با توجه به دما متفاوت است. به همین خاطر، برای غلبه بر این مساله از لوله‌های نمونه‌گیری عمودی استفاده می‌شود.
البته ممکن است در یک دمای مشخص پدیده‌ی لایه‌بندی اتفاق نیفتد. در محل‌هایی که سقف گنبدی است بهتر است در لوله‌ی عمودی و لوله‌ی عبوری از قسمت گنبدی شکل نقطه‌ی آزمون قابل دسترسی ایجاد شود و بعلاوه دتکتور در ارتفاعی مناسب قد انسان (معمولا 1.5 متر از کف) نصب شود تا هم ایمنی رعایت شود و هم از نظر تعمیر و نگهداری بهترین شرایط فراهم باشد.
کاربرد دتکتور دودی مکشی در زندان‌ها
یکی دیگر از کاربردهای دتکتور دودی مکشی استفاده از آن در زندان‌ها است که فرد زندانی قادر به دستکاری و خراب کردن آن نیست و هوای محیط تحت حفاظت به طور مداوم از طریق شبکه‌ی لوله‌های نمونه‌گیری مورد بررسی قرار می‌گیرد. به ازای هر سلول می‌توان یک لوله‌ی نمونه‌گیری منتقل کرد و این لوله‌ها می‌توانند در محفظه‌ی لامپ‌ها و یا به صورت ناپیدا در سیستم HVAC تعبیه شوند.
خود دتکتور دودی مکشی را نیز می‌توان با استفاده از جعبه‌ی فلزی و یا با قرار دادن در رایزر که میان دو سلول مجاور قرار دارد، حفاظت کرد. از آنجایی که دتکتور دودی مکشی انعطاف‌پذیری بالایی دارند با چیدمان جدیدترین انواع سلول‌های پیش‌ساخته هماهنگی کامل دارد و در نتیجه می‌توان تمام فرایند نصب آن را خارج از مکان سلول انجام داد.
کاربرد دتکتورهای دودی مکشی در محیط‌های بسیار گرم یا سرد
یکی از موارد پرچالش، حفاظت از محیط‌های بسیار سرد یا بسیار گرم از آتش‌سوزی و دود است. از آنجایی که دتکتورهای حرارتی و دودی معمولی برای دمای محیطی (بین 0 تا 38 درجه‌ی سانتی‌گراد) طراحی می‌شوند نمی‌توان از آنها در چنین محیط‌هایی استفاده کرد و نیاز به استفاده از روش‌های جایگزین تشخیص دود است. برای چنین محیط‌هایی می‌توان از کاربرد دتکتورهای دودی مکشی استفاده کرد.
اگرچه این دتکتورها نیز دارای محدودیت‌های دتکتورهای حرارتی و دودی معمولی هستند اما با در نظر گرفتن تمهیداتی می‌توان از آنها در شرایط بسیار گرم یا سرد استفاده کرد. لازم نیست دتکتور دودی مکشی در داخل فضای مورد حفاظت نصب شود و تنها لوله‌های نمونه‌گیری در چنین محیط‌هایی قرار می‌گیرند.
بسته به شرایط، ممکن است نیاز باشد برای تعدیل هوای نمونه‌گیری از تجهیزات گرمایشی، روکش‌های عایق حرارت و یا امتداد دادن لوله به خارج از ناحیه‌ی تحت حفاظت استفاده شود. بعلاوه می‌توان از تله‌ی قطره‌گیر برای گرفتن رطوبت پیش از رسیدن به دتکتور استفاده کرد. کاربرد دتکتور دودی مکشی نیز از نظر شرایط محیطی با محدودیت‌هایی همراه است. دمای هوایی که از دستگاه دتکتور عبور می‌کند باید در محدوده‌ی دمایی تعیین‌شده توسط شرکت سازنده باشد. برای این منظور لازم است پیش از نصب، کاتالوگ شرکت سازنده برای بررسی محدوده‌ی دمایی مجاز و روش‌های طراحی مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.
کاربرد دتکتور دودی مکشی در تجهیزات سردخانه‌ای
سردخانه‌ها که برای نگهداری محصولات یخچالی و منجمد مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توانند دمایی تا منفی 40 درجه‌ی سانتی‌گراد داشته باشند. جریان هوای با سرعت بالا و عدم وجود رطوبت، حفاظت از این محیط را در برابر آتش‌سوزی دشوار می‌سازد و دتکتورهای معمولی قادر به عملکرد در چنین محیط‌هایی نیستند. بعلاوه در سردخانه‌ها معمولا بار آتش‌سوزی بالا است و مقادیر زیادی مواد قابل احتراق در آنها نگهداری می‌شود. از جمله‌ی این مواد قابل احتراق می‌توان به پالت‌های چوبی انباشتن محصول، بسته‌بندی‌های پلاستیکی محصولات، جعبه‌های مقوایی بسته‌بندی، لیفتراک‌های مورد استفاده برای جابجایی محصولات اشاره کرد.
کاربرد دکتور دود مکشی در حفاظت از فضاهای استراتژیک
با توجه به بار احتراقی بالا و منابع قابل اشتعال بالقوه، حفاظت از سردخانه‌ها در برابر آتش‌سوزی بسیار مهم است. هرچه آتش‌سوزی زودتر تشخیص داده شود میزان خسارت وارده می‌تواند کمتر باشد. کاربرد دتکتور دودی مکشی برای تشخیص دود و آتش‌سوزی‌های بدون شعله مناسب است و پیش از شعله‌ور شدن آتش می‌توان وقوع آن را شناسایی کرد. این تشخیص زودهنگام در سردخانه‌ها زمان بیشتری برای واکنش و خاموش کردن آتش در اختیار افراد قرار می‌دهد. نصب دتکتورهای دودی مکشی باید در خارج از محدوده‌ی سردخانه انجام شود اما لوله‌های نمونه‌گیری وارد محیط سردخانه می‌شوند.
لوله‌های نمونه‌گیری برای استفاده در سردخانه‌ها باید بر اساس دستورالعمل‌های محلی و پایین‌ترین درجه حرارت پیش‌بینی شده، انتخاب شوند. در محیط خارج از سردخانه، جنس این لوله‌ها معمولا از PVC و CPVC است اما اینها قادر به تحمل دمای سرد سردخانه‌ها نیستند. برای این کاربرد می‌توان از لوله‌های ABS، PE، مس و قولاد ضدزنگ استفاده کرد. لوله‌ها باید سیم اتصال به زمین داشته باشند تا از تجمع الکتریسیته‌ی ساکن جلوگیری شود. در جدول زیر می‌توانید جدول محدوده‌ی دمایی کاری مناسب برای لوله‌های مختلف را مشاهده کنید.
[table id=50 /]
